της αρθρογράφουΑλεξίας Φεσσά
Οι Σέρρες είναι μία από τις πλουσιότερες περιοχές της χώρας σε λαογραφικά έθιμα και παραδόσεις, πράγμα που οφείλεται κυρίως στην ιδιαίτερη σύνθεση του πληθυσμού, αφού αποτελείται από ντόπιους, Μικρασιάτες, Πόντιους, Θρακιώτες κ.α.
Μοναδικά ήθη, έθιμα και πατρογονικές παραδόσεις αναβιώνουν σε διάφορα μέρη του νομού, όπως το έθιμο της Γυναικοκρατίας, τα Αναστενάρια, ο Κλήδονας και η Γερακίνα στη Νιγρίτα Σερρών.
Μοναδικά ήθη, έθιμα και πατρογονικές παραδόσεις αναβιώνουν σε διάφορα μέρη του νομού, όπως το έθιμο της Γυναικοκρατίας, τα Αναστενάρια, ο Κλήδονας και η Γερακίνα στη Νιγρίτα Σερρών.
Κλείδωνας
Στις 23 και 24 Ιουνίου κάθε χρόνο αναβιώνει το έθιμο του Κλείδωνα στη Νέα Τυρολόη Σερρών το οποίο έχει ρίζες που ανάγονται στις αρχαίες μαντικές πρακτικές.
Την παραμονή του Αγίου Ιωάννη στις 23 Ιουνίου ανύπαντρες κοπέλες συγκεντρώνονταν και έριχναν η κάθε μια από ένα προσωπικό μεταλλικό αντικείμενο σε ένα δοχείο με νερό. Το νερό του δοχείου το είχαν πάρει πρωτύτερα από την βρύση του χωριού και κατά την τελετή τις λήψης δεν έπρεπε να μιλήσουν (έπαιρναν το αμίλητο νερό), σκεπάζανε το δοχείο με ένα κόκκινο πανί και το άφηναν ολονυκτίς σε ανοικτό χώρο κάτω από το φως τον αστεριών.
Στις 24 Ιουνίου, του Αγίου Ιωάννη συναθροιζόταν εκ νέου και η γηραιότερη του χωριού έβγαζε από το νερό τα μεταλλικά αντικείμενα και προφήτευε το γάμο που θα έκαναν και την οικογένεια που θα αποκτούσαν οι κοπέλες. Επιπλέον, ανάβανε μια μεγάλη φωτιά και κάνοντας ζευγάρια αγόρια με κορίτσια πηδούσαν πάνω από την φωτιά, έτσι ήταν μια ευκαιρία να γνωριστούν μεταξύ τους γιατί τότε οι κοπέλες δεν είχαν πολλές ελευθερίες και πιθανών με τον τρόπο αυτό να βρίσκανε τους μέλλοντες συζύγους τους.
Αναστενάρια
Στις 21 Μαΐου, γιορτή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, οι κάτοικοι της Αγ. Ελένης και της Κερκίνης γιορτάζουν τα Αναστενάρια. Το έθιμο πηγάζει από την αρχαιότητα αν και οι αναστενάρηδες εμφανίζονται με χριστιανικές εικόνες στα χέρια τους. Οι αναστενάρηδες μαζεύονται στο «κονάκι» ένα δωμάτιο όπου προσεύχονται. Κάθε νέος αναστενάρης πρέπει πρώτα να μυηθεί και μετά να πάρει μέρος στην γιορτή. Δεν υπάρχει σαφής περιορισμός όσον αφορά το φύλο, την ηλικία ή την θρησκεία του αναστενάρη. Μετά την μύηση μπορεί να πάρει μέρος στο πάτημα των κάρβουνων όπως και οι υπόλοιποι, πράγμα που δεν μπορεί να εξηγηθεί επιστημονικά λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που αναπτύσσονται στα κάρβουνα.
Γυναικοκρατία
Το έθιμο της Γυναικοκρατίας, ή (Βρεξούδια ή Γιορτή της Μπάμπως) είναι ευρέως γνωστό στα χωριά Μονοκκλησιά, Ν. Πέτρα, Ανω Καμήλα, Χαροπό, Μελενικίτσι.
Προέρχεται πρόσφυγες της Θράκης και επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο στις 8 Ιανουαρίου. Σύμφωνα με αυτό οι γυναίκες μία ημέρα του χρόνου παίρνουν στα χέρια τους την εξουσία του χωριού.
Οι ρόλοι αντιστρέφονται, καθώς όλες οι θέσεις εξουσίας στο χωριό καταλαμβάνονται από γυναίκες ενώ οι άνδρες ασχολούνται με τα οικιακά.
Τα τελευταία χρόνια το έθιμο έλαβε ιδιαίτερο πανηγυρικό χαρακτήρα και προσελκύει πλήθη επισκεπτών που έρχονται να χαρούν τα “Διονυσιακά” γλέντια στα οποία πρωταγωνιστούν οι Αμαζόνες της Μονοκκλησιάς.
Γερακίνα
Κατά την παράδοση η Γερακίνα έζησε γύρω στα 1850-1870 σε μια οικία της Νιγρίτας, στη γραφική συνοικία «Τσουκαλάδες». Ήταν εξαιρετικά όμορφη και γι’ αυτό περιζήτητη νύφη. Όλα τα παλικάρια προσπαθούσαν να κατακτήσουν την ωραία Γερακίνα. Ο «Χάρος» όμως ζήλεψε την ομορφιά της και ήρθε πολύ νωρίς να την πάρει. Μια μέρα λοιπόν το μεσημέρι μόλις είχε στρώσει το τραπέζι η Γερακίνα πήγε με την στάμνα της να φέρει νερό από το πηγάδι.
Ρίχνοντας όμως τον κουβά στο πηγάδι, έχασε την ισορροπία της κι έπεσε μέσα, αφήνοντας απελπισμένες φωνές. Στο άκουσμα των φωνών έτρεξαν πολλοί και μεταξύ αυτών και το γενναίο παλικάρι της, που χωρίς δισταγμό κατέβηκε στο πηγάδι, για να σώσει την αγαπημένη του. Μετά από λίγο όμως ανέσυραν επάνω το νέο μισοπεθαμένο και τη Γερακίνα νεκρή.
Λίγα χρόνια αργότερα, σ’ ένα καφενείο της Νιγρίτας, βρέθηκε ο λαϊκός ποιητής και τραγουδιστής, ο οποίος έκανε την ιστορία της Γερακίνας τραγούδι. Από τότε η Γερακίνα σαν τραγούδι και σαν χορός πέρασε στην αιωνιότητα και αγαπήθηκε από το λαό.
Παραδοσιακή πάλη
Η παραδοσιακή πάλη, τα λεγόμενα «κισπέτια» είναι αναπόσπαστο στοιχείο στις μεγάλες τοπικές εμποροπανηγύρεις της Ηράκλειας, της Σκοτούσας, της Μαυροθάλασσας, της Νιγρίτας και της Σκουτάρεως.
Δεκάδες παλαιστές απ’ όλη την Ελλάδα αλλά και τις γύρω βαλκανικές χώρες συρρέουν κάθε χρόνο στα μεγάλα σερραϊκά πανηγύρια, αναβιώνοντας ένα πανάρχαιο λαϊκό άθλημα, αλλά διεκδικώντας και υψηλά χρηματικά έπαθλα.
Οι αθλητές, γυμνοί από την μέση και πάνω, αλείφονται με λάδι για να δυσκολεύουν τους αντιπάλους τους και με τις περίτεχνες λαβές και κινήσεις τους προσφέρουν ένα μοναδικό εντυπωσιακό θέαμα στο παρευρισκόμενο κοινό που χειροκροτεί με ενθουσιασμό, νικητές και ηττημένους.
Στις 23 και 24 Ιουνίου κάθε χρόνο αναβιώνει το έθιμο του Κλείδωνα στη Νέα Τυρολόη Σερρών το οποίο έχει ρίζες που ανάγονται στις αρχαίες μαντικές πρακτικές.
Την παραμονή του Αγίου Ιωάννη στις 23 Ιουνίου ανύπαντρες κοπέλες συγκεντρώνονταν και έριχναν η κάθε μια από ένα προσωπικό μεταλλικό αντικείμενο σε ένα δοχείο με νερό. Το νερό του δοχείου το είχαν πάρει πρωτύτερα από την βρύση του χωριού και κατά την τελετή τις λήψης δεν έπρεπε να μιλήσουν (έπαιρναν το αμίλητο νερό), σκεπάζανε το δοχείο με ένα κόκκινο πανί και το άφηναν ολονυκτίς σε ανοικτό χώρο κάτω από το φως τον αστεριών.
Στις 24 Ιουνίου, του Αγίου Ιωάννη συναθροιζόταν εκ νέου και η γηραιότερη του χωριού έβγαζε από το νερό τα μεταλλικά αντικείμενα και προφήτευε το γάμο που θα έκαναν και την οικογένεια που θα αποκτούσαν οι κοπέλες. Επιπλέον, ανάβανε μια μεγάλη φωτιά και κάνοντας ζευγάρια αγόρια με κορίτσια πηδούσαν πάνω από την φωτιά, έτσι ήταν μια ευκαιρία να γνωριστούν μεταξύ τους γιατί τότε οι κοπέλες δεν είχαν πολλές ελευθερίες και πιθανών με τον τρόπο αυτό να βρίσκανε τους μέλλοντες συζύγους τους.
Αναστενάρια
Στις 21 Μαΐου, γιορτή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, οι κάτοικοι της Αγ. Ελένης και της Κερκίνης γιορτάζουν τα Αναστενάρια. Το έθιμο πηγάζει από την αρχαιότητα αν και οι αναστενάρηδες εμφανίζονται με χριστιανικές εικόνες στα χέρια τους. Οι αναστενάρηδες μαζεύονται στο «κονάκι» ένα δωμάτιο όπου προσεύχονται. Κάθε νέος αναστενάρης πρέπει πρώτα να μυηθεί και μετά να πάρει μέρος στην γιορτή. Δεν υπάρχει σαφής περιορισμός όσον αφορά το φύλο, την ηλικία ή την θρησκεία του αναστενάρη. Μετά την μύηση μπορεί να πάρει μέρος στο πάτημα των κάρβουνων όπως και οι υπόλοιποι, πράγμα που δεν μπορεί να εξηγηθεί επιστημονικά λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που αναπτύσσονται στα κάρβουνα.
Γυναικοκρατία
Το έθιμο της Γυναικοκρατίας, ή (Βρεξούδια ή Γιορτή της Μπάμπως) είναι ευρέως γνωστό στα χωριά Μονοκκλησιά, Ν. Πέτρα, Ανω Καμήλα, Χαροπό, Μελενικίτσι.
Προέρχεται πρόσφυγες της Θράκης και επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο στις 8 Ιανουαρίου. Σύμφωνα με αυτό οι γυναίκες μία ημέρα του χρόνου παίρνουν στα χέρια τους την εξουσία του χωριού.
Οι ρόλοι αντιστρέφονται, καθώς όλες οι θέσεις εξουσίας στο χωριό καταλαμβάνονται από γυναίκες ενώ οι άνδρες ασχολούνται με τα οικιακά.
Τα τελευταία χρόνια το έθιμο έλαβε ιδιαίτερο πανηγυρικό χαρακτήρα και προσελκύει πλήθη επισκεπτών που έρχονται να χαρούν τα “Διονυσιακά” γλέντια στα οποία πρωταγωνιστούν οι Αμαζόνες της Μονοκκλησιάς.
Γερακίνα
Κατά την παράδοση η Γερακίνα έζησε γύρω στα 1850-1870 σε μια οικία της Νιγρίτας, στη γραφική συνοικία «Τσουκαλάδες». Ήταν εξαιρετικά όμορφη και γι’ αυτό περιζήτητη νύφη. Όλα τα παλικάρια προσπαθούσαν να κατακτήσουν την ωραία Γερακίνα. Ο «Χάρος» όμως ζήλεψε την ομορφιά της και ήρθε πολύ νωρίς να την πάρει. Μια μέρα λοιπόν το μεσημέρι μόλις είχε στρώσει το τραπέζι η Γερακίνα πήγε με την στάμνα της να φέρει νερό από το πηγάδι.
Ρίχνοντας όμως τον κουβά στο πηγάδι, έχασε την ισορροπία της κι έπεσε μέσα, αφήνοντας απελπισμένες φωνές. Στο άκουσμα των φωνών έτρεξαν πολλοί και μεταξύ αυτών και το γενναίο παλικάρι της, που χωρίς δισταγμό κατέβηκε στο πηγάδι, για να σώσει την αγαπημένη του. Μετά από λίγο όμως ανέσυραν επάνω το νέο μισοπεθαμένο και τη Γερακίνα νεκρή.
Λίγα χρόνια αργότερα, σ’ ένα καφενείο της Νιγρίτας, βρέθηκε ο λαϊκός ποιητής και τραγουδιστής, ο οποίος έκανε την ιστορία της Γερακίνας τραγούδι. Από τότε η Γερακίνα σαν τραγούδι και σαν χορός πέρασε στην αιωνιότητα και αγαπήθηκε από το λαό.
Παραδοσιακή πάλη
Η παραδοσιακή πάλη, τα λεγόμενα «κισπέτια» είναι αναπόσπαστο στοιχείο στις μεγάλες τοπικές εμποροπανηγύρεις της Ηράκλειας, της Σκοτούσας, της Μαυροθάλασσας, της Νιγρίτας και της Σκουτάρεως.
Δεκάδες παλαιστές απ’ όλη την Ελλάδα αλλά και τις γύρω βαλκανικές χώρες συρρέουν κάθε χρόνο στα μεγάλα σερραϊκά πανηγύρια, αναβιώνοντας ένα πανάρχαιο λαϊκό άθλημα, αλλά διεκδικώντας και υψηλά χρηματικά έπαθλα.
Οι αθλητές, γυμνοί από την μέση και πάνω, αλείφονται με λάδι για να δυσκολεύουν τους αντιπάλους τους και με τις περίτεχνες λαβές και κινήσεις τους προσφέρουν ένα μοναδικό εντυπωσιακό θέαμα στο παρευρισκόμενο κοινό που χειροκροτεί με ενθουσιασμό, νικητές και ηττημένους.
Δρακοκτονία
Σύμφωνα με την παράδοση στο Νέο Σούλι υπήρχε ένα θηρίο, που εμπόδιζε τη ροή των νερών τα απελευθέρωνε, αφού πρώτα κάθε χρόνο του προσφέρονταν με κλήρο για φαγητό ένας κάτοικος του χωριού. Κάποια χρονιά ο κλήρος έπεσε στη βασιλοπούλα του χωριού. Όταν ήρθε η στιγμή για να προσφερθεί η βασιλοπούλα θυσία στον δράκο, στον τόπο του μαρτυρίου, παρακάλεσε τον θεό να την σώσει. Τότε εμφανίστηκε ο Άγιος Γεώργιος πάνω στο άλογο του με σταυρό και κοντάρι στα χέρια του και σκότωσε τον δράκο. Ο Άγιος Γεώργιος το μόνο που ζήτησε σαν χάρη ήταν το να χτίσει εκκλησία μέσα στο χωριό.
Κάθε χρόνο ,λοιπόν, τη μέρα της εορτής του, γίνεται αναπαράσταση της Δρακοκτονίας. Δύο μαυροφορεμένες κοπέλες οδηγούν την βασιλοπούλα για να θυσιαστεί στη πλατεία του χωριού όπου γίνεται και το πανηγύρι για τη θυσία. Σε μικρή απόσταση βρίσκεται τοποθετημένο ένα ομοίωμα του δράκου. Κατόπιν, καταφτάνει ο Άγιος Γεώργιος πάνω σε λευκό άλογο κρατώντας το κοντάρι του. Φονεύει τον δράκο, σώζει τη βασιλοπούλα και ελευθερώνει τα νερά.Ακολουθεί λαϊκό γλέντι με χορό, κρασί και παραδοσιακά φαγητά.
Ντερβένες
Είναι προχριστιανικό έθιμο με ρίζες που ανάγονται στην πυρολατρεία των αρχαίων χρόνων. Με τη μαζική συρροή των ειδωλολατρών στο Χριστιανισμό διείσδυσαν και πολλά ειδωλολατρικά στοιχεία στη Χριστιανική Θρησκεία, που, όμως, αφομοιώθηκαν από την Εκκλησία και συνδέθηκαν με τις χριστιανικές γιορτές, πήραν, δηλαδή, ένα χριστιανικό περιεχόμενο και απέκτησαν θρησκευτικό νόημα.
Οι ντερβένες είναι κλασσική τέτοια περίπτωση ειδωλολατρικών εκδηλώσεων που αποκτά όμως νέο διπλό συμβολισμό:
– με τη φωτιά ζεσταίνονται οι καρδιές των ανθρώπων και
– με την καθαρτική ιδιότητα της φωτιάς καίγεται ο παλιός άνθρωπος με τα μίση, τα πάθη, τις αμαρτίες και τις κακίες του και γεννιέται ένας νέος, ανακαινισμένος ανθρωπος, έτοιμος πια να μπει στην περίοδο της προσευχής και της νηστείας, που αρχίζει την επόμενη μέρα, την Καθαρά Δευτέρα, και εξαγνισμένος έτσι, να δεχτεί το μήνυμα της θυσίας του θεανθρώπου.
Αποδεικτικό αυτού του τελευταίου είναι το ότι οι χωριανοί πρίν πάνε στην ντερβένα ζητούν συγχώρεση ο ένας από τον άλλο, με την ευχή «σχωρεμένα», δίνοντας μαζί κι ένα φρούτο.
Σχετικό επίσης με τον παραπάνω συμβολισμό είναι και το εξής τετράστιχο που τραγουδούσαν τα παιδιά γύρω από τις αναμμένες κλαδαριές τη νύχτα της Αποκριάς.
Κουρμπάνι
Πρόκειται για ένα πανάρχαιο έθιμο που αναβιώνει στην Αγγίστα και ο πυρήνας του βασίζεται στην έννοια της θυσίας στον άγιο του χωριού. Με τον τρόπο αυτό οι κάτοικοι της περιοχής επιχειρούσαν να εξευμενίσουν τον άγιο τους, για το καλό των ίδιων και του χωριού. Ανήμερα της γιορτής του Αϊ – Γιάννη σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, κοντά στην εκκλησία από την παραμονή σφάζουν το μοσχάρι, το κρέας του οποίου βράζουν σε μεγάλα καζάνια όλη τη νύχτα. Την επόμενη ημέρα μετά τη θεία λειτουργία και αφού πρώτα ο ιερέας ευλογήσει τους πιστούς, το εκκλησίασμα κατευθύνεται στην αίθουσα για να γευτεί το μοσχαρίσιο κρέας που προσφέρεται μαγειρεμένο με πλιγούρι.
Χελιδονίσματα
Πρόκειται για τα τραγούδια των παιδιών την πρώτη Μαρτίου για την άφιξη των χελιδονιών κρατώντας ένα ξύλινο ομοίωμα τους. Τα χελιδονίσματα αναβιώνουν στη Νιγρίτα και σε πολλά χωριά της Βισαλτίας καθώς και στη πόλη των Σερρών.
Ο Καλόγερος
Πρόκειται για ένα έθιμο το οποίο προέρχεται από την Ανατολική Ρωμυλία και αφορά τη γονιμότητα της γης. Αναβιώνει στην Αγία Ελένη τη Δευτέρα της Τυρινής και το μετέφεραν εκεί οι κάτοικοι του χωριού από το Κωστί της Αγαθούπολης. Στο έθιμο αυτό συμμετέχουν μόνο άνδρες με κορυφαίο πρόσωπο του δρώμενου τον “Καλόγερο”. Αναπόσπαστο στοιχείο στην αμφίεση του αποτελεί μια «σφούγκα». Πρόκειται για πάνα παραδοσιακού φούρνου την οποία παραδίδει τελετουργικά στον «Καλόγερο» ο Αρχιαναστενάρης. Ο «Καλόγερος» λέει η παράδοση, πέθανε και μετά από λίγα λεπτά αναστήθηκε μόλις τον ρίξανε στο νερό.
Σύμφωνα με την παράδοση στο Νέο Σούλι υπήρχε ένα θηρίο, που εμπόδιζε τη ροή των νερών τα απελευθέρωνε, αφού πρώτα κάθε χρόνο του προσφέρονταν με κλήρο για φαγητό ένας κάτοικος του χωριού. Κάποια χρονιά ο κλήρος έπεσε στη βασιλοπούλα του χωριού. Όταν ήρθε η στιγμή για να προσφερθεί η βασιλοπούλα θυσία στον δράκο, στον τόπο του μαρτυρίου, παρακάλεσε τον θεό να την σώσει. Τότε εμφανίστηκε ο Άγιος Γεώργιος πάνω στο άλογο του με σταυρό και κοντάρι στα χέρια του και σκότωσε τον δράκο. Ο Άγιος Γεώργιος το μόνο που ζήτησε σαν χάρη ήταν το να χτίσει εκκλησία μέσα στο χωριό.
Κάθε χρόνο ,λοιπόν, τη μέρα της εορτής του, γίνεται αναπαράσταση της Δρακοκτονίας. Δύο μαυροφορεμένες κοπέλες οδηγούν την βασιλοπούλα για να θυσιαστεί στη πλατεία του χωριού όπου γίνεται και το πανηγύρι για τη θυσία. Σε μικρή απόσταση βρίσκεται τοποθετημένο ένα ομοίωμα του δράκου. Κατόπιν, καταφτάνει ο Άγιος Γεώργιος πάνω σε λευκό άλογο κρατώντας το κοντάρι του. Φονεύει τον δράκο, σώζει τη βασιλοπούλα και ελευθερώνει τα νερά.Ακολουθεί λαϊκό γλέντι με χορό, κρασί και παραδοσιακά φαγητά.
Ντερβένες
Είναι προχριστιανικό έθιμο με ρίζες που ανάγονται στην πυρολατρεία των αρχαίων χρόνων. Με τη μαζική συρροή των ειδωλολατρών στο Χριστιανισμό διείσδυσαν και πολλά ειδωλολατρικά στοιχεία στη Χριστιανική Θρησκεία, που, όμως, αφομοιώθηκαν από την Εκκλησία και συνδέθηκαν με τις χριστιανικές γιορτές, πήραν, δηλαδή, ένα χριστιανικό περιεχόμενο και απέκτησαν θρησκευτικό νόημα.
Οι ντερβένες είναι κλασσική τέτοια περίπτωση ειδωλολατρικών εκδηλώσεων που αποκτά όμως νέο διπλό συμβολισμό:
– με τη φωτιά ζεσταίνονται οι καρδιές των ανθρώπων και
– με την καθαρτική ιδιότητα της φωτιάς καίγεται ο παλιός άνθρωπος με τα μίση, τα πάθη, τις αμαρτίες και τις κακίες του και γεννιέται ένας νέος, ανακαινισμένος ανθρωπος, έτοιμος πια να μπει στην περίοδο της προσευχής και της νηστείας, που αρχίζει την επόμενη μέρα, την Καθαρά Δευτέρα, και εξαγνισμένος έτσι, να δεχτεί το μήνυμα της θυσίας του θεανθρώπου.
Αποδεικτικό αυτού του τελευταίου είναι το ότι οι χωριανοί πρίν πάνε στην ντερβένα ζητούν συγχώρεση ο ένας από τον άλλο, με την ευχή «σχωρεμένα», δίνοντας μαζί κι ένα φρούτο.
Σχετικό επίσης με τον παραπάνω συμβολισμό είναι και το εξής τετράστιχο που τραγουδούσαν τα παιδιά γύρω από τις αναμμένες κλαδαριές τη νύχτα της Αποκριάς.
Κουρμπάνι
Πρόκειται για ένα πανάρχαιο έθιμο που αναβιώνει στην Αγγίστα και ο πυρήνας του βασίζεται στην έννοια της θυσίας στον άγιο του χωριού. Με τον τρόπο αυτό οι κάτοικοι της περιοχής επιχειρούσαν να εξευμενίσουν τον άγιο τους, για το καλό των ίδιων και του χωριού. Ανήμερα της γιορτής του Αϊ – Γιάννη σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, κοντά στην εκκλησία από την παραμονή σφάζουν το μοσχάρι, το κρέας του οποίου βράζουν σε μεγάλα καζάνια όλη τη νύχτα. Την επόμενη ημέρα μετά τη θεία λειτουργία και αφού πρώτα ο ιερέας ευλογήσει τους πιστούς, το εκκλησίασμα κατευθύνεται στην αίθουσα για να γευτεί το μοσχαρίσιο κρέας που προσφέρεται μαγειρεμένο με πλιγούρι.
Χελιδονίσματα
Πρόκειται για τα τραγούδια των παιδιών την πρώτη Μαρτίου για την άφιξη των χελιδονιών κρατώντας ένα ξύλινο ομοίωμα τους. Τα χελιδονίσματα αναβιώνουν στη Νιγρίτα και σε πολλά χωριά της Βισαλτίας καθώς και στη πόλη των Σερρών.
Ο Καλόγερος
Πρόκειται για ένα έθιμο το οποίο προέρχεται από την Ανατολική Ρωμυλία και αφορά τη γονιμότητα της γης. Αναβιώνει στην Αγία Ελένη τη Δευτέρα της Τυρινής και το μετέφεραν εκεί οι κάτοικοι του χωριού από το Κωστί της Αγαθούπολης. Στο έθιμο αυτό συμμετέχουν μόνο άνδρες με κορυφαίο πρόσωπο του δρώμενου τον “Καλόγερο”. Αναπόσπαστο στοιχείο στην αμφίεση του αποτελεί μια «σφούγκα». Πρόκειται για πάνα παραδοσιακού φούρνου την οποία παραδίδει τελετουργικά στον «Καλόγερο» ο Αρχιαναστενάρης. Ο «Καλόγερος» λέει η παράδοση, πέθανε και μετά από λίγα λεπτά αναστήθηκε μόλις τον ρίξανε στο νερό.
Κετσέκια
Πρόκειται για ένα λαϊκό έθιμο της Αποκριάς που γίνεται στο χωριό Ποντισμένο. Εκεί μάλιστα έχει επιβιώσει έως τις μέρες μας ο πιο αρχέγονος ίσως τύπος λύρας του ελλαδικού χώρου. Πρόκειται για μια εξαιρετικά αδρή και πρωτόγονη κατασκευή στην οποία ως χορδές χρησιμοποιούνται πλέον σύρματα από φρένα μοτοσικλέτας.
Μπαμπούγερα
Το έθιμο των «Μπαμπούγερων» είναι μια εκδήλωση των κατοίκων στο Βαμβακόφυτο που έχει τη μορφή δρώμενου, παραπέμποντας άμεσα σε πανάρχαιες ιερές τελετές των γεωργικών κοινωνιών.
Γαστρονομία - τοπικά προϊόντα
Σε πολλά εστιατόρια και ταβέρνες του νομού θα βρείτε βουβαλίσιο κρέας μαγειρεμένο με διάφορους τρόπους, ενώ στα ζαχαροπλαστεία προσφέρονται γλυκά με βουβαλίσιο γάλα αλλά και παγωτό. Το κυνήγι, τα λιμνίσια ψάρια, οι πίτες και τα τοπικά κρέατα κυριαρχούν στα πιάτα που προσφέρουν τα λίγα καλοβαλμένα εστιατόρια και οι πολλές νοικοκυρεμένες ταβέρνες. Αξίζει κανείς να δοκιμάσει αγριογούρουνο με κυδώνι, ρεβίθια με μελιτζάνες, βουβάλι στη γάστρα, γριβάδι πλακί, πέστροφα στα κάρβουνα, ελάφι με μανιτάρια, κότσι χοιρινό, περέκι (ποντιακή πίτα με προψημένο φύλλο), τανόμενον σουρβά (ποντιακή σούπα με πλιγούρι, γιαούρτι και δυόσμο). Πολύ γνωστά γύρω από την Πλατεία Ελευθερίας είναι τα μπουγατσατζίδικα, ενώ στην οδό Μιχάλη Καραολή οι περίφημες σερραϊκές σουβλακερί με την τεράστια ποικιλία μεζέδων.
Ιδιαίτερη φήμη έχουν και τα τοπικά γλυκά, όπως ο ακανές και το τουλουμπάκι, ενώ must είναι η σερραϊκή μπουγάτσα, γαστρονομική προσφορά της Μικρασιατών, συναγωνίζεται αυτήν της Θεσσαλονίκης, και μπορεί να είναι είτε γλυκιά (με κρέμα) είτε αλμυρή (με τυρί, σπανάκι ή κρέας).
Αξίζει ,επίσης, κανείς να αγοράσει φασόλια Ορεινής, ρύζι, πατάτες Βροντούς, λουκάνικα Ηράκλειας ή Τζουμαγιάς και καβουρμά από μοσχαρίσιο κρέας. Διάσημες οι μαρμέλαδες, τα γλυκά του κουταλιού και τα παραδοσιακά ζυμαρικά του Συνεταιρισμού Γυναικών Ποροΐων. Ενδιαφέρον, τέλος, είναι και το σερραϊκό ούζο με απαλή γεύση – το πίνουν και αναμεμειγμένο με χυμό πορτοκαλιού ή με πιπέρι και χυμό ντομάτας!
Πρόκειται για ένα λαϊκό έθιμο της Αποκριάς που γίνεται στο χωριό Ποντισμένο. Εκεί μάλιστα έχει επιβιώσει έως τις μέρες μας ο πιο αρχέγονος ίσως τύπος λύρας του ελλαδικού χώρου. Πρόκειται για μια εξαιρετικά αδρή και πρωτόγονη κατασκευή στην οποία ως χορδές χρησιμοποιούνται πλέον σύρματα από φρένα μοτοσικλέτας.
Μπαμπούγερα
Το έθιμο των «Μπαμπούγερων» είναι μια εκδήλωση των κατοίκων στο Βαμβακόφυτο που έχει τη μορφή δρώμενου, παραπέμποντας άμεσα σε πανάρχαιες ιερές τελετές των γεωργικών κοινωνιών.
Γαστρονομία - τοπικά προϊόντα
Σε πολλά εστιατόρια και ταβέρνες του νομού θα βρείτε βουβαλίσιο κρέας μαγειρεμένο με διάφορους τρόπους, ενώ στα ζαχαροπλαστεία προσφέρονται γλυκά με βουβαλίσιο γάλα αλλά και παγωτό. Το κυνήγι, τα λιμνίσια ψάρια, οι πίτες και τα τοπικά κρέατα κυριαρχούν στα πιάτα που προσφέρουν τα λίγα καλοβαλμένα εστιατόρια και οι πολλές νοικοκυρεμένες ταβέρνες. Αξίζει κανείς να δοκιμάσει αγριογούρουνο με κυδώνι, ρεβίθια με μελιτζάνες, βουβάλι στη γάστρα, γριβάδι πλακί, πέστροφα στα κάρβουνα, ελάφι με μανιτάρια, κότσι χοιρινό, περέκι (ποντιακή πίτα με προψημένο φύλλο), τανόμενον σουρβά (ποντιακή σούπα με πλιγούρι, γιαούρτι και δυόσμο). Πολύ γνωστά γύρω από την Πλατεία Ελευθερίας είναι τα μπουγατσατζίδικα, ενώ στην οδό Μιχάλη Καραολή οι περίφημες σερραϊκές σουβλακερί με την τεράστια ποικιλία μεζέδων.
Ιδιαίτερη φήμη έχουν και τα τοπικά γλυκά, όπως ο ακανές και το τουλουμπάκι, ενώ must είναι η σερραϊκή μπουγάτσα, γαστρονομική προσφορά της Μικρασιατών, συναγωνίζεται αυτήν της Θεσσαλονίκης, και μπορεί να είναι είτε γλυκιά (με κρέμα) είτε αλμυρή (με τυρί, σπανάκι ή κρέας).
Αξίζει ,επίσης, κανείς να αγοράσει φασόλια Ορεινής, ρύζι, πατάτες Βροντούς, λουκάνικα Ηράκλειας ή Τζουμαγιάς και καβουρμά από μοσχαρίσιο κρέας. Διάσημες οι μαρμέλαδες, τα γλυκά του κουταλιού και τα παραδοσιακά ζυμαρικά του Συνεταιρισμού Γυναικών Ποροΐων. Ενδιαφέρον, τέλος, είναι και το σερραϊκό ούζο με απαλή γεύση – το πίνουν και αναμεμειγμένο με χυμό πορτοκαλιού ή με πιπέρι και χυμό ντομάτας!
