της αρθρογράφουΑλεξίας Φεσσά
Με τα δικά τους ήθη και έθιμα, οι Πρεβεζιάνοι γιορτάζουν σημαντικά δρώμενα με τους πιο πρωτότυπους τρόπους. Οι παραδόσεις αυτές έχουν χαραγμένη την μακραίωνη ιστορία.
Το σαραντάρι
40 μέρες πριν τη μέρα των Χριστουγέννων, ξεκινάει μια περίοδος νηστείας και προετοιμασίας των Χριστιανών για τη μεγάλη γιορτή. Μέχρι τις 17 Δεκεμβρίου (εκτός Τετάρτης και Παρασκευής) τρώμε ψάρι. Καθημερινά στις εκκλησίες γίνεται θεία Λειτουργία. Σε ορισμένες, όπως παλιά, η ακολουθία ξεκινάει στις 5 τα ξημερώματα. Οι Χριστιανοί δίνουν στον ιερέα τα ονόματα των αγαπημένων τους προσώπων, ζωντανών και κυρίως «κεκοιμημένων» για να τα «διαβάσει» στη Πρόθεση.
Τα Χριστόψωμα
Τα Χριστόψωμα ή Χριστοκούλουρα τα ζύμωναν με καλύτερο-καθάριο- αλεύρι από σιτάρι και κοσκινισμένο με ψιλή σήτα. Η μάνα ή η μεγαλύτερη αδερφή, ζύμωνε με γροθιασμένα χέρια το ευλογημένο «καλό» ψωμί. Κι όταν ερχόταν η ώρα για το πλάσιμο, την τριγύριζαν τα παιδιά του σπιτιού με ορθάνοιχτα μάτια, θέλοντας να ιδούν τις βλάχες τους, τα κορίτσια και τους σταυρούς τους, τα αγόρια. Τα Χριστόψωμα ήταν μια σειρά, μια οικογένεια ψωμιών που γίνονταν με ειδική φροντίδα και σε ειδικό σχήμα το καθένα. Πρώτα έπλαθαν τη λειτουργιά που τη σφράγιζαν με τη σπιτική σφραγίδα, που δεν έλειπε ποτέ από κανένα χωριατόσπιτο και που την είχαν ολοχρονίς κρεμασμένη στα εικονίσματα. Κατόπιν έφκιαναν τα Χριστόψωμα.
40 μέρες πριν τη μέρα των Χριστουγέννων, ξεκινάει μια περίοδος νηστείας και προετοιμασίας των Χριστιανών για τη μεγάλη γιορτή. Μέχρι τις 17 Δεκεμβρίου (εκτός Τετάρτης και Παρασκευής) τρώμε ψάρι. Καθημερινά στις εκκλησίες γίνεται θεία Λειτουργία. Σε ορισμένες, όπως παλιά, η ακολουθία ξεκινάει στις 5 τα ξημερώματα. Οι Χριστιανοί δίνουν στον ιερέα τα ονόματα των αγαπημένων τους προσώπων, ζωντανών και κυρίως «κεκοιμημένων» για να τα «διαβάσει» στη Πρόθεση.
Τα Χριστόψωμα
Τα Χριστόψωμα ή Χριστοκούλουρα τα ζύμωναν με καλύτερο-καθάριο- αλεύρι από σιτάρι και κοσκινισμένο με ψιλή σήτα. Η μάνα ή η μεγαλύτερη αδερφή, ζύμωνε με γροθιασμένα χέρια το ευλογημένο «καλό» ψωμί. Κι όταν ερχόταν η ώρα για το πλάσιμο, την τριγύριζαν τα παιδιά του σπιτιού με ορθάνοιχτα μάτια, θέλοντας να ιδούν τις βλάχες τους, τα κορίτσια και τους σταυρούς τους, τα αγόρια. Τα Χριστόψωμα ήταν μια σειρά, μια οικογένεια ψωμιών που γίνονταν με ειδική φροντίδα και σε ειδικό σχήμα το καθένα. Πρώτα έπλαθαν τη λειτουργιά που τη σφράγιζαν με τη σπιτική σφραγίδα, που δεν έλειπε ποτέ από κανένα χωριατόσπιτο και που την είχαν ολοχρονίς κρεμασμένη στα εικονίσματα. Κατόπιν έφκιαναν τα Χριστόψωμα.
Διαβολοπάζαρο
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, οι Πρεβεζιάνοι έφτιαχναν αυτοσχέδιες κροτίδες, ώστε να κρατήσουν μακριά τους Τούρκους τις άγιες ημέρες του Πάσχα. Το έθιμο της πρώτης Ανάστασης αναβιώνει στο «Σαϊτάν Παζάρ», το γραφικό λιθόστρωτο δρομάκι που βρίσκεται στην καρδιά της πόλης. Η ιστορία της ονομασίας του Σαϊτάν Παζάρ βρίσκεται σκαλισμένη σε πέτρα στον δρόμο και αναφέρει πως: «Tην εποχή της Τουρκικής Κατοχής, βρισκόταν στην Πρέβεζα ένας Τούρκος στρατιωτικός διοικητής πολύ σκληρός και βίαιος. Ένα βράδυ, οι κάτοικοι αυτού του δρόμου, άλειψαν με σαπούνι το καλντερίμι, στο σημείο όπου είχε την πιο απότομη κλίση. Όταν την επομένη, ο διοικητής πέρασε από εδώ, το άλογό του γλίστρησε κι' ο ίδιος έπεσε φωνάζοντας: «Σαϊτάν Παζάρ», δηλαδή, Διαβολοπάζαρο».
Καρβέλι στη μασχάλη και τρίκλισμα
Το καρβέλι στην μασχάλη και το τρίκλισμα στο περπάτημα ήταν οι χαρακτηριστικές συμπεριφορές ενός ανδρικού πολιτισμού που ζούσε τη ζωή του με αρκετή χαλαρότητα.
Γιορτή σαρδέλας
Κάθε Αύγουστο, πραγματοποιείται από τον Δήμο Πρέβεζας η περίφημη «Γιορτή σαρδέλας». Πρωταγωνιστής της εκδήλωσης είναι ο κέφαλος πετάλι (το ψάρι τρώγεται ολόκληρο, ανοιγμένο στα δύο, στεγνωμένο στον ήλιο και ψημένο στα κάρβουνα), η τσιπούρα σέλινο και τα ψάρια σαβόρο.
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, οι Πρεβεζιάνοι έφτιαχναν αυτοσχέδιες κροτίδες, ώστε να κρατήσουν μακριά τους Τούρκους τις άγιες ημέρες του Πάσχα. Το έθιμο της πρώτης Ανάστασης αναβιώνει στο «Σαϊτάν Παζάρ», το γραφικό λιθόστρωτο δρομάκι που βρίσκεται στην καρδιά της πόλης. Η ιστορία της ονομασίας του Σαϊτάν Παζάρ βρίσκεται σκαλισμένη σε πέτρα στον δρόμο και αναφέρει πως: «Tην εποχή της Τουρκικής Κατοχής, βρισκόταν στην Πρέβεζα ένας Τούρκος στρατιωτικός διοικητής πολύ σκληρός και βίαιος. Ένα βράδυ, οι κάτοικοι αυτού του δρόμου, άλειψαν με σαπούνι το καλντερίμι, στο σημείο όπου είχε την πιο απότομη κλίση. Όταν την επομένη, ο διοικητής πέρασε από εδώ, το άλογό του γλίστρησε κι' ο ίδιος έπεσε φωνάζοντας: «Σαϊτάν Παζάρ», δηλαδή, Διαβολοπάζαρο».
Καρβέλι στη μασχάλη και τρίκλισμα
Το καρβέλι στην μασχάλη και το τρίκλισμα στο περπάτημα ήταν οι χαρακτηριστικές συμπεριφορές ενός ανδρικού πολιτισμού που ζούσε τη ζωή του με αρκετή χαλαρότητα.
Γιορτή σαρδέλας
Κάθε Αύγουστο, πραγματοποιείται από τον Δήμο Πρέβεζας η περίφημη «Γιορτή σαρδέλας». Πρωταγωνιστής της εκδήλωσης είναι ο κέφαλος πετάλι (το ψάρι τρώγεται ολόκληρο, ανοιγμένο στα δύο, στεγνωμένο στον ήλιο και ψημένο στα κάρβουνα), η τσιπούρα σέλινο και τα ψάρια σαβόρο.
Μωμόγεροι
Οι Μωμόγεροι ξεκίνησαν την πορεία τους στους δρόμους του χωριού με στάσεις σε σπίτια και καταστήματα όπου δέχθηκαν κεράσματα. Είναι ένα ποντιακό λαϊκό δρώμενο το οποίο λαμβάνει χώρα το 12ήμερο Χριστούγεννα - Πρωτοχρονιά - Θεοφάνεια με ευχετηριακό χαρακτήρα. Οι ρίζες του εθίμου βρίσκονται στους προχριστιανικούς χρόνους αλλά οι Πόντιοι έδωσαν αργότερα χριστιανικό χαρακτήρα. Ο Μώμος ήταν ο θεός το γέλιου και της σάτιρας. Το εθιμικό δρώμενο πραγματοποιείται σε πλατείες, δρόμους και αυλές σπιτιών. Η ολοκληρωμένη μορφή του δρώμενου αποτελείται από τον Κορυφαίο (Μωμόγερο), τη χορευτική ομάδα, τη θεατρική ομάδα και τους μουσικούς. Οι Μωμόγεροι είναι το τέταρτο στοιχείο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας που εντάσσεται στον αντίστοιχο κατάλογο της UNESCO.
Γαστρονομία
Η Πρεβεζιάνικη γαστρονομία χαρακτηρίζεται από απλότητα, με πολλά φρέσκα λαχανικά και μυρωδικά και από έλλειψη καυτερής πιπεριάς. Κυρίαρχο φαγητό στον Νομό Πρέβεζας είναι η πίτα. H περιοχή είναι επίσης απόλυτα ταυτισμένη με την ψαροφαγία. Ψητή σαρδέλα, κέφαλος «πετάλι», γαρίδες, χέλι καπνιστό και κουτσομούρα αποτελούν εδώ μια ιδιαίτερη γαστρονομική απόλαυση. Επίσης δημοφιλές είναι το Αυγοτάραχο Αμβρακικού, το ακριβότερο έδεσμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά την μαύρη τρούφα και Λαδόπιτα Πρέβεζας αλλά και το χαβιάρι Αμβρακικού. Τέλος, η Πρέβεζα χαρακτηρίζεται από τις πιο ουζοπαραγωγικές περιοχές της Ελλάδας.
Οι Μωμόγεροι ξεκίνησαν την πορεία τους στους δρόμους του χωριού με στάσεις σε σπίτια και καταστήματα όπου δέχθηκαν κεράσματα. Είναι ένα ποντιακό λαϊκό δρώμενο το οποίο λαμβάνει χώρα το 12ήμερο Χριστούγεννα - Πρωτοχρονιά - Θεοφάνεια με ευχετηριακό χαρακτήρα. Οι ρίζες του εθίμου βρίσκονται στους προχριστιανικούς χρόνους αλλά οι Πόντιοι έδωσαν αργότερα χριστιανικό χαρακτήρα. Ο Μώμος ήταν ο θεός το γέλιου και της σάτιρας. Το εθιμικό δρώμενο πραγματοποιείται σε πλατείες, δρόμους και αυλές σπιτιών. Η ολοκληρωμένη μορφή του δρώμενου αποτελείται από τον Κορυφαίο (Μωμόγερο), τη χορευτική ομάδα, τη θεατρική ομάδα και τους μουσικούς. Οι Μωμόγεροι είναι το τέταρτο στοιχείο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας που εντάσσεται στον αντίστοιχο κατάλογο της UNESCO.
Γαστρονομία
Η Πρεβεζιάνικη γαστρονομία χαρακτηρίζεται από απλότητα, με πολλά φρέσκα λαχανικά και μυρωδικά και από έλλειψη καυτερής πιπεριάς. Κυρίαρχο φαγητό στον Νομό Πρέβεζας είναι η πίτα. H περιοχή είναι επίσης απόλυτα ταυτισμένη με την ψαροφαγία. Ψητή σαρδέλα, κέφαλος «πετάλι», γαρίδες, χέλι καπνιστό και κουτσομούρα αποτελούν εδώ μια ιδιαίτερη γαστρονομική απόλαυση. Επίσης δημοφιλές είναι το Αυγοτάραχο Αμβρακικού, το ακριβότερο έδεσμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά την μαύρη τρούφα και Λαδόπιτα Πρέβεζας αλλά και το χαβιάρι Αμβρακικού. Τέλος, η Πρέβεζα χαρακτηρίζεται από τις πιο ουζοπαραγωγικές περιοχές της Ελλάδας.
