Η Εύβοια έχει παραλιακούς οικισμούς αλλά και ορεινά χωριά και γι' αυτό η μουσική της παράδοση δέχτηκε επιρροές και απο τη νησιωτική αλλά και απο την ορεινή Ελλάδα. Η νότια Εύβοια αν και βρίσκεται σε µικρή απόσταση από τις Κυκλάδες και θα περίµενε κανείς να χει έντονο νησιώτικο χαρακτήρα στους χορούς και στη µουσική της, εντούτοις παρατηρεί κανείς ότι έχει αναπτύξει ένα ιδιαίτερο χορευτικό και µουσικό ρεπερτόριο, αποτέλεσµα των ιστορικών συνθηκών που επικράτησαν στη περιοχή και της γεωγραφικής της θέσης.
Ιστορία της μουσικής Ευβοίας
Βενετοκρατία
Στις αρχές του 15ου αιώνα η Βενετοί εγκατέστησαν Αλβανούς στη β. πλευρά της όχη και σε όλη την άλλη Καρυστία µε αντάλλαγµα δωρεάν κλήρο. Ο στόχος ήταν η ενίσχυση της µαχητικής δύναµης των ενετών σε µελλοντικό πόλεµο µε τους Τούρκους ,όπως και έγινε το 1470. Όπως ήταν φυσικό αυτή η µετακίνηση και το µπόλιασµα του πληθυσµού οδήγησε και στη δηµιουργία ενός ιδιαίτερου χορευτικού και µουσικού στυλ, κορυφή του οποίου είναι ο καβοντορίτικος ή καλιανιώτικος .
Νεότερα χρόνια
Μια ξεχωριστή κατηγορία χορών είναι οι χοροί που έφεραν οι πρόσφυγες µετά την ανταλλαγή των πληθυσµών το 1924. Προκόπι, νέα Σινασσός, Αρτάκη, Λάµψακος, Μακρυµµάλι και άλλες περιοχές δέχτηκαν τους Έλληνες της Mικράς Ασίας και της Καππαδοκίας. Συρτός, καρσιλαµάς, ίσσος , οι χοροί που έκαναν το ταξίδι της προσφυγιάς, µαζί τους.
Βενετοκρατία
Στις αρχές του 15ου αιώνα η Βενετοί εγκατέστησαν Αλβανούς στη β. πλευρά της όχη και σε όλη την άλλη Καρυστία µε αντάλλαγµα δωρεάν κλήρο. Ο στόχος ήταν η ενίσχυση της µαχητικής δύναµης των ενετών σε µελλοντικό πόλεµο µε τους Τούρκους ,όπως και έγινε το 1470. Όπως ήταν φυσικό αυτή η µετακίνηση και το µπόλιασµα του πληθυσµού οδήγησε και στη δηµιουργία ενός ιδιαίτερου χορευτικού και µουσικού στυλ, κορυφή του οποίου είναι ο καβοντορίτικος ή καλιανιώτικος .
Νεότερα χρόνια
Μια ξεχωριστή κατηγορία χορών είναι οι χοροί που έφεραν οι πρόσφυγες µετά την ανταλλαγή των πληθυσµών το 1924. Προκόπι, νέα Σινασσός, Αρτάκη, Λάµψακος, Μακρυµµάλι και άλλες περιοχές δέχτηκαν τους Έλληνες της Mικράς Ασίας και της Καππαδοκίας. Συρτός, καρσιλαµάς, ίσσος , οι χοροί που έκαναν το ταξίδι της προσφυγιάς, µαζί τους.
Παραδοσιακοί χοροί Ευβοίας
Στην περιοχή παρατηρεί κανείς επιρροές από τη Μ.Ασία. Συναντούµε το χασάπικο γρήγορο, συρτό, σπυρί πιπέρι, πατινάδες, κινητικά και µουσικά µοτίβα δηλαδή που τα συναντάµε και στα παράλια. Κι αυτό είναι αυτονόητο αν σκεφτεί κανείς ότι η Κύµη ήταν εµπορικό κέντρο. Στη Β. Ευβοια συναντάµε περισσότερο τους λεγόµενους στεριανούς χορούς τσάµικα, καγκέλια, πατινάδες, συρτούς την βντάνα και την καµάρα στη Λίµνη, χορό που συναντάται και στο Αλιβέρι και στις Σποράδες.
Τσάμικος
Όσον αφορά τον Τσάµικο, χορεύεται κυρίως ελεύθερα, µε τσακίσµατα και χαµηλά χτυπήµατα, και όταν ο χορός προχωρά θα µπορούσαµε να τον µετρήσουµε µε οχτώ βήµατα (µία επιστροφή στο οχτώ).
Συρτός
Είναι δημοφιλέστατος δημοτικός χορός με πανάρχαιες ελληνικές ρίζες. Άγνωστος είναι ο δημιουργός του. Όσον αφορά το Συρτό, όταν παρατηρήθηκε (µε βάση τις καταγραφές) ότι οι µεγάλης ηλικίας άνθρωποι δεν κάνουν δύο διαδοχικά σταυρώµατα αλλά πάτηµα και άρση, ειπώθηκε ότι τα σταυρώµατα "τα κάναν οι δασκάλοι". Η τέχνη του Συρτού χορού όµως είναι τα τσακίσµατα, τα καθίσµατα και οι στροφές δεξιές και αριστερές. tsakonitikos
Καβοντορίτικος
Τον Καλλιανιώτικο τον λένε και Σταυρωτό επειδή πιάνονται σταυρωτά, η σύγχρονη ονοµασία είναι Καβοντορίτικος. Εχει πάρει την ονοµασία του από το χωριό Καλλιανού. Ο Καλλιανώτικος χορός είναι κυκλικός βέβαια και, παρ' όλο που οι χορευτές πιάνονται σταυρωτά, δεν έχει νησιώτικο χαρακτήρα. Επίσης δεν είναι συρτός, αλλά ούτε και πηδηχτός. Είναι όπως και η µουσική του απλός, στρωτός και στερεός
Μυλωνιάτικος
Ο καθαυτός χορός έχει βήµατα συνηθισµένου συρτού χορού, µε κάπως µεγαλύτερα βήµατα. Οι χορευτές πιάνονται από τον καρπό, συνήθως µε µαντήλι. Μπροστά χορεύει άνδρας, ακολουθούν οι γυναίκες και µετά οι άλλοι άνδρες. Όλους τους χορούς τύπου Συρτού τους χορεύουν στην Κάρυστο κατά κάποιο δικό τους τρόπο - αυτό άλλωστε συµβαίνει και παντού. Συνήθως ακολουθεί µπάλος. «Στους Μύλους στον Αργασταρά, τρώνε ψωµί και ξύδι, για να φτουρίσει το λεφτό να βάνουνε φτιασίδι...».
Στην περιοχή παρατηρεί κανείς επιρροές από τη Μ.Ασία. Συναντούµε το χασάπικο γρήγορο, συρτό, σπυρί πιπέρι, πατινάδες, κινητικά και µουσικά µοτίβα δηλαδή που τα συναντάµε και στα παράλια. Κι αυτό είναι αυτονόητο αν σκεφτεί κανείς ότι η Κύµη ήταν εµπορικό κέντρο. Στη Β. Ευβοια συναντάµε περισσότερο τους λεγόµενους στεριανούς χορούς τσάµικα, καγκέλια, πατινάδες, συρτούς την βντάνα και την καµάρα στη Λίµνη, χορό που συναντάται και στο Αλιβέρι και στις Σποράδες.
Τσάμικος
Όσον αφορά τον Τσάµικο, χορεύεται κυρίως ελεύθερα, µε τσακίσµατα και χαµηλά χτυπήµατα, και όταν ο χορός προχωρά θα µπορούσαµε να τον µετρήσουµε µε οχτώ βήµατα (µία επιστροφή στο οχτώ).
Συρτός
Είναι δημοφιλέστατος δημοτικός χορός με πανάρχαιες ελληνικές ρίζες. Άγνωστος είναι ο δημιουργός του. Όσον αφορά το Συρτό, όταν παρατηρήθηκε (µε βάση τις καταγραφές) ότι οι µεγάλης ηλικίας άνθρωποι δεν κάνουν δύο διαδοχικά σταυρώµατα αλλά πάτηµα και άρση, ειπώθηκε ότι τα σταυρώµατα "τα κάναν οι δασκάλοι". Η τέχνη του Συρτού χορού όµως είναι τα τσακίσµατα, τα καθίσµατα και οι στροφές δεξιές και αριστερές. tsakonitikos
Καβοντορίτικος
Τον Καλλιανιώτικο τον λένε και Σταυρωτό επειδή πιάνονται σταυρωτά, η σύγχρονη ονοµασία είναι Καβοντορίτικος. Εχει πάρει την ονοµασία του από το χωριό Καλλιανού. Ο Καλλιανώτικος χορός είναι κυκλικός βέβαια και, παρ' όλο που οι χορευτές πιάνονται σταυρωτά, δεν έχει νησιώτικο χαρακτήρα. Επίσης δεν είναι συρτός, αλλά ούτε και πηδηχτός. Είναι όπως και η µουσική του απλός, στρωτός και στερεός
Μυλωνιάτικος
Ο καθαυτός χορός έχει βήµατα συνηθισµένου συρτού χορού, µε κάπως µεγαλύτερα βήµατα. Οι χορευτές πιάνονται από τον καρπό, συνήθως µε µαντήλι. Μπροστά χορεύει άνδρας, ακολουθούν οι γυναίκες και µετά οι άλλοι άνδρες. Όλους τους χορούς τύπου Συρτού τους χορεύουν στην Κάρυστο κατά κάποιο δικό τους τρόπο - αυτό άλλωστε συµβαίνει και παντού. Συνήθως ακολουθεί µπάλος. «Στους Μύλους στον Αργασταρά, τρώνε ψωµί και ξύδι, για να φτουρίσει το λεφτό να βάνουνε φτιασίδι...».
Μουσικοί Δημιουργοί
Στην ιστορία της Εύβοιας, υπάρχουν πρόσωπα που έχουν αφήσει το στίγμα τους με τα έργα και την καλλιτεχνική τους πορεία και έχουν προβάλλει με τον καλύτερο τρόπο τον τόπο μας, λόγω της ευβοιώτικης καταγωγής τους. Ας τους γνωρίσουμε.
Σωτηρία Μπέλλου
H φωνή της προσφυγιάς! Γνήσια λαϊκή και ρεμπέτισσα τραγουδίστρια, γεννημένη στα Χάλια της Χαλκίδας 22 Αυγούστου 1921! Ξεκίνησε να μαθαίνει μουσική κοντά στον παππού της, που ήταν παπάς οπότε έμαθε τους εκκλησιαστικούς ήχους και τη βυζαντινή μουσική. Παντρεύτηκε στην Αθήνα έναν Χαλκιδέο έρωτα, τον οποίο 6 μήνες αργότερα έκαψε με βιτριόλι στο πρόσωπο, με αποτέλεσμα να συλληφθεί. Μετά τη βία που δεχόταν από τους γονείς της, για την ντροπιαστική δολοφονία που διέπραξε, έφυγε ξανά δουλεύοντας ως τραγουδίστρια για να βγάλει χαρτζιλίκι. Από εκεί την ανακάλυψε ο Τσιτσάνης και ξεκίνησε η πορεία της…Άφησε την τελευταία της πνοή στις 27 Αυγούστου 1997, καταβεβλημένη από καρκίνο στο φάρυγγα!
Νίκος Σκαλκώτας
Κορυφαίος έλληνας μουσουργός, με πρωτότυπο έργο και διεθνή απήχηση. Η πιο γνωστή σύνθεσή του είναι οι «36 ελληνικοί χοροί για Ορχήστρα» (1934-1936). Γεννήμένος στη Χαλκίδα στις 8 Μαρτίου 1904 ήταν συνθέτης κλασσικής μουσικής. Ο πατέρας του έπαιζε φλάουτο στη Φιλαρμονική Χαλκίδας, επομένως τον μύησε στο χώρο της μουσικής από μικρή ηλικία. Μεγαλώνοντας γράφτηκε στο Ωδείο Αθηνών και έπαιζε βιολί για πολλά χρόνια. Με την άνοδο του φασισμού, στα μουσικά δρώμενα της χώρας κυριαρχούσαν άνθρωποι συντηρητικών αντιλήψεων οι οποίοι δεν μπορούσαν ή δεν ήθελαν να κατανοήσουν τις νέες μουσικές προτάσεις του Σκαλκώτα και έτσι τα έργα του χάνονταν. Πέθανε στις 20 Σεπτεμβρίου 1949, σε ηλικία 45 ετών από επιπλοκές που προκάλεσε η αμελημένη περισφιγμένη κήλη του.
Oρέστης Μακρής
Σπουδαίος και δημοφιλής ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου• γνωστός από το ρόλο του «μεθύστακα», με τον οποίο σχεδόν ταυτίστηκε καλλιτεχνικά. Γεννήθηκε στη Χαλκίδα στις 30 Σεπτεμβρίου του 1898. Η καριέρα του στο σανίδι ξεκίνησε ως τενόρος, αλλά όταν το είδος παρήκμασε, στράφηκε προς την επιθεώρηση. Συμμετείχε σε περίπου 40 ταινίες της μεγάλης οθόνης, από το 1931 έως το 1968, ενώ ανεπανάληπτη είναι η ερμηνεία του στην ταινία «Ο μεθύστακας», σε τέτοιο βαθμό που το όνομά του καλλιτέχνη ταυτίστηκε στην ελληνική γλώσσα με την λέξη «μπεκρής».
Στην ιστορία της Εύβοιας, υπάρχουν πρόσωπα που έχουν αφήσει το στίγμα τους με τα έργα και την καλλιτεχνική τους πορεία και έχουν προβάλλει με τον καλύτερο τρόπο τον τόπο μας, λόγω της ευβοιώτικης καταγωγής τους. Ας τους γνωρίσουμε.
Σωτηρία Μπέλλου
H φωνή της προσφυγιάς! Γνήσια λαϊκή και ρεμπέτισσα τραγουδίστρια, γεννημένη στα Χάλια της Χαλκίδας 22 Αυγούστου 1921! Ξεκίνησε να μαθαίνει μουσική κοντά στον παππού της, που ήταν παπάς οπότε έμαθε τους εκκλησιαστικούς ήχους και τη βυζαντινή μουσική. Παντρεύτηκε στην Αθήνα έναν Χαλκιδέο έρωτα, τον οποίο 6 μήνες αργότερα έκαψε με βιτριόλι στο πρόσωπο, με αποτέλεσμα να συλληφθεί. Μετά τη βία που δεχόταν από τους γονείς της, για την ντροπιαστική δολοφονία που διέπραξε, έφυγε ξανά δουλεύοντας ως τραγουδίστρια για να βγάλει χαρτζιλίκι. Από εκεί την ανακάλυψε ο Τσιτσάνης και ξεκίνησε η πορεία της…Άφησε την τελευταία της πνοή στις 27 Αυγούστου 1997, καταβεβλημένη από καρκίνο στο φάρυγγα!
Νίκος Σκαλκώτας
Κορυφαίος έλληνας μουσουργός, με πρωτότυπο έργο και διεθνή απήχηση. Η πιο γνωστή σύνθεσή του είναι οι «36 ελληνικοί χοροί για Ορχήστρα» (1934-1936). Γεννήμένος στη Χαλκίδα στις 8 Μαρτίου 1904 ήταν συνθέτης κλασσικής μουσικής. Ο πατέρας του έπαιζε φλάουτο στη Φιλαρμονική Χαλκίδας, επομένως τον μύησε στο χώρο της μουσικής από μικρή ηλικία. Μεγαλώνοντας γράφτηκε στο Ωδείο Αθηνών και έπαιζε βιολί για πολλά χρόνια. Με την άνοδο του φασισμού, στα μουσικά δρώμενα της χώρας κυριαρχούσαν άνθρωποι συντηρητικών αντιλήψεων οι οποίοι δεν μπορούσαν ή δεν ήθελαν να κατανοήσουν τις νέες μουσικές προτάσεις του Σκαλκώτα και έτσι τα έργα του χάνονταν. Πέθανε στις 20 Σεπτεμβρίου 1949, σε ηλικία 45 ετών από επιπλοκές που προκάλεσε η αμελημένη περισφιγμένη κήλη του.
Oρέστης Μακρής
Σπουδαίος και δημοφιλής ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου• γνωστός από το ρόλο του «μεθύστακα», με τον οποίο σχεδόν ταυτίστηκε καλλιτεχνικά. Γεννήθηκε στη Χαλκίδα στις 30 Σεπτεμβρίου του 1898. Η καριέρα του στο σανίδι ξεκίνησε ως τενόρος, αλλά όταν το είδος παρήκμασε, στράφηκε προς την επιθεώρηση. Συμμετείχε σε περίπου 40 ταινίες της μεγάλης οθόνης, από το 1931 έως το 1968, ενώ ανεπανάληπτη είναι η ερμηνεία του στην ταινία «Ο μεθύστακας», σε τέτοιο βαθμό που το όνομά του καλλιτέχνη ταυτίστηκε στην ελληνική γλώσσα με την λέξη «μπεκρής».