της αρθρογράφουΑλεξίας Φεσσά
Το αίμα μου το κρεμάσαν πάνω στα κλαδιά
το αίμα μου το ρίξαν μες στη θάλασσα
τ’ άγρια λουλούδια τα βαμμένα δόντια τα πικρά φιλιά
τα ψάρια τα καράβια μες στη θάλασσα
μέσα στο αίμα το δικό μου χτίσαν τη φωλιά
από το αίμα το δικό μου βάψαν τα πανιά
από το αίμα το δικό μου πέταξαν φτερά
όλα τα φοβερά πουλιά μέσα στη θάλασσα
~Μίλτος Σαχτούρης~
Η Ύδρα είναι νησί του Αργοσαρωνικού σε απόσταση αναπνοής από την Αθήνα. Αναπαλαιωμένα αρχοντικά, το παλιό γραφικό λιμάνι με τις πολεμίστρες και τα κανόνια, τα μουσεία, τα μοναστήρια, η ναυτική σχολή, μαρτυρούν την σημαντική ιστορική σημασία της. Το νησί έχει ένδοξο παρελθόν και αποτελεί γενέτειρα σημαντικών προσώπων, όπως ο άνωθεν ποιητής.
το αίμα μου το ρίξαν μες στη θάλασσα
τ’ άγρια λουλούδια τα βαμμένα δόντια τα πικρά φιλιά
τα ψάρια τα καράβια μες στη θάλασσα
μέσα στο αίμα το δικό μου χτίσαν τη φωλιά
από το αίμα το δικό μου βάψαν τα πανιά
από το αίμα το δικό μου πέταξαν φτερά
όλα τα φοβερά πουλιά μέσα στη θάλασσα
~Μίλτος Σαχτούρης~
Η Ύδρα είναι νησί του Αργοσαρωνικού σε απόσταση αναπνοής από την Αθήνα. Αναπαλαιωμένα αρχοντικά, το παλιό γραφικό λιμάνι με τις πολεμίστρες και τα κανόνια, τα μουσεία, τα μοναστήρια, η ναυτική σχολή, μαρτυρούν την σημαντική ιστορική σημασία της. Το νησί έχει ένδοξο παρελθόν και αποτελεί γενέτειρα σημαντικών προσώπων, όπως ο άνωθεν ποιητής.
Ονομασία
Άρρηκτα συνδεδεμένη με την αρχαία λέξη «ύδωρ», η ονομασία του νησιού οφείλεται στα άφθονα νερά που ανάβλυζαν από τις πλούσιες πηγές που είχε στην αρχαιότητα. Οι ιστορικοί αναφέρουν το νησί με το όνομα Υδραία και σύμφωνα με τα αρχαιολογικά δεδομένα, η εποίκιση στο νησί ανάγεται στους πολύ προ της Ομηρικής περιόδου χρόνους, δηλαδή στην Ύστερη Νεολιθική εποχή (3000 - 2600 π.Χ.).
Ιστορία
Αρχαιότητα
Σύμφωνα με αποτελέσματα από αρχαιολογικές σκαπάνες, η επίκοιση στο νησί ανάγεται στους πολύ προ της Ομηρικής περιόδου χρόνους, δηλαδή στην Ύστερη Νεολιθική εποχή (3000 - 2600 π.Χ.). Δρύοπες, Μυκηναίοι, Κάρες, Σάμιοι, Αθηναίοι πρόσφυγες της εποχής των περσικών πολέμων, εποίκησαν και κατοίκησαν την Ύδρα. Η ακμή του νησιού συνέπεσε με την Πρωτοελλαδική και την Μυκηναϊκή εποχή. Το νησί ήταν εμπορικό-ναυτικό κέντρο, ανάμεσα στην Πελοπόννησο και τα νησιά του Αιγαίου. Η περιοχή της Επισκοπής, του Αγίου Γεωργίου-Αγίου Νικολάου Μπίστη, το Μπαλί, η ακρόπολη του Βλυχού και η περιοχή της Ζωοδόχου Πηγής της Ζούρβας, ήταν σημαντικοί οικισμοί εκείνης της εποχής, ενώ την Κλασσική εποχή η Ύδρα ήταν στη δικαιοδοσία της Ερμιόνης. Από αυτούς, την αγόρασαν Σάμιοι πολιτικοί εξόριστοι που οχύρωσαν την ακρόπολη του Βλυχού. Οι Σάμιοι, αφού ήρθαν σε σύγκρουση και μετά από ήττα με τους Αιγινήτες, πούλησαν την Ύδρα στους Τροιζήνιους.
Άρρηκτα συνδεδεμένη με την αρχαία λέξη «ύδωρ», η ονομασία του νησιού οφείλεται στα άφθονα νερά που ανάβλυζαν από τις πλούσιες πηγές που είχε στην αρχαιότητα. Οι ιστορικοί αναφέρουν το νησί με το όνομα Υδραία και σύμφωνα με τα αρχαιολογικά δεδομένα, η εποίκιση στο νησί ανάγεται στους πολύ προ της Ομηρικής περιόδου χρόνους, δηλαδή στην Ύστερη Νεολιθική εποχή (3000 - 2600 π.Χ.).
Ιστορία
Αρχαιότητα
Σύμφωνα με αποτελέσματα από αρχαιολογικές σκαπάνες, η επίκοιση στο νησί ανάγεται στους πολύ προ της Ομηρικής περιόδου χρόνους, δηλαδή στην Ύστερη Νεολιθική εποχή (3000 - 2600 π.Χ.). Δρύοπες, Μυκηναίοι, Κάρες, Σάμιοι, Αθηναίοι πρόσφυγες της εποχής των περσικών πολέμων, εποίκησαν και κατοίκησαν την Ύδρα. Η ακμή του νησιού συνέπεσε με την Πρωτοελλαδική και την Μυκηναϊκή εποχή. Το νησί ήταν εμπορικό-ναυτικό κέντρο, ανάμεσα στην Πελοπόννησο και τα νησιά του Αιγαίου. Η περιοχή της Επισκοπής, του Αγίου Γεωργίου-Αγίου Νικολάου Μπίστη, το Μπαλί, η ακρόπολη του Βλυχού και η περιοχή της Ζωοδόχου Πηγής της Ζούρβας, ήταν σημαντικοί οικισμοί εκείνης της εποχής, ενώ την Κλασσική εποχή η Ύδρα ήταν στη δικαιοδοσία της Ερμιόνης. Από αυτούς, την αγόρασαν Σάμιοι πολιτικοί εξόριστοι που οχύρωσαν την ακρόπολη του Βλυχού. Οι Σάμιοι, αφού ήρθαν σε σύγκρουση και μετά από ήττα με τους Αιγινήτες, πούλησαν την Ύδρα στους Τροιζήνιους.
Βυζαντινή Εποχή
Η μοναδική μαρτυρία που υπάρχει για την Ύδρα στους Κλασικούς χρόνους είναι η αναφορά του Στέφανου του Βυζάντιου για έναν κωμωδιογράφο με το όνομα Ευάγης, ο οποίος κατοικούσε στο νησί. Την ρωμαϊκή και κατόπιν την βυζαντινή περίοδο το νησί κατοικείται ανελλιπώς, χωρίς όμως ιδιαίτερη ιστορική παρουσία, φθάνει έτσι ασήμα¬ντη μέχρι και τους πρώτους μεταβυζαντινούς χρόνους, ακολουθώντας την τύχη κοντινών μεγάλων πόλεων στων οποίων τη δικαιοδοσία ανήκε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Στην Ύδρα ανήκε και η γει-τονική νήσος του Δοκού, η Απεροπία των αρχαίων.
Τουρκοκρατία
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας κατέφυγαν στην νήσο και πολλοί αλβανόφωνοι της Πελοποννήσου, οι οποίοι υπηρετούσαν στον στρατό των Δεσποτών του Μυστρά μέχρι την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως (1453) και αναζήτησαν ηρεμότερη ζωή στην απόκρυμνη νήσο. Η αφομοίωση των αλβανοφώνων με τον τοπικό πληθυσμό εκφράστηκε σε όλους τους τομείς της οικονομικής ζωής. Πριν από το τέλος του 15ου αιώνα εγκαταστάθηκαν στην Ύδρα από την απέναντι πελοποννησιακή ακτή οι πρώτοι έποικοι, από τους οποίους οι περισσότεροι ήταν Αρβανίτες, απόγονοι των Αλβανών που είχαν προσκληθεί από τους δεσπότες του Μυστρά, για να ενισχύσουν τις δυνάμεις του δεσποτάτου εναντίον των Τούρκων. Γύρω στο 1460, αρχίζει η εγκατάσταση Αρβανιτών φυγάδων που εγκατέλειψαν την Πελοπόννησο εξαιτίας της κατάκτησής της από τα οθωμανικά στρατεύματα του σουλτάνου Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή. Τότε είναι που ξεκινά να χτίζεται και η σημερινή πόλη της Ύδρας. Τους επόμενους αιώνες παρατηρήθηκαν νέες εγκαταστάσεις πολυάριθμων οικογενειών στο νησί. Το 1770 η εξουσία πέρασε σχεδόν ολοκληρωτικά στους ισχυρούς πλοιοκτήτες.
Επανάσταση του 1821
Σημαντική ήταν η βοήθειά της Ύδρας στον Αγώνα του 1821. Η Επανάσταση βρίσκει την Ύδρα κάτοχο αμύθητου πλούτου από χρυσά νομίσματα της εποχής, αποτέλεσμα κυρίως της επιτυχημένης εμπλοκής της στο εμπόριο σίτου κατά τους Ναπολεόντειους πολέμους. Στη περίοδο της Τουρκοκρατίας οι Υδραίοι είχαν σχετικά περισσότερες ελευθερίες, καθόσον το νησί τους ήταν άνυδρο και συνεπώς δεν θεωρείτο τόπος ιδιαίτερης σημασίας από τους κατακτητές. Ο στόλος της αριθμούσε 186 πλοία. Ο Υδραϊκός στόλος μαζί με το στόλο των Σπετσών και των Ψαρών, κυριάρχησε στη θάλασσα κατά τον επταετή αγώνα, συμβάλλοντας έτσι αποφασιστικά στην απελευθέρωση της Ελλάδας. Τουλάχιστον από το 1820 οι προεστοί είχαν μυηθεί από τη Φιλική Εταιρεία στο μυστικό της Επανάστασης. Στις αρχές του 19ου πολλοί επώνυμοι Υδραίοι ήσαν μέλη της Φιλικής Εταιρείας και έπαιξαν σπουδαίο ρόλο κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, διαθέτοντας τα πλοία τους για τους σκοπούς του Έθνους και επιχορηγώντας τον Αγώνα. Τελικώς κήρυξαν την επανάσταση στις 14 Απριλίου το 1770 με εκκλησιαστική πομπή. Κατά την άποψη του Αντώνιου Λιγνού που εξέδωσε το ιστορικό αρχείο της Ύδρας, ο λαός της Ύδρας επαναστάτησε την Κυριακή 27 Μαρτίου, και καθαίρεσε τον εκπρόσωπο της Οθωμανικής εξουσίας Νικόλαο Κοκοβίλα. Την επαναστατική διοίκηση ανέλαβε ο Αντώνιος Οικονόμου. Την 15 Απριλίου, αφού έγιναν οι απαραίτητες προετοιμασίες, κηρύχθηκε επισήμως η Επανάσταση από όλους.Οι σημαντικότεροι ήρωες του νησιού ήταν οι πλοιοκτήτες Ανδρέας Μιαούλης και Λάζαρος Κουντουριώτης, οι οποίοι συνέβαλαν ουσιαστικά στη διεξαγωγή του αποτελέσματος της Επανάστασης υπέρ των Ελλήνων.
Η μοναδική μαρτυρία που υπάρχει για την Ύδρα στους Κλασικούς χρόνους είναι η αναφορά του Στέφανου του Βυζάντιου για έναν κωμωδιογράφο με το όνομα Ευάγης, ο οποίος κατοικούσε στο νησί. Την ρωμαϊκή και κατόπιν την βυζαντινή περίοδο το νησί κατοικείται ανελλιπώς, χωρίς όμως ιδιαίτερη ιστορική παρουσία, φθάνει έτσι ασήμα¬ντη μέχρι και τους πρώτους μεταβυζαντινούς χρόνους, ακολουθώντας την τύχη κοντινών μεγάλων πόλεων στων οποίων τη δικαιοδοσία ανήκε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Στην Ύδρα ανήκε και η γει-τονική νήσος του Δοκού, η Απεροπία των αρχαίων.
Τουρκοκρατία
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας κατέφυγαν στην νήσο και πολλοί αλβανόφωνοι της Πελοποννήσου, οι οποίοι υπηρετούσαν στον στρατό των Δεσποτών του Μυστρά μέχρι την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως (1453) και αναζήτησαν ηρεμότερη ζωή στην απόκρυμνη νήσο. Η αφομοίωση των αλβανοφώνων με τον τοπικό πληθυσμό εκφράστηκε σε όλους τους τομείς της οικονομικής ζωής. Πριν από το τέλος του 15ου αιώνα εγκαταστάθηκαν στην Ύδρα από την απέναντι πελοποννησιακή ακτή οι πρώτοι έποικοι, από τους οποίους οι περισσότεροι ήταν Αρβανίτες, απόγονοι των Αλβανών που είχαν προσκληθεί από τους δεσπότες του Μυστρά, για να ενισχύσουν τις δυνάμεις του δεσποτάτου εναντίον των Τούρκων. Γύρω στο 1460, αρχίζει η εγκατάσταση Αρβανιτών φυγάδων που εγκατέλειψαν την Πελοπόννησο εξαιτίας της κατάκτησής της από τα οθωμανικά στρατεύματα του σουλτάνου Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή. Τότε είναι που ξεκινά να χτίζεται και η σημερινή πόλη της Ύδρας. Τους επόμενους αιώνες παρατηρήθηκαν νέες εγκαταστάσεις πολυάριθμων οικογενειών στο νησί. Το 1770 η εξουσία πέρασε σχεδόν ολοκληρωτικά στους ισχυρούς πλοιοκτήτες.
Επανάσταση του 1821
Σημαντική ήταν η βοήθειά της Ύδρας στον Αγώνα του 1821. Η Επανάσταση βρίσκει την Ύδρα κάτοχο αμύθητου πλούτου από χρυσά νομίσματα της εποχής, αποτέλεσμα κυρίως της επιτυχημένης εμπλοκής της στο εμπόριο σίτου κατά τους Ναπολεόντειους πολέμους. Στη περίοδο της Τουρκοκρατίας οι Υδραίοι είχαν σχετικά περισσότερες ελευθερίες, καθόσον το νησί τους ήταν άνυδρο και συνεπώς δεν θεωρείτο τόπος ιδιαίτερης σημασίας από τους κατακτητές. Ο στόλος της αριθμούσε 186 πλοία. Ο Υδραϊκός στόλος μαζί με το στόλο των Σπετσών και των Ψαρών, κυριάρχησε στη θάλασσα κατά τον επταετή αγώνα, συμβάλλοντας έτσι αποφασιστικά στην απελευθέρωση της Ελλάδας. Τουλάχιστον από το 1820 οι προεστοί είχαν μυηθεί από τη Φιλική Εταιρεία στο μυστικό της Επανάστασης. Στις αρχές του 19ου πολλοί επώνυμοι Υδραίοι ήσαν μέλη της Φιλικής Εταιρείας και έπαιξαν σπουδαίο ρόλο κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, διαθέτοντας τα πλοία τους για τους σκοπούς του Έθνους και επιχορηγώντας τον Αγώνα. Τελικώς κήρυξαν την επανάσταση στις 14 Απριλίου το 1770 με εκκλησιαστική πομπή. Κατά την άποψη του Αντώνιου Λιγνού που εξέδωσε το ιστορικό αρχείο της Ύδρας, ο λαός της Ύδρας επαναστάτησε την Κυριακή 27 Μαρτίου, και καθαίρεσε τον εκπρόσωπο της Οθωμανικής εξουσίας Νικόλαο Κοκοβίλα. Την επαναστατική διοίκηση ανέλαβε ο Αντώνιος Οικονόμου. Την 15 Απριλίου, αφού έγιναν οι απαραίτητες προετοιμασίες, κηρύχθηκε επισήμως η Επανάσταση από όλους.Οι σημαντικότεροι ήρωες του νησιού ήταν οι πλοιοκτήτες Ανδρέας Μιαούλης και Λάζαρος Κουντουριώτης, οι οποίοι συνέβαλαν ουσιαστικά στη διεξαγωγή του αποτελέσματος της Επανάστασης υπέρ των Ελλήνων.
Νεότερα Χρόνια
Τον 20ό αιώνα, η Ύδρα ακμάζει οικονομικά προσωρινώς λόγω ενασχόλησης των κατοίκων με την αλιεία και το εμπόριο σπόγγων. Ωστόσο, βρίσκεται σε πλήρη πληθυσμιακή αποδυνάμωση που συντέλεσε σε οικονομικό μαρασμό. Εξάλλου η σπογγαλιεία παρήκμασε με τον καιρό, εξαιτίας κυρίως του περιορισμού της οικονομικής ενίσχυσης των σπογγαλιευτικών επιχειρήσεων από την Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος. Στη δεκαετία του '50 πραγματοποιήθηκαν στο νησί τα γυρίσματα της ταινίας «το Παιδί και το δελφίνι» με τη Σοφία Λόρεν και η έτσι άρχισε να γίνεται γνωστή διεθνώς. Αυτό οδήγησε σε αλματώδη τουριστική και οικονομική κίνηση στο νησί με όλα τα παρεπόμενά της.
Σήμερα
Η Ύδρα του Miller, του Σεφέρη, του Γκίκα, του Εγγονόπουλου, του Βυζάντιου, του Τέτση, με την συνεχή προσφορά στον τουρισμό και την πολιτιστική ζωή της χώρας μας, εξακολουθεί να παραμένει το στολίδι του Αργοσαρωνικού και σίγουρα ένα από τα σπουδαιότερα τουριστικά θέρετρα της Ελλάδας.
Τον 20ό αιώνα, η Ύδρα ακμάζει οικονομικά προσωρινώς λόγω ενασχόλησης των κατοίκων με την αλιεία και το εμπόριο σπόγγων. Ωστόσο, βρίσκεται σε πλήρη πληθυσμιακή αποδυνάμωση που συντέλεσε σε οικονομικό μαρασμό. Εξάλλου η σπογγαλιεία παρήκμασε με τον καιρό, εξαιτίας κυρίως του περιορισμού της οικονομικής ενίσχυσης των σπογγαλιευτικών επιχειρήσεων από την Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος. Στη δεκαετία του '50 πραγματοποιήθηκαν στο νησί τα γυρίσματα της ταινίας «το Παιδί και το δελφίνι» με τη Σοφία Λόρεν και η έτσι άρχισε να γίνεται γνωστή διεθνώς. Αυτό οδήγησε σε αλματώδη τουριστική και οικονομική κίνηση στο νησί με όλα τα παρεπόμενά της.
Σήμερα
Η Ύδρα του Miller, του Σεφέρη, του Γκίκα, του Εγγονόπουλου, του Βυζάντιου, του Τέτση, με την συνεχή προσφορά στον τουρισμό και την πολιτιστική ζωή της χώρας μας, εξακολουθεί να παραμένει το στολίδι του Αργοσαρωνικού και σίγουρα ένα από τα σπουδαιότερα τουριστικά θέρετρα της Ελλάδας.
