Saturday, 05 October 2024, 21:10

Αθήνα: 23°C

    ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ

    Δεν μπορείς να ισχυριστείς ότι γνωρίζεις έναν τόπο αν πρώτα δεν έχεις γνωρίσει την ιστορία του

    Άγιον Όρος: Η ιστορία στο «Περιβόλι της Παναγίας»

    Άγιον Όρος: Η ιστορία στο «Περιβόλι της Παναγίας»

    Αλεξίας Φεσσά
    της αρθρογράφουΑλεξίας Φεσσά
    Ο Άθως, είναι όρος της ανατολικής χερσονήσου της Χαλκιδικής με υψόμετρο 2.033 μ. Στην αρχαιότητα, ονομαζόταν Ακτή, σταδιακά όμως επικράτησε το όνομα Άθως. Το Άγιον Όρος αποτελεί αυτοδιοίκητο τμήμα του Ελληνικού Κράτους στο όρος αυτό. Αποτελείται από 20 Μονές, 12 Σκήτες και 700 Κελιά, ενώ ο πληθυσμός του πλησιάζει τους 1000 μοναχούς, Η μεταφορά στο Άγιο Όρος γίνεται μόνο με πλοιάριο.
    Λέγεται πως κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της Παρθένου Μαρίας με τον Ιωάννη για να συναντήσουν τον Λάζαρο στην Κύπρο. μια καταιγίδα τους ανάγκασε να σταματήσουν στο Άγιο Όρος, στο σημείο όπου σήμερα βρίσκεται η Μονή Ιβήρων. Η Παναγία θαύμασε την ομορφιά του τόπου και ζήτησε από τον Θεό να της προσφέρει την Αθωνική Χερσόνησο ως δώρο. Μια φωνή απάντησε «ας γίνει αυτός ο τόπος η κληρονομιά και ο κήπος σου, ένας παράδεισος και ένα καταφύγιο σωτηρίας για όσους αναζητούν τη σωτηρία». Από τότε, το Άγιο Όρος είναι γνωστό και ως «Περιβόλι της Παναγίας», όπου ισχύει το «Άβατον» και δεν επιτρέπεται η είσοδος στις γυναίκες και τα παιδιά.

    Ονομασία

    Την πρώτη ονομασία και μετονομασία τη συναντούμε στον Βίο των μαρτύρων της Τιβεριούπολις του Θεοφύλακτου Αχρίδος, όπου διαβάζουμε: «τὸ πάλαι μὲν ἱερόν, νῦν δὲ ἃγιον ὃρος λεγόμενον καταλαμβάνει». Κατά το θεωρούμενο πρώτο Τυπικό που επικύρωσε ο Αυτοκράτορας Ιωάννης Τσιμισκής, ο Άθως καλείται απλώς «Όρος». Ίσως αυτή να ήταν η συνήθης τότε ονομασία του χώρου.

    Η επικράτηση όμως του ονόματος «Άγιον Όρος» φαίνεται να έγινε κατά το πρώτο μισό του 12ου αιώνα, συγκεκριμένα σε χρυσόβουλο έγγραφο του Αυτοκράτορα Αλέξιου Α' Κομνηνού προς την Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας το 1144, η οποία αναγνωρίζεται οριστικά και επίσημα και επιβάλλεται το νέο όνομα όπως αναγράφεται σε αυτό: «Εφεξής το όνομα του Άθω καλείσθαι Άγιον Όρος παρά πάντων». Σε μεταγενέστερα αυτοκρατορικά και άλλα έγγραφα αναφέρεται ως «Το Αγιώνυμον Όρος του Άθω».

    Ιστορία

    Μυθολογία

    Η ελληνική μυθολογία δοισυνδέει το όρος Άθως με τη γιγαντομαχία μεταξύ των Γιγάντων και των ολύμπιων θεών, ηγέτης των πρώτων ήταν ο Άθως. Ο Άθως πέταξε από τη Θράκη έναν τεράστιο βράχο εναντίον του Ποσειδώνα, αλλά αστόχησε και ο βράχος έπεσε στη θάλασσα, δημιουργώντας το όρος, στο οποίο δόθηκε το όνομά του. Σύμφωνα με τη δεύτερη εκδοχή, ο θεός Απόλλωνας ερωτεύτηκε τη Δάφνη, κόρη του βασιλιά της Αρκαδίας. Η Δάφνη, προκειμένου να κρατηθεί αγνή, βρήκε καταφύγιο στον κύριο λιμένα του Άθωνα, δίνοντας έτσι το όνομά της σε αυτόν. Από αυτόν το μύθο φαίνεται ότι από τους αρχαίους χρόνους η περιοχή συνδέθηκε με τον αγώνα κατά της σάρκας.

    Αρχαιότητα

    Οι αρχαιότεροι κάτοικοί του, ήταν Πελασγοί. Περίπου το 800 π.Χ., έφτασαν στην περιοχή άποικοι από την Ερέτρια και τη Χαλκίδα, από τους οποίους πήρε και το όνομά της η Χαλκιδική. Η ιστορική παράδοση, συνδέει τον Άθω με την καταστροφή δύο στόλων, του Μαρδόνιου και του Σπαρτιάτη Επικλή, όπως επίσης και με τη διώρυγα που άνοιξε ο Ξέρξης κοντά στο χωριό Νέα Ρόδα για να περάσει ο στόλος του. Υπάρχουν πολλές αναφορές στο Άγιο Όρος σε κείμενα, όπως από τον Όμηρο στην Ιλιάδα, τον Ηρόδοτο, τον Στράβωνα κα. Η χερσόνησος ήταν μέσα στην πορεία εισβολής του Ξέρξη Ι της Περσίας γύρω στο 438 πΧ, ενώ μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου ο αρχιτέκτονας Δεινοκράτης είχε προτείνει όλο το βουνό να λαξευτεί με τη μορφή του Αλέξανδρου.
    Βυζαντινή περίοδος

    Την βυζαντινή περίοδο και με σιγίλιο του Βασιλείου Α΄ το 883 παραχωρήθηκε το προνόμιο, μαζί με άλλα, της διοικητικής αυτοδιοίκησης και ο Λέων ΣΤ΄ αναγνώρισε την ανεξαρτησία του όρους το 908. Τότε, η ορθόδοξη πίστη εξαπλώθηκε στα Βαλκάνια και μοναχοί από αυτά τα εδάφη έφτασαν στο Άγιο Όρος για να ιδρύσουν μοναστήρια. Γεωργιανοί μοναχοί ίδρυσαν το μοναστήρι των Ιβήρων (976), οι Σέρβοι το μοναστήρι του Χιλανδαρίου (1197) και οι Βούλγαροι το μοναστήρι του Ζωγράφου (1270). Κατά τους πρώτους δύο αιώνες αυτής της περιόδου ιδρύθηκαν περισσότερα από 180 μοναστήρια με πάνω από 20.000 μοναχούς. Αργότερα, τα περισσότερα καταστράφηκαν από τις Σταυροφορίες και τους πειρατές. Οι Χριστιανοί βασιλιάδες των Βαλκανίων στήριξαν επίσης το Άγιο Όρος. Οι Ρώσοι ίδρυσαν και υποστήριζαν μοναστήρια. Η Ρωσία, υπό τη διακυβέρνηση του Τσάρου, στήριξε οικονομικά τη μονή του Αγίου Παντελεήμονος. Το 1748 ιδρύθηκε η Αθωνιάδα σχολή, ένα φιλοσοφικό και θεολογικό σχολείο για ολόκληρη την Ελλάδα, αρχικά διευθυνόμενο από τον Νεόφυτο Καυσοκαλιβήτη και έπειτα από τον Ευγένιο Βούλγαρη (1753).

    Λατινική κυριαρχία

    Μετά την πρώτη Άλωση της Κωνσταντινούπολης (1204), οι Λατίνοι Σταυροφόροι βασάνισαν τους μοναχούς και προέβησαν σε καταστροφές των Μονών. Οι μοναχοί απευθύνθηκαν στον Πάπα Ιννοκέντιο Γ’, ο οποίος τους πήρε υπό την προστασία του και στις επιστολές του (ΧΙΙΙ, 40 XVI, 168) αποδίδει φόρο τιμής στις μοναστικές αρετές τους. Εντούτοις, με την αποκατάσταση της βυζαντινής πολιτικής κυριαρχίας οι μοναχοί επέστρεψαν (1313) στην κανονική εξάρτησή τους από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

    Τουρκοκρατία

    Όταν το 1430 οι Οθωμανοί κατέλαβαν τη Θεσσαλονίκη, οι μοναχοί προσέφεραν την υποταγή τους στο σουλτάνο Μουράτ Β΄, ο οποίος τους αναγνώρισε αυτοκρατορικά προνόμια. Το 1821 η μονή κατελήφθει από τους Τούρκους και η επανάσταση της Χαλκιδικής πνίγηκε στο αίμα. Το Άγιο Όρος λειτούργησε ως άσυλο όπου κατέφυγαν πολλές οικογένειες, ενώ οι Μονές συνέδραμαν τον αγώνα με χρήματα, τρόφιμα και πολεμοφόδια. Τότε οι Τούρκοι άφησαν έναν φρουρό τον οποίο τα μοναστήρια έπρεπε να στηρίξουν. Η κατοχή του Αγίου Όρους από τους Τούρκους κράτησε μέχρι το 1830. Την περίοδο εκείνη, η οικονομική θέση των μοναστηριών χειροτέρεψε λόγω των δυσβάστακτων φόρων που επιβλήθηκαν από τους Οθωμανούς. Οι μοναχοί δεν μπορούσαν να κατοικήσουν πλέον εκεί και το Όρος σχεδόν εγκαταλείφθηκε. Επέζησε μόνο χάρη στην ενίσχυση από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο πρόσφερε υλική και ηθική υποστήριξη. Κάποια οικονομική ενίσχυση δόθηκε από τους κυβερνήτες των χωρών του Βορρά, ιδιαίτερα τις ηγεμονίες της Μολδαβίας και της Βλαχίας αλλά και από τους απλούς ορθοδόξους.

    Αθωνιάδα Ακαδημία

    Το 1748 ιδρύθηκε η Αθωνιάδα σχολή, ένα φιλοσοφικό και θεολογικό σχολείο για ολόκληρη την Ελλάδα, αρχικά διευθυνόμενο από τον Νεόφυτο Καυσοκαλιβήτη και έπειτα από τον Ευγένιο Βούλγαρη (1753). Αλλά όταν ο Βούλγαρης παραιτήθηκε, περιήλθε σε μαρασμό και έκλεισε το 1799. Επανιδρύθηκε τέλη του 18ου αιώνα και έκτοτε λειτουργεί κανονικά.
    Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος

    Το αυτόνομο καθεστώς του Αγίου Όρους αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά διεθνώς πριν την αναγνώριση της κυριαρχίας του ελληνικού κράτους στη Χαλκιδική, με τη Συνθήκη του Βερολίνου του 1878. Το Άγιο Όρος απελευθερώθηκε από το Ελληνικό Βασιλικό Ναυτικό κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο στις 2 Νοεμβρίου 1912 όπου αγκυροβόλησαν στον όρμο της Δάφνης η ναυαρχίδα του ελληνικού στόλου μεταξύ άλλων, το Θωρηκτό και υψώθηκε η Ελληνική Σημαία. Την επόμενη ημέρα, στις 3 Νοεμβρίου, συνήλθαν σε συνεδρίαση οι αντιπρόσωποι όλων των Μονών, πλην της Ρωσικής, και υπεγράφη στον κώδικα των πρακτικών της συνεδρίας πράξη, με την οποία διαπιστωνόταν η κατάλυση των οθωμανικών αρχών. Η επίσημη δε πράξη έγινε στις 5 Νοεμβρίου 1912. Εκείνη την περίοδο εννέα με δέκα χιλιάδες μοναχών κατοικούσαν εκεί. Το Σεπτέμβριο 1926 επισημοποιήθηκε η συνταγματική προστασία του καθεστώτος αυτοδιοίκησης του Αγίου Όρους.

    Γερμανική Κατοχή

    Κατά τον Ελληνοιταλικό πόλεμο, οι νεώτεροι μοναχοί μετέβησαν στις Καρυές για να λάβουν φύλλο πορείας για το μέτωπο. Όμως το Ελληνικό κράτος αρνήθηκε τη συμμετοχή εθελοντών στον πόλεμο ιδιαίτερα αν αυτοί ήταν κληρικοί ή μοναχοί. Οι μονές διέθεσαν το υποζύγιά τους χωρίς αποζημίωση, ενώ διοργάνωσαν και εράνους σε είδη και χρήματα για την βοήθεια του Ελληνικού στρατού. Οι Ρώσοι και οι Βούλγαροι μοναχοί έμειναν ουδέτεροι. Με την κατάληψη της Θεσσαλονίκης οι πολιτικές και αστυνομικές αρχές του Άθω περιήλθαν σε κατάσταση πανικού. Στις Καρυές συνήλθε η Ιερά Κοινότητα και συγκρότησε πολιτοφυλακή από μοναχούς και λαϊκούς. Παράλληλα ελήφθησαν μέτρα ανακουφιστικά των Ελλήνων στρατιωτών που έφθαναν στην χερσόνησο του Άθω και βοηθήθηκαν να διαπεραιωθούν στα νησιά του Αιγαίου. Η επίσημη απόβαση των Γερμανών έλαβε χώρα στη Μονή Βατοπεδίου μια εβδομάδα αργότερα από τον Περιφερειακό Φρούραρχο Λαγκαδά με τη συνοδεία ενός ταγματάρχη κι ένοπλου αποσπάσματος. Την επόμενη ημέρα μετέβησαν στις Καρυές. Τα μέλη της Ιεράς Κοινότητας ζήτησαν να προστατευθεί το Άγιον Όρος από μια πιθανή Βουλγαρική κατάληψη, ενώ ο Γερμανός ταγματάρχης τους διεμήνυσε εμπιστευτικά να αποστείλουν σχετική επιστολή προς τον Χίτλερ προκειμένου να διασφαλίσει το καθεστώς αυτό. Το φθινόπωρο του 1943 ο Γερμανός επιστήμονας Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg αποπειράθηκε να κλέψει τους θησαυρούς – πιθανώς ερήμην του Φραντζ Ντόλγκερ – κάτι που στο τέλος αποτράπηκε, άγνωστο από ποιούς.

    Σήμερα

    Το 1963 γιορτάζεται µε βυζαντινή µεγαλοπρέπεια και χάρη η επέτειος της Χιλιετηρίδος του ΑΟ, το τελευταίο µεγάλο και λαµπρό γεγονός στην πολύπλαγκτη ιστορία του Άθω. Οι µοναχοί σήµερα κοντεύουν τους 1.500. Από το 1988, το Άγιο Όρος συγκαταλέγεται ανάμεσα στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO λόγω της μοναδικής αξίας του σε παγκόσμιο επίπεδο. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο σχετικό ιστότοπο της UNESCO, πρόκειται για έναν τεράστιο πλούτο ιστορικής, καλλιτεχνικής και πολιτιστικής κληρονομιάς που διαφυλάσσεται από μια μοναστική κοινότητα για 12 αιώνες και που αποτελεί ένα ζωντανό αρχείο δραστηριοτήτων. Παράλληλα, ο τόπος διατηρεί πλούσια χλωρίδα και πανίδα χάρη στην προσεκτική διαχείριση των δασών και την εφαρμογή παραδοσιακών γεωργικών πρακτικών. Λόγω του πλούτου της πανίδας της περιοχής, η χερσόνησος του Άθω είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου NATURA 2000.

    ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΑ ΔΕΛΤΙΑ

    Αναζήτηση

    Αποθήκευση
    Cookies user preferences
    Χρησιμοποιούμε cookies βασισμένα στο νόμιμο συμφέρον και τη συγκατάθεσή σας για να διασφαλίσουμε την ορθή χρήση του δικτυακού μας τόπου. Με την απόρριψη τους η σελίδα μπορεί να μην αποκρίνεται όπως πρέπει.
    Αποδοχή όλων
    Απόρριψη όλων
    Περισσότερα
    Marketing
    Set of techniques which have for object the commercial strategy and in particular the market study.
    Facebook
    Αποδοχή
    Απόρριψη
    DoubleClick/Google Marketing
    Αποδοχή
    Απόρριψη
    Analytics
    Tools used to analyze the data to measure the effectiveness of a website and to understand how it works.
    Snowplow
    Αποδοχή
    Απόρριψη
    Google Analytics
    Αποδοχή
    Απόρριψη
    Cookies
    SpCookie
    Αποδοχή
    Απόρριψη