της αρθρογράφουΑλεξίας Φεσσά
«… πόλη ων Θεών και των βασιλιάδων, το όνομα της, η φήμη της, η δόξα της, ήταν διαδεδομένα σ’ όλα τα έθνη! … Λόγια που απαντούν σε ωδές του Πίνδαρου: «Βραχύ μοι στόμα πάντ’ αναγήσασθ’ όσων Αργείων έχει τέμενος μοίραν εσλών, έστι δε και κόρος ανθρώπων βαρύς αντιάσαι» [είναι μικρό το στόμα μου για να διηγηθεί την δόξα του Άργους …] είπε κάποτε ο Πουκεβίλ, γάλλος ταξιδιώτης του 1820. Το Άργος είναι πόλη της Πελοποννήσου και ανήκει στο Νομό Αργολίδας. Θεωρείται η αρχαιότερη πόλη στην Ηπειρωτική Ευρώπη και πατρίδα δύο εκ των μεγαλύτερων ηρώων της μυθολογίας μας, του Περσέα και του Ηρακλή.
Ονομασία
Όσον αφορά το όνομα της πόλης, η επικρατέστερη άποψη θεωρεί το όνομα ως κατάλοιπο της πελασγικής γλώσσας, αυτής δηλαδή του λαού που ιστορικά εγκαταστάθηκε πρώτα στην περιοχή του Άργους, στην οποία σήμαινε «κάμπος». Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία, το όνομα συνδέεται με τον Άργο, τον τρίτο βασιλιά της πόλης, ο οποίος τη μετονόμασε βάσει του ονόματός του, αντικαθιστώντας έτσι την προηγούμενή της ονομασία Φορωνικόν Άστυ. Τέλος, σύμφωνα με τον Στράβωνα, η περιοχή συνδέεται με τη λέξη «αγρός», με αντιμετάθεση δηλαδή των συμφώνων.
Μυθολογία
Πρώτος βασιλιάς του Άργους θεωρείται ο Ίναχος, γιος του Ωκεανού και της Τηθύος, που έδωσε το όνομά του και στον ποταμό της περιοχής. Μετά τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα, ίδρυσε το Άργος. Δίδαξε στους υπηκόους του την καλλιέργεια της γης, την κατασκευή ενδυμάτων, την επεξεργασία του υάλου και πολυτίμων λίθων. Το Άργος ήταν τόσο μεγάλης σπουδαιότητας, ώστε ο Όμηρος συχνά ονόμαζε Αργείους όλους τους Έλληνες. Τέλος σε πολλές αρχαίες τραγωδίες γίνεται αναφορά στο Άργος.
Αρχαιότητα
Το Φορωνικόν Άστυ, όπως ονομαζόταν κατοικήθηκε για πρώτη φορά, σύμφωνα με τα αποτελέσματα αρχαιολογικής σκαπάνης, στο τέλος της 3ης χιλιετίας π.Χ, στη νεολιθική εποχή. Πρώτοι αποικιστές της περιοχής να θεωρούνται κατά την προϊστορική εποχή οι Πελασγοί. Οι τελευταίοι κληροδότησαν στην πόλη πολλές ονομασίες, όπως το ίδιο της το όνομα και τη λέξη «Λάρισα», το όνομα του κάστρου που δεσπόζει στον ομώνυμο λόφο της πόλης, που σημαίνει ακρόπολη. Μεγάλη σημασία στην ανάπτυξη του Άργους έπαιξε η κομβικής σημασίας γεωγραφική του θέση ανάμεσα στη Νεμέα, την Κορινθία και την Αρκαδική ενδοχώρα αλλά και τη λίμνη της Λέρνας. Το Άργος παρήκμασε αργότερα αφενός, με την άρνησή του να παρέχει προμήθειες και να συμμετάσχει στους Ελληνο-περσικούς πολέμους και αφετέρου, με την ουδέτερη στάση που διατήρησε αργότερα, κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο.
Όσον αφορά το όνομα της πόλης, η επικρατέστερη άποψη θεωρεί το όνομα ως κατάλοιπο της πελασγικής γλώσσας, αυτής δηλαδή του λαού που ιστορικά εγκαταστάθηκε πρώτα στην περιοχή του Άργους, στην οποία σήμαινε «κάμπος». Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία, το όνομα συνδέεται με τον Άργο, τον τρίτο βασιλιά της πόλης, ο οποίος τη μετονόμασε βάσει του ονόματός του, αντικαθιστώντας έτσι την προηγούμενή της ονομασία Φορωνικόν Άστυ. Τέλος, σύμφωνα με τον Στράβωνα, η περιοχή συνδέεται με τη λέξη «αγρός», με αντιμετάθεση δηλαδή των συμφώνων.
Μυθολογία
Πρώτος βασιλιάς του Άργους θεωρείται ο Ίναχος, γιος του Ωκεανού και της Τηθύος, που έδωσε το όνομά του και στον ποταμό της περιοχής. Μετά τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα, ίδρυσε το Άργος. Δίδαξε στους υπηκόους του την καλλιέργεια της γης, την κατασκευή ενδυμάτων, την επεξεργασία του υάλου και πολυτίμων λίθων. Το Άργος ήταν τόσο μεγάλης σπουδαιότητας, ώστε ο Όμηρος συχνά ονόμαζε Αργείους όλους τους Έλληνες. Τέλος σε πολλές αρχαίες τραγωδίες γίνεται αναφορά στο Άργος.
Αρχαιότητα
Το Φορωνικόν Άστυ, όπως ονομαζόταν κατοικήθηκε για πρώτη φορά, σύμφωνα με τα αποτελέσματα αρχαιολογικής σκαπάνης, στο τέλος της 3ης χιλιετίας π.Χ, στη νεολιθική εποχή. Πρώτοι αποικιστές της περιοχής να θεωρούνται κατά την προϊστορική εποχή οι Πελασγοί. Οι τελευταίοι κληροδότησαν στην πόλη πολλές ονομασίες, όπως το ίδιο της το όνομα και τη λέξη «Λάρισα», το όνομα του κάστρου που δεσπόζει στον ομώνυμο λόφο της πόλης, που σημαίνει ακρόπολη. Μεγάλη σημασία στην ανάπτυξη του Άργους έπαιξε η κομβικής σημασίας γεωγραφική του θέση ανάμεσα στη Νεμέα, την Κορινθία και την Αρκαδική ενδοχώρα αλλά και τη λίμνη της Λέρνας. Το Άργος παρήκμασε αργότερα αφενός, με την άρνησή του να παρέχει προμήθειες και να συμμετάσχει στους Ελληνο-περσικούς πολέμους και αφετέρου, με την ουδέτερη στάση που διατήρησε αργότερα, κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο.
Ρωμαϊκή περίοδος
Κατά τα Ρωμαϊκά χρόνια το Αργος παραμένει μια δυναμική και δραστήρια πόλη ενώ κατασκευάστηκαν ποικίλα δημόσια έργα και μνημεία που σώζονται μέχρι σήμερα. Πιθανότατα, το Χριστιανισμό κύρηξε ο Απόστολος Ανδρέας. Μετά την επικράτηση της νέας θρησκείας το Αργος απέκτησε Επίσκοπο. Χτίζονται εκκλησίες σε όλη την ευρύτερη περιοχή, συχνά στην θέση αρχαίων λατρευτικών κέντρων. Στα τέλη του 9ου αιώνα επίσκοπος αναγορεύεται ο Αγιος Πέτρος, πολιούχος σήμερα του Αργους.
Βυζαντινή περίοδος
Τα Βυζαντινά χρόνια το Αργος περιέρχεται στην αφάνεια. Στις αρχές του 13ου αιώνα ο Έλληνας άρχοντας από το Ναύπλιο Λέων Σγουρός επαναστάτησε ενάντια στον αυτοκράτορα Αλέξιο Γ' και αυτονακηρύχθηκε άρχοντας. Δέχεται συνεχώς επιδρομές από Γότθους του Αλάριχου, Φράγκους, Βενετούς και Τούρκους. Ωστόσο, παρουσιάζει εκ νέου αξιόλογη ακμή μετά το 1189, όταν έγινε μητρόπολη με την ένωση των Επισκοπών Άργους και Ναυπλίας.
Φραγκοκρατία
Το Βυζαντινό Άργος πολιορκήθηκαν από τους Φράγκους σταυροφόρους λίγο μετά το 1204. Η τελευταία Φράγκισσα επικυρίαρχος της Αργολίδας, η Μαρία ντ’ Ενγκιέν παρέδωσε την Αργολίδα μαζί με τις δύο κυριότερες πόλεις της, το Ναύπλιο και το Άργο , στους Βενετούς το 1388. Ένας αγώνας μεταξύ Βενετίας και των αντιπάλων της για το Άργος ξεκινά με τελική νικήτρια ήταν η Βενετία. Το Άργος πέρασε στα χέρια της Γαληνοτάτης στις 27 Μαίου 1394. Έκτοτε ξεκινάει ουσιαστικά και η Βενετική περίοδος του Άργους. Το Άργος απετέλεσε αρχικά την έδρα του Λατίνου Επισκόπου της Αργολίδας και διέθετε δικό του Βενετό διοικητή. Ο πληθυσμός της πόλης, ελληνικός, φραγκικός και βενετικός, οργανώθηκε σε κοινωνικές τάξεις σύμφωνα με το βενετικό πρότυπο. Αυτή η κατάσταση διατηρήθηκε για 75 χρόνια.
Κατά τα Ρωμαϊκά χρόνια το Αργος παραμένει μια δυναμική και δραστήρια πόλη ενώ κατασκευάστηκαν ποικίλα δημόσια έργα και μνημεία που σώζονται μέχρι σήμερα. Πιθανότατα, το Χριστιανισμό κύρηξε ο Απόστολος Ανδρέας. Μετά την επικράτηση της νέας θρησκείας το Αργος απέκτησε Επίσκοπο. Χτίζονται εκκλησίες σε όλη την ευρύτερη περιοχή, συχνά στην θέση αρχαίων λατρευτικών κέντρων. Στα τέλη του 9ου αιώνα επίσκοπος αναγορεύεται ο Αγιος Πέτρος, πολιούχος σήμερα του Αργους.
Βυζαντινή περίοδος
Τα Βυζαντινά χρόνια το Αργος περιέρχεται στην αφάνεια. Στις αρχές του 13ου αιώνα ο Έλληνας άρχοντας από το Ναύπλιο Λέων Σγουρός επαναστάτησε ενάντια στον αυτοκράτορα Αλέξιο Γ' και αυτονακηρύχθηκε άρχοντας. Δέχεται συνεχώς επιδρομές από Γότθους του Αλάριχου, Φράγκους, Βενετούς και Τούρκους. Ωστόσο, παρουσιάζει εκ νέου αξιόλογη ακμή μετά το 1189, όταν έγινε μητρόπολη με την ένωση των Επισκοπών Άργους και Ναυπλίας.
Φραγκοκρατία
Το Βυζαντινό Άργος πολιορκήθηκαν από τους Φράγκους σταυροφόρους λίγο μετά το 1204. Η τελευταία Φράγκισσα επικυρίαρχος της Αργολίδας, η Μαρία ντ’ Ενγκιέν παρέδωσε την Αργολίδα μαζί με τις δύο κυριότερες πόλεις της, το Ναύπλιο και το Άργο , στους Βενετούς το 1388. Ένας αγώνας μεταξύ Βενετίας και των αντιπάλων της για το Άργος ξεκινά με τελική νικήτρια ήταν η Βενετία. Το Άργος πέρασε στα χέρια της Γαληνοτάτης στις 27 Μαίου 1394. Έκτοτε ξεκινάει ουσιαστικά και η Βενετική περίοδος του Άργους. Το Άργος απετέλεσε αρχικά την έδρα του Λατίνου Επισκόπου της Αργολίδας και διέθετε δικό του Βενετό διοικητή. Ο πληθυσμός της πόλης, ελληνικός, φραγκικός και βενετικός, οργανώθηκε σε κοινωνικές τάξεις σύμφωνα με το βενετικό πρότυπο. Αυτή η κατάσταση διατηρήθηκε για 75 χρόνια.
Βενετοκρατία
Το Άργος έγινε το μήλον της έριδας ανάμεσα στη Βενετία και την Οθωμανική Αυτοκρατορία στην Πελοπόννησο με την έκρηξη του πρώτου βενετοτουρκικού πολέμου. Έτσι, στις 3 Απριλίου 1463, Κυριακή των Βαΐων, το Άργος κατελήφθη από τους Τούρκους. Σχεδόν όλοι οι Αργείοι, αν και παρεδόθησαν αμαχητί, μετεφέρθησαν στην Κωνσταντινούπολη. Την Ενετική κυριαρχία διαδέχθη η Τουρκική. Το 1479 υπογράφηκε η συνθήκη ειρήνης κατά την οποία η Βενετία απώλεσε οριστικά το Άργος. Η Β Ενετική κυριαρχία διαρκεί από το 1686 έως τον Ιούνιο του 1715, οπότε η πόλη πέφτει ξανά στα χέρια των Τούρκων.
Τουρκοκρατία
Στα επόμενα χρόνια ο πληθυσμός του Άργους μειώνεται και η πόλη πέφτει στην αφάνεια. Επί τουρκοκρατίας, η πόλη του Άργους ήταν χωρισμένη σε τέσσερις μαχαλάδες. Ο βορειοανατολικός μαχαλάς, ή αλλιώς ο Ρωμαϊκός μαχαλάς, αναφερόταν και ως «συνοικία των απίστων της κωμόπολης Άρχος» σε τουρκικά έγγραφα. Η πόλη, σήκωσε τη σημαία της Επανάστασης στις 23 Μαρτίου 1821 με επικεφαλής τον Σταματέλο Αντωνόπουλο. Από τότε το Άργος βρισκόταν στην καρδιά της επανάστασης κατά την οποία υπέστη πολλές καταστροφές. Οι προετοιμασίες για την 1η Εθνοσυνέλευση των μαχόμενων τότε Ελλήνων, πραγματοποιήθηκαν στην Εκκλησία του Αγ. Ιωάννη, ενώ η 4η Εθνοσυνέλευση έλαβε χώρα στο Αρχαίο Θέατρο το 1829. Ένας αγωνιστής που συνδέθηκε με το Άργος είναι ο Ι. Μακρυγιάννης, κυρίως για την παραμονή του επί μεγάλο χρονικό διάστημα στην πόλη, όπου και άρχισε τη συγγραφή των Απομνημονευμάτων του.
Νεότερα χρόνια
Στις μέρες μας, το Άργος αποτελεί την πολυπληθέστερη πόλη του Νομού Αργολίδας και συγκεντρώνει πολλές από τις υπηρεσίες του. Θεμελιώδεις οικονομικές δραστηριότητες αποτελούν η γεωργία, το εμπόριο και ο τουρισμός. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι ως η αρχαιότερη πόλη της Ελλάδας, συμμετέχει στο Δίκτυο των Αρχαιότερων Πόλεων της Ευρώπης και αποτελεί το μεγαλύτερο υπαίθριο μουσείο της χώρας, με πολυάριθμα και μοναδικά ευρήματα που τοποθετούνται σε κάθε ιστορική περίοδο των Ελλήνων. Έχει να προτείνει στον επισκέπτη πλήθος μνημείων από τους προϊστορικούς και ιστορικούς χρόνους, μουσεία, ιστορικές εκκλησίες και πλούσια εκκλησιαστικά κειμήλια, την παλιά πόλη, χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά στοιχεία, νεοκλασικά κτίρια, κ.λ.π.
Το Άργος έγινε το μήλον της έριδας ανάμεσα στη Βενετία και την Οθωμανική Αυτοκρατορία στην Πελοπόννησο με την έκρηξη του πρώτου βενετοτουρκικού πολέμου. Έτσι, στις 3 Απριλίου 1463, Κυριακή των Βαΐων, το Άργος κατελήφθη από τους Τούρκους. Σχεδόν όλοι οι Αργείοι, αν και παρεδόθησαν αμαχητί, μετεφέρθησαν στην Κωνσταντινούπολη. Την Ενετική κυριαρχία διαδέχθη η Τουρκική. Το 1479 υπογράφηκε η συνθήκη ειρήνης κατά την οποία η Βενετία απώλεσε οριστικά το Άργος. Η Β Ενετική κυριαρχία διαρκεί από το 1686 έως τον Ιούνιο του 1715, οπότε η πόλη πέφτει ξανά στα χέρια των Τούρκων.
Τουρκοκρατία
Στα επόμενα χρόνια ο πληθυσμός του Άργους μειώνεται και η πόλη πέφτει στην αφάνεια. Επί τουρκοκρατίας, η πόλη του Άργους ήταν χωρισμένη σε τέσσερις μαχαλάδες. Ο βορειοανατολικός μαχαλάς, ή αλλιώς ο Ρωμαϊκός μαχαλάς, αναφερόταν και ως «συνοικία των απίστων της κωμόπολης Άρχος» σε τουρκικά έγγραφα. Η πόλη, σήκωσε τη σημαία της Επανάστασης στις 23 Μαρτίου 1821 με επικεφαλής τον Σταματέλο Αντωνόπουλο. Από τότε το Άργος βρισκόταν στην καρδιά της επανάστασης κατά την οποία υπέστη πολλές καταστροφές. Οι προετοιμασίες για την 1η Εθνοσυνέλευση των μαχόμενων τότε Ελλήνων, πραγματοποιήθηκαν στην Εκκλησία του Αγ. Ιωάννη, ενώ η 4η Εθνοσυνέλευση έλαβε χώρα στο Αρχαίο Θέατρο το 1829. Ένας αγωνιστής που συνδέθηκε με το Άργος είναι ο Ι. Μακρυγιάννης, κυρίως για την παραμονή του επί μεγάλο χρονικό διάστημα στην πόλη, όπου και άρχισε τη συγγραφή των Απομνημονευμάτων του.
Νεότερα χρόνια
Στις μέρες μας, το Άργος αποτελεί την πολυπληθέστερη πόλη του Νομού Αργολίδας και συγκεντρώνει πολλές από τις υπηρεσίες του. Θεμελιώδεις οικονομικές δραστηριότητες αποτελούν η γεωργία, το εμπόριο και ο τουρισμός. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι ως η αρχαιότερη πόλη της Ελλάδας, συμμετέχει στο Δίκτυο των Αρχαιότερων Πόλεων της Ευρώπης και αποτελεί το μεγαλύτερο υπαίθριο μουσείο της χώρας, με πολυάριθμα και μοναδικά ευρήματα που τοποθετούνται σε κάθε ιστορική περίοδο των Ελλήνων. Έχει να προτείνει στον επισκέπτη πλήθος μνημείων από τους προϊστορικούς και ιστορικούς χρόνους, μουσεία, ιστορικές εκκλησίες και πλούσια εκκλησιαστικά κειμήλια, την παλιά πόλη, χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά στοιχεία, νεοκλασικά κτίρια, κ.λ.π.
