της αρθρογράφουΑλεξίας Φεσσά
Η Χαλκιδική έχει πλούσιο κα μακραίωνο ιστορικό παρελθόν. Έχει αρχαίες πόλεις, ένα από τα σημαντικότερα σπήλαια του κόσμου, το Σπήλαιο των Πετραλώνων και βέβαια το Άγιον Όρος! Τη μεγαλύτερη μοναστική πολιτεία με ιστορία πάνω από 1200 χρόνια!
Ονομασία
Δύο είναι οι σημαντικότερες ερμηνείες του ονόματος της περιοχής. Η πρώτη και επικρατέστερη αναφέρει ότι η πρόκειται για την περιοχή στην οποία κατοικεί λαός προερχόμενος από τη Χαλκίδα, η περιοχή που ανήκει στη Χαλκίδα. Ενώ η δεύτερη άποψη υποστηρίζει, ότι η ονομασία της οφείλεται στα μεταλλεία χαλκού της πόλης.
Μυθολογία
Σύμφωνα με τη Μυθολογία, στη Χαλκιδική γεννήθηκαν οι Γίγαντες από το σώμα της Γης όταν έσταξε πάνω της αίμα από την πληγή του Ουρανού μετά τον ακρωτηριασμό του από τον Κρόνο. Στο «Φλεγραίο πεδίο» έγινε η αναμέτρηση Ολυμπίων Θεών και Γιγάντων και στην Κασσάνδρα βρίσκεται θαμμένος ο γίγαντας του σεισμού, Εγκέλαδος. Σύμφωνα με ένα μύθο, ο Εγκέλαδος, ένας από τους Γίγαντες, καταπλακώθηκε από βράχο που πέταξαν εναντίον του οι Θεοί του Ολύμπου. Έτσι, ο «Εγκέλαδος – Σεισμός» γίγαντας, είναι θαμμένος στην Κασσάνδρα, αλλά μην έχοντας πεθάνει, από καιρό σε καιρό προσπαθεί να ελευθερωθεί από το βράχο που τον έχει καταπλακώσει και οι προσπάθειές του αποτελούν το φαινόμενο του σεισμού.Ο Άθως σχηματίστηκε από το βράχο που έριξε εναντίον των θεών ο ομώνυμος γίγαντας, ενώ η Σιθωνία οφείλει το όνομά της στο Σίθωνα, το γιο του Ποσειδώνα.
Δύο είναι οι σημαντικότερες ερμηνείες του ονόματος της περιοχής. Η πρώτη και επικρατέστερη αναφέρει ότι η πρόκειται για την περιοχή στην οποία κατοικεί λαός προερχόμενος από τη Χαλκίδα, η περιοχή που ανήκει στη Χαλκίδα. Ενώ η δεύτερη άποψη υποστηρίζει, ότι η ονομασία της οφείλεται στα μεταλλεία χαλκού της πόλης.
Μυθολογία
Σύμφωνα με τη Μυθολογία, στη Χαλκιδική γεννήθηκαν οι Γίγαντες από το σώμα της Γης όταν έσταξε πάνω της αίμα από την πληγή του Ουρανού μετά τον ακρωτηριασμό του από τον Κρόνο. Στο «Φλεγραίο πεδίο» έγινε η αναμέτρηση Ολυμπίων Θεών και Γιγάντων και στην Κασσάνδρα βρίσκεται θαμμένος ο γίγαντας του σεισμού, Εγκέλαδος. Σύμφωνα με ένα μύθο, ο Εγκέλαδος, ένας από τους Γίγαντες, καταπλακώθηκε από βράχο που πέταξαν εναντίον του οι Θεοί του Ολύμπου. Έτσι, ο «Εγκέλαδος – Σεισμός» γίγαντας, είναι θαμμένος στην Κασσάνδρα, αλλά μην έχοντας πεθάνει, από καιρό σε καιρό προσπαθεί να ελευθερωθεί από το βράχο που τον έχει καταπλακώσει και οι προσπάθειές του αποτελούν το φαινόμενο του σεισμού.Ο Άθως σχηματίστηκε από το βράχο που έριξε εναντίον των θεών ο ομώνυμος γίγαντας, ενώ η Σιθωνία οφείλει το όνομά της στο Σίθωνα, το γιο του Ποσειδώνα.
Αρχαιότητα
Στα Σπήλαιο των Πετραλώνων Χαλκιδικής βρέθηκε η αρχαιότερη ζωή της Ευρώπης. Ο τύπος του ανθρώπου του Neanderdal, ο οποίος ζούσε πριν 70.000 χρόνια περίπου. Υπάρχουν επίσης αρκετές αποδείξεις ότι στο ίδιο σπήλαιο ζούσε πριν από 500.000-600.000 έτη ο Homo Ereclus. Εγκαταστάσεις οργανωμένης κοινωνίας έχουμε στη Χαλκιδική από το 4.000 π.Χ. και οι παλαιότεροι κάτοικοί της ήταν Θράκες και Πελασγοί. Κατά τους Περσικούς πολέμους, ο Πέρσης βασιλιάς Ξέρξης κατασκεύασε μια διώρυγα στη χερσόνησο του Άθω, ώστε να αποφύγει τον περίπλου του Άθω, καθώς την τελευταία φορά που το επιχείρησε είχε βυθιστεί ο στόλος του Μαρδόνιου. Η διώρυγα ολοκληρώθηκε το 480 π.Χ. και ήταν ένα από τα μεγαλύτερα αρχαία έργα. Στα Ελληνιστικά χρόνια ιδρύονται τρεις μεγάλες πόλεις: Κασσανδρεία (315), Ουρανούπολις (315) και Αντιγόνεια (280). Το 168 π.Χ. περνά στα χέρια των Ρωμαίων και παρακμάζει καθώς, οι πόλεις της περιήλθαν υπό τον έλεγχο κυρίως Ρωμαίων εμπόρων.
Ρωμαϊκή εποχή
Η πρώτη ναυτική των Ρωμαίων δράση στη Χαλκιδική έλαβε χώρα το 200 π.Χ., όταν ο ρωμαϊκός στόλος από τη Σκιάθο είχε πλεύσει στα παράλια της Χαλκιδικής με σκοπό την κατάληψη των κυριοτέρων πόλεών της. Αρχικά επιχείρησαν ανεπιτυχώς να καταλάβουν τις πόλεις Μένδη και Τορώνη, στη συνέχεια όμως κατέλαβαν την Άκανθο και, αφού τη λεηλάτησαν, επέστρεψαν στη Σκιάθο. Το 169 π.Χ. έγινε η δεύτερη ναυτική επιχείρηση των Ρωμαίων στη Χαλκιδική, στα πλαίσια της οποίας, οι Ρωμαίοι λεηλάτησαν την Παλλήνη και την ύπαιθρο της Αίνειας και Αντιγόνειας. Το 85-57 π.Χ., οι Ρωμαίοι εγκαθίστανται στην Άκανθο τόσο για το το λιμάνι της όσο η επικράτειά της, που εκτεινόταν στη νοτιοανατολική Χαλκιδική και διέθετε άφθονες πλουτοπαραγωγικές πηγές, πρόσφορες για εμπορική εκμετάλλευση αλλά κυρίως για τα πλούσια μεταλλεία της. Ωστόσο, η επίσημη ρωμαϊκή πολιτική εκφράζεται με την ίδρυση (44-43 π.Χ.) - κατόπιν εντολής του Κάσσιου Βρούτου - ρωμαϊκής αποικίας στη σπουδαιότερη ελληνιστική πόλη της Χαλκιδικής, την Κασσάνδρεια.
Βυζαντινή εποχή
Από τον 7ο αιώνα, η χερσόνησος του Άθω άρχισε να συγκεντρώνει όλο και μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Σταδιακά έγινε κέντρο της μοναστικής ζωής. Στην ακμή της μεσοβυζαντινής περιόδου διαδέχθηκε η πτώση της αυτοκρατορίας το 1204. Η Χαλκιδική πλέον, υπάγεται στο φράγκικο βασίλειο της Θεσσαλονίκης. Μετά το 1453, έτος αλώσεως της Κωνσταντινούπολης, ακολουθεί η οθωμανική κατάκτηση. Η Χαλκιδική υποτάχθηκε στους Οθωμανούς γύρω στα μέσα της δεκαετίας του 1420. Μέχρι το 1430 έπεσε το τελευταίο βυζαντινό προπύργιο, η Κασσάνδρα.
Στα Σπήλαιο των Πετραλώνων Χαλκιδικής βρέθηκε η αρχαιότερη ζωή της Ευρώπης. Ο τύπος του ανθρώπου του Neanderdal, ο οποίος ζούσε πριν 70.000 χρόνια περίπου. Υπάρχουν επίσης αρκετές αποδείξεις ότι στο ίδιο σπήλαιο ζούσε πριν από 500.000-600.000 έτη ο Homo Ereclus. Εγκαταστάσεις οργανωμένης κοινωνίας έχουμε στη Χαλκιδική από το 4.000 π.Χ. και οι παλαιότεροι κάτοικοί της ήταν Θράκες και Πελασγοί. Κατά τους Περσικούς πολέμους, ο Πέρσης βασιλιάς Ξέρξης κατασκεύασε μια διώρυγα στη χερσόνησο του Άθω, ώστε να αποφύγει τον περίπλου του Άθω, καθώς την τελευταία φορά που το επιχείρησε είχε βυθιστεί ο στόλος του Μαρδόνιου. Η διώρυγα ολοκληρώθηκε το 480 π.Χ. και ήταν ένα από τα μεγαλύτερα αρχαία έργα. Στα Ελληνιστικά χρόνια ιδρύονται τρεις μεγάλες πόλεις: Κασσανδρεία (315), Ουρανούπολις (315) και Αντιγόνεια (280). Το 168 π.Χ. περνά στα χέρια των Ρωμαίων και παρακμάζει καθώς, οι πόλεις της περιήλθαν υπό τον έλεγχο κυρίως Ρωμαίων εμπόρων.
Ρωμαϊκή εποχή
Η πρώτη ναυτική των Ρωμαίων δράση στη Χαλκιδική έλαβε χώρα το 200 π.Χ., όταν ο ρωμαϊκός στόλος από τη Σκιάθο είχε πλεύσει στα παράλια της Χαλκιδικής με σκοπό την κατάληψη των κυριοτέρων πόλεών της. Αρχικά επιχείρησαν ανεπιτυχώς να καταλάβουν τις πόλεις Μένδη και Τορώνη, στη συνέχεια όμως κατέλαβαν την Άκανθο και, αφού τη λεηλάτησαν, επέστρεψαν στη Σκιάθο. Το 169 π.Χ. έγινε η δεύτερη ναυτική επιχείρηση των Ρωμαίων στη Χαλκιδική, στα πλαίσια της οποίας, οι Ρωμαίοι λεηλάτησαν την Παλλήνη και την ύπαιθρο της Αίνειας και Αντιγόνειας. Το 85-57 π.Χ., οι Ρωμαίοι εγκαθίστανται στην Άκανθο τόσο για το το λιμάνι της όσο η επικράτειά της, που εκτεινόταν στη νοτιοανατολική Χαλκιδική και διέθετε άφθονες πλουτοπαραγωγικές πηγές, πρόσφορες για εμπορική εκμετάλλευση αλλά κυρίως για τα πλούσια μεταλλεία της. Ωστόσο, η επίσημη ρωμαϊκή πολιτική εκφράζεται με την ίδρυση (44-43 π.Χ.) - κατόπιν εντολής του Κάσσιου Βρούτου - ρωμαϊκής αποικίας στη σπουδαιότερη ελληνιστική πόλη της Χαλκιδικής, την Κασσάνδρεια.
Βυζαντινή εποχή
Από τον 7ο αιώνα, η χερσόνησος του Άθω άρχισε να συγκεντρώνει όλο και μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Σταδιακά έγινε κέντρο της μοναστικής ζωής. Στην ακμή της μεσοβυζαντινής περιόδου διαδέχθηκε η πτώση της αυτοκρατορίας το 1204. Η Χαλκιδική πλέον, υπάγεται στο φράγκικο βασίλειο της Θεσσαλονίκης. Μετά το 1453, έτος αλώσεως της Κωνσταντινούπολης, ακολουθεί η οθωμανική κατάκτηση. Η Χαλκιδική υποτάχθηκε στους Οθωμανούς γύρω στα μέσα της δεκαετίας του 1420. Μέχρι το 1430 έπεσε το τελευταίο βυζαντινό προπύργιο, η Κασσάνδρα.
Τουρκοκρατία
Οι Τούρκοι κατέλαβαν περιοχές της Μακεδονίας στα τέλη του 14ου αιώνα και ολοκλήρωσαν την κατάκτηση της περιοχής το 1430 με την κατάληψη της Θεσσαλονίκης. Το 1430 υποδουλώθηκε στους Τούρκους και αποτέλεσε τμήμα του σαντζακιού της Θεσσαλονίκης. Στη Χαλκιδική οι μουσουλμάνοι εγκαταστάθηκαν στις βόρειο-ανατολικές και βόρειο-δυτικές περιοχές, κοντά δηλαδή στη Θεσσαλονίκη. Κατά την Οθωμανική περίοδο η περιοχή της Χαλκιδικής υπήρξε σημαντική για τα ορυχεία χρυσού και αποτέλεσε βασικό οικονομικό παράγοντα για τους ντόπιους και την Οθωμανική Αυτοκρατορία γενικότερα. Το 1821 ξεκίνησε η Ελληνική Επανάσταση υπέρ της Ανεξαρτησίας των Ελλήνων και η Χαλκιδική επαναστάτησε κάτω από την αρχηγία του Εμμανουήλ Παππά μέλος της Φιλικής Εταιρίας και με την υποστήριξη του τοπικού πληθυσμού, ενώ πολλά χωριά κάηκαν σε αντίποινα. Τελικά, η απελευθέρωση επετεύχθη τον Οκτώβριο του 1912.
Νεότερα χρόνια
Το 1922 ο πληθυσμός της Xαλκιδικής αυξήθηκε ύστερα από τις αθρόες αφίξεις Μικρασιατών προσφύγων. Οι νέοι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν κυρίως στα παράλια και στα μετόχια του Aγίου Όρους, τα οποία πέρασαν σιγά¬ σιγά στα χέρια των κατοίκων. Τον Ιούνιο του 2003 στο τουριστικό θέρετρο Πόρτο Καρράς στο Νέο Μαρμαρά στη Σιθωνία οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρουσίασαν το πρώτο σχέδιο του Ευρωπαϊκού Συντάγματος. Έκτοτε, η Χαλκιδική ακολούθησε μία διαφορετική πορεία. Εκτός από την γεωργική εκμετάλλευση της πλούσιας γης της, προβλήθηκε και αναδείχθηκε το φυσικό της κάλλος. Μέχρι και σήμερα, τουρίστες από όλη την Ελλάδα και τον κόσμο επισκέπτονται τις παραλίες της Χαλκιδικής και θαυμάζουν την άγρια ομορφιά της.
Οι Τούρκοι κατέλαβαν περιοχές της Μακεδονίας στα τέλη του 14ου αιώνα και ολοκλήρωσαν την κατάκτηση της περιοχής το 1430 με την κατάληψη της Θεσσαλονίκης. Το 1430 υποδουλώθηκε στους Τούρκους και αποτέλεσε τμήμα του σαντζακιού της Θεσσαλονίκης. Στη Χαλκιδική οι μουσουλμάνοι εγκαταστάθηκαν στις βόρειο-ανατολικές και βόρειο-δυτικές περιοχές, κοντά δηλαδή στη Θεσσαλονίκη. Κατά την Οθωμανική περίοδο η περιοχή της Χαλκιδικής υπήρξε σημαντική για τα ορυχεία χρυσού και αποτέλεσε βασικό οικονομικό παράγοντα για τους ντόπιους και την Οθωμανική Αυτοκρατορία γενικότερα. Το 1821 ξεκίνησε η Ελληνική Επανάσταση υπέρ της Ανεξαρτησίας των Ελλήνων και η Χαλκιδική επαναστάτησε κάτω από την αρχηγία του Εμμανουήλ Παππά μέλος της Φιλικής Εταιρίας και με την υποστήριξη του τοπικού πληθυσμού, ενώ πολλά χωριά κάηκαν σε αντίποινα. Τελικά, η απελευθέρωση επετεύχθη τον Οκτώβριο του 1912.
Νεότερα χρόνια
Το 1922 ο πληθυσμός της Xαλκιδικής αυξήθηκε ύστερα από τις αθρόες αφίξεις Μικρασιατών προσφύγων. Οι νέοι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν κυρίως στα παράλια και στα μετόχια του Aγίου Όρους, τα οποία πέρασαν σιγά¬ σιγά στα χέρια των κατοίκων. Τον Ιούνιο του 2003 στο τουριστικό θέρετρο Πόρτο Καρράς στο Νέο Μαρμαρά στη Σιθωνία οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρουσίασαν το πρώτο σχέδιο του Ευρωπαϊκού Συντάγματος. Έκτοτε, η Χαλκιδική ακολούθησε μία διαφορετική πορεία. Εκτός από την γεωργική εκμετάλλευση της πλούσιας γης της, προβλήθηκε και αναδείχθηκε το φυσικό της κάλλος. Μέχρι και σήμερα, τουρίστες από όλη την Ελλάδα και τον κόσμο επισκέπτονται τις παραλίες της Χαλκιδικής και θαυμάζουν την άγρια ομορφιά της.
