Η Κάρπαθος διαθέτει πολύ μεγάλο και πλούσιο λαϊκό πολιτισμό και διατηρεί ακόμα με μεγάλη προσήλωση τις παραδόσεις της. Μοναδικά έθιμα και γλέντια με τσαμπούνες, λύρες και λαούτα κορυφώνονται στα πανηγύρια που οι ντόπιοι οργανώνουν κάθε χρόνο, διατηρώντας το κέφι αμείωτο και την παράδοση ανέγγιχτη! Μάλιστα στο χωριό Όλυμπος οι γυναίκες κυκλοφορούν με τις παραδοσιακές φορεσιές.

Αποκριές

Την Καθαρά Δευτέρα, στον Όθο οι ντόπιοι μασκαρεύονται και πηγαίνουν στο Μέγαρο, όπου τελείται το Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων. Όσοι άντρες έχουν μεταμφιεστεί σε γυναίκες κατηγορούν τους υπόλοιπους για διάφορα περιστατικά και επιδίδονται σε πειράγματα, ενώ οι «τζαφιέδες», χωροφύλακες, τους συλλαμβάνουν και τους οδηγούν στο Λαϊκό δικαστήριο. Τελικά όλοι καταδικάζονται σε χρηματικό πρόστιμο που καταβάλλουν πραγματικά.

Καρπαθιώτικος γάμος

Κορυφαία γιορτή είναι ο καρπαθιώτικος γάμος, όπου οι προετοιμασίες κρατάνε μια βδομάδα, ενώ το γλέντι κρατάει 2-3 μέρες με ζωντανή μουσική. Παλαιότερα κυρίως ο γάμος στην Κάρπαθο γινόταν με προξενιό. Οι λεγόμενοι «προξενητάδες» συναντούσαν τους γονείς του γαμπρού και της νύφης και σχεδίαζαν τη μελλοντική ζωή του νέου και της νέας που είχαν κατά νου να παντρέψουν. Όταν συμφωνούσαν αμφότερες οι οικογένειες, οι προξενητάδες έφερναν τους συγγενείς του γαμπρού και το γαμπρό στο σπίτι της νύφης όπου γινόταν ο πρώτος αρραβώνας. Ο γάμος γινόταν κατά κανόνα μία εβδομάδα μετά τον αρραβώνα ήτοι την Κυριακή που θα ακολουθούσε και συμμετείχαν όλοι οι κάτοικοι του χωριού. Οι κοπέλες και οι μοδίστρες έραβαν το νυφικό και τα φορέματα, ασβέστωναν το σπίτι των μελλονύμφων προετοίμαζαν το γλέντι, έφτιαχναν γλυκά και πολλά άλλα. Οι άντρες ασχολούνταν με τα ψητά την προετοιμασία του σπιτιού σε έπιπλα, και ότι άλλο χρειαζόταν. Την Κυριακή νέοι και νέες έντυναν το γαμπρό και τη νύφη και ο γαμπρός μαζί με τον κουμπάρο και τους φίλους του ξεκινούσαν για το σπίτι της νύφη και την έπαιρνε και μετέβαιναν στην εκκλησία. Ακολουθούσε γλέντι που διαρκούσε δύο και τρεις ημέρες.

Κανακαριά

Σύμφωνα με αυτό το έθιμο, τα πρωτότοκα παιδιά αποκτούν το σύνολο της περιουσίας των γονιών τους, χωρίς να αφήνουν τίποτα για τα υπόλοιπα παιδιά. Ο πρωτότοκος γιος έπαιρνε όλη τη περιουσία του πατέρα του, και η πρωτότοκη κόρη όλη τη περιουσία της μητέρας της. Έτσι η κοινωνική δομή έγινε καθαρά ταξική. Έτσι, δημιουργείται μία ανώτερη τάξη πρωτότοκων «κανακάρηδες» και «κανακάρες» και μία οικονομικά κατώτερη «στερνοπαίδια» που δεν της ανήκει τίποτα και εξαναγκάζεται να μεταναστεύσει προς την Αθήνα, την Αφρική και μετέπειτα μαζικά προς την Αμερική. Οι απόκληρες κόρες που δεν μπορούσαν να ξενιτευτούν, δεν είχαν άλλη επιλογή παρά να γίνουν δούλες στο νοικοκυριό της παντρεμένης πρωτότοκης αδελφής τους. Το χαρακτηριστικό της κανακαράς ήταν η «κολαΐνα», που δεν επιτρεπόταν να φορούν οι υπόλοιπες γυναίκες. Πρόκειται για χρυσοΰφαντο ύφασμα που πάνω του είχε ραμμένα χρυσά νομίσματα, βενέτικα φλουριά και κωνσταντινάτα, λίρες και άλλα νομίσματα.

Εφτά

Ένα από τα παλαιότερα έθιμα που συναντάται μόνο στην Κάρπαθο είναι τα «εφτά». Αυτό το έθιμο περιλαμβάνει μία γιορτή που γίνεται επτά μέρες μετά τη γέννηση ενός μωρού όπου συγκεντρώνονται , χωρίς καμία πρόσκληση, συγγενείς και φίλοι και φτιάχνουν μία κούνια για το μωρό, αν δεν υπάρχει κούνια, και το νανουρίζουν και του τραγουδούν με ευχές. Οι επισκέπτες φέρουν μαζί τους διάφορα γλυκίσματα και (συνήθως χρυσά) δώρα για το νεογέννητο. Τέτοια είναι τα «κανίσκια» με μπακλαβάδες, κουραμπιέδες ή ποτά, και χρυσές αλυσίδες, περικάρπιες «ταυτότητες», αντίγραφα βυζαντινών νομισμάτων, σταυρούς, απεικονίσεις Αγίων, ενδύματα κ.λπ. Σερβίρεται γλυκό και φαγητό και ακολουθεί γλέντι. Το βάπτισμα ακολουθεί αργότερα.

Ικάντο

Πρόκειται για παμπάλαιο έθιμο «ικάντο», όπου στο πανηγύρι του τοπικού αγίου, η εκκλησιαστική επιτροπή βγάζει σε πλειστηριασμό προσφορές των πιστών ή τάματα και τα έσοδα διατίθενται για τις ανάγκες του ναού. Ικάντο και ινκάντο είναι ο πλειστηριασμός, η δημοπρασία. Δάνειο από το ιταλικό incanto («δημοπρασία») ως ινκάντο, που απλοποιήθηκε για ευφωνία σε ικάντο, όπως είναι ο συχνότερος τύπος.

Γιορτή Κρασιού

Κάθε χρόνο στη Βωλάδα διεξάγεται η Γιορτή του κρασιού. Θα δοκιμάσετε το κρασί που φτιάχνουν οι ντόπιοι στα πατητήρια τους, το «κρασί του Αδάμ», όπως το αποκαλούν. Το καρπάθιο γλέντι, με τα παραδοσιακά όργανα, τη λύρα, το λαούτο και τη τσαμπούνα αλλά και οι μαντινάδες, από τον λυράρη το καθιστούν ένα ευχάριστο έθιμο.

Πανηγύρια

• 23/04 | Άγιος Γεώργιος ,Λευκός
• 30/06 | Άγιοι Απόστολοι, Αμμοοπή
• 01/07 | Άγιοι Ανάργυροι, Μενετές και Βωλάδα
• 17/07 | Αγία Μαρίνα, Μενετές
• 27/07 | Άγιος Παντελεήμονας, Όθος
• 27/07 | Άγιος Παντελεήμονας, Κατώδιο (Απέρι)
• 06/08 | Χριστού,Μενετές
• 06/08 | Χριστού, Όθος
• 06/08 | Χριστού, Απέρι
• 15/08 | Δεκαπενταύγουστος στα χωριά Μενετές, Πύλες, Απέρι και Όλυμπο
• 22/08 | Της Παναγίας, Κυρά Παναγία
• 23/08 | Της Παναγίας της Μερτωνίτισσας, Μερτώνας
• 28/08 | Άγιος Ιωάννης, Λακκί, Μενετές, Όλυμπος
• 07/09 | Λαρνιώτισα, Πηγάδια
• 08/09 | Παναγία η Βρυσιαννή, Μεσοχώρι
• 08/09 | Παναγία της Πλαγιάς, Βωλάδα
• 14/09 | Ύψωσης Τιμίου Σταυρού, Πύλες
• 17/09 | Αγία Σοφία, Αρκάσα
• 03/11 | Άγιος Γεώργιος, Σποά
• 07/11 | Αγίων Ταξιαρχών, Λάστος, Βωλάδα

Γαστρονομία

Το νησί διαθέτει εξαίρετη κουζίνα. Τα κυριότερα τοπικά προϊόντα είναι σταφύλια, κρασί, λάδι, τυρί, μέλι, κυδώνια και εσπεριδοειδή. Τοπικά προϊόντα είναι οι χειροποίητες «μακαρούνες», το σισαμόμελο, τα τρίγωνα, τα ξεροτήγανα. Η σαρδέλλα - η γνωστή Σποΐτικη παστή μένουλα, η κάππαρη, το κρίθαμο, οι παστές και κολυμπητές μικρές ελίτσες, τα κολοκυθουπούλια, οι κοπέλες (τρίγωνες χορτόπιτες), το γεμιστό αρνί με πληγούρι σε ξυλόφουρνο, οι μυζιθρόπιτες, ο μπακλαβάς και τα ζιμπίλια γεμιστά με σταφίδες. Τα παραδοσιακά «κουλούρια» φουρνιστά με κλαδιά από το δάσος χρησιμοποιούνται ως ψωμί και ως προσφορά υπέρ της μνήμης των νεκρών, ζυμωτός άρτος για κάθε θρησκευτική πανήγυρη. Eίδη λαϊκής τέχνης στην Κάρπαθο: πιάτα, στιβάνια, υφαντά και μπακίρια.