Η ιστορία των Μεθάνων είναι πολύ και ξεκινάει από τα βάθη της εποχής του λίθου. Από την αρχαιότητα έως σήμερα, τα Μέθανα είναι γνωστά για τις θερμές πηγές και το ηφαίστειο στο χωριό Καμένη Χώρα. Πρόκειται για μία πλούσια αγροτική περιοχή με μακρά ιστορία, πολλούς αρχαιολογικούς χώρους και αρχαιολογικά ευρήματα που εντυπωσιάζουν.

Ονομασία

Η περιοχή οφείλει το όνομά της από το μεθάνιο- βρισκόταν στη νότια πλευρά της παραλίας του Μεγαλοχωρίου, προς το στενό των Μεθάνων όπου οι Αθηναίοι, πρώτα, και μετά ο Φαβιέρος, είχαν χτίσει φρούρια.

Αρχαιότητα

Τα Μέθανα έχουν κατοικηθεί μάλλον πριν από το 6000-9000 π.Χ. Τότε ζούσαν μικρές ομάδες κυνηγών στις πεδιάδες της χερσoνήσου. Μπορούμε να πούμε πως τα Μέθανα ήταν από τις πρώτες περιοχές που κατοικήθηκαν από ανθρώπους γιατί είχαν πρόσβαση με την στέρεα Ελλάδα. Κατασκευάστηκαν οι οικισμοί που μετά στην μυκηναϊκή εποχή αξιοποιήθηκαν περισσότερα. Αρχαιολογικά ευρήματα από εκείνη την εποχή εντοπίστηκαν στον Ισθμό Στενό, στο Νησάκι, στην περιοχή του Παλιόκαστρου και στην κορυφή Χελώνα. Στην γεωμετρική, αρχαία και κλασσική εποχή τα Μέθανα έγιναν γνωστά για τις ιαματικές πηγές και για την αγροτική παράγωγη τους. Όλα τα βουνά γέμισαν με πεζούλια και έγιναν χωράφια. Η πόλη των Μεθάνων βρισκόταν γύρο από το σημερινό Παλιόκαστρο στο Βαθύ.

Ρωμαϊκή εποχή

Την εποχή αυτή ανακατασκευάστηκαν τα ιερά που είχαν καταστραφεί από τους σεισμούς της ηφαιστειακής έκρηξης του 270 π.Χ. και τα λουτρά εκσυγχρονίστηκαν. Ωστόσο, λόγω επιδημιών και πολέμων ο πληθυσμός μειώθηκε δραματικά και τα Μέθανα ερήμωσαν. Λίγα μικρά χωριά υπήρξαν μόνο στα βουνά και φτιαχτήκαν οι πρώτες εκκλησίες.

Βυζαντινή εποχή

Κατά τους Βυζαντινούς και Μεσαιωνικούς χρόνους οι κυριότεροι οικισμοί είχαν αναπτυχθεί στην έρημη σήμερα Παναγίτσα, στις κορυφές της Χελώνας και του Προφήτη Ηλία, όπου διασώζονται λείψανα κατοίκησης, και στην περιοχή της Αγίας Βαρβάρας, δυτικά της Κουνουπίτσας. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν γραπτά στοιχεία για την από το 330 μ.Χ έως το 1453 και κατά τα πρώτα 150 περίπου χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Τουρκοκρατία

Τα χρόνια αυτά, έγινε η εγκατάσταση πληθυσμού από τις περιοχές της σημερινής νότιας και βόρειας Αλβανίας. Οι τελευταίοι αφομοίωσαν τον ελληνισμό και έγιναν ορθόδοξοι χριστιανοί Έλληνες. Ορισμένοι, όπως πχ ο Κολοκοτρώνης διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην επανάσταση κατά των Τούρκων κατακτητών. Οι Αρβανίτες έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική των χωριών και στην τεχνογνωσία του τόπου.

Επανάσταση του 1821

Όσον αφορά τα πληθυσμιακά στοιχεία της περιοχής, παρατηρείται δραματική αλλαγή από την Επανάσταση του 1821 και μετά. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την διάρκεια της Επαναστάσεως στα Μέθανα κατέφυγαν για προστασία από την τουρκική βαρβαρότητα πρόσφυγες, κυρίως γυναικόπαιδα. Στην περιοχή αυτή κατέφυγε το 1826-27 και ο αξιωματικός Κάρολος Φαβιέρος μαζί με λίγους στρατιώτες, όπου και έχτισε το γνωστό κάστρο του.

Β' Παγκόσμιος Πόλεμος

Στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και τα Μέθανα υπόφεραν από την φτώχεια και τις επιδρομές των Γερμανών Ναζί. Ένα πολεμικό τους πλοίο είναι σήμερα το λιμάνι του Αγίου Γεωργίου. Μετά τον πόλεμο και τα Μέθανα πήραν μέρος στο σχέδιο Marshall και με τα λεφτά αυτά φτιάχτηκε και το λουτρό του Αγίου Νικολάου. Μετά από τον εμφύλιο πόλεμο σίγα-σίγα τα Μέθανα ήταν πάλι ο δημοφιλές προορισμό για την λουτροθεραπεία των Αθηναίων. Η επιτυχία σαν λουτρόπολη διάρκεσε μέχρι το 1988. Η παρακμή ξεκίνησε και έγινε πιο αισθητή όταν λόγο της οικονομικής κρίσης δεν υπήρξαν πια κονδύλια για τους άρρωστους συνταξιούχους των ταμείων ΙΚΑ κτλ.

Νεότερα χρόνια

Η σπουδαιότερη όμως εξέλιξη που παρατηρείται στα Μέθανα είναι η ίδρυση της Λουτροπόλεως των Μεθάνων γύρω στο 1870 αποτελεί σημαντική εξέλιξη. Χάρις στις αξιολογότατες ιαματικές της πηγές γρήγορα χτίστηκαν σπίτια και οικήματα για τους χρήστες των πηγών, κι έτσι το 1928 οι μόνιμοι κάτοικοι των Λουτρών έφθασαν τους 490, ενώ το 1961 σύμφωνα με την επίσημη απογραφή έφθασαν τους 693. Το 1906 δύο κτήρια κατασκευάσθηκαν για την χρήση των πηγών με 10 λουτήρες το καθένα, ενώ το 1904 άλλο ένα κτήριο είχε κατασκευασθεί 250 μέτρα πιο βόρεια από τις άλλες πηγές. Μετά την λήξη του Β' Παγκοσμίου Πόλεμου η περιοχή άρχισε να αναπτύσσεται σταδιακά. Τα τουριστικά καταλύματα αυξήθηκαν, κατασκευάστηκαν ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι κ.ά.. Ο πληθυσμός των Λουτρών αυξήθηκε το 1971 σε 740 κατοίκους, αλλά ο μόνιμος πληθυσμός όλης της Χερσονήσου άρχισε να μειώνεται λόγω μετανάστευσης. τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σημαντική ακμή λόγω της συνεργασίας των τοπικών αρχών και των κατοίκων της περιοχής. Ο τουρισμός και η γεωργία αποτελούν τις κύριες οικονομικές δραστηριότητες των δημοτών της χερσονήσου.