της αρθρογράφουΑλεξίας Φεσσά
Πολλά και ιδιαίτερα έθιμα που διατηρούνται μέχρι και σήμερα, στην Πάτρα. Είναι η «πατρίδα» του πιο διάσημου καρναβαλιού στην Ελλάδα. Η Πάτρα εξωστρεφής, με αστείρευτο κέφι ζει στους ρυθμούς των Αποκριών όλο τον χρόνο καθώς ο επισκέπτης νιώθει την ενέργειά της σε κάθε γωνιά.
Πατρινό Καρναβάλι
Χαρακτηριστικές αρχές του είναι ο αυθορμητισμός, η πηγαία έμπνευση και ο εθελοντισμός. Ο λόγος βέβαια για το μεγαλύτερο καρναβάλι της Ελλάδος. Διαγράφει σχεδόν δύο αιώνες ζωής δίνει την ευκαιρία για διασκέδαση στους κατοίκους αλλά και στις δεκάδες χιλιάδες των επισκεπτών. Οι ρίζες του βρίσκονται στην απελευθέρωση της πόλης, το 1829, τότε που έγινε ο πρώτος αποκριάτικος χορός, Κάθε χρόνο το κλίμα γινόταν πιο έντονο, επηρεαζόμενο και από το καρναβάλι της Βενετίας, με την οποία το λιμάνι της Πάτρας διατηρούσε εμπορικές σχέσεις. Το Καρναβάλι της Πάτρας έχει επίσημη έναρξη στις 17 Ιανουαρίου και λήγει την Καθαρά Δευτέρα. Αποκορύφωμά του είναι η φαντασμαγορική καρναβαλική παρέλαση, τη δεύτερη Κυριακή των Αποκριών. Οι δρόμοι πλημμυρίζουν με πολύχρωμα άρματα και κεφάτους καρναβαλιστές. Τέλος κορυφώνεται με το τελετουργικό κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου στο μώλο της Αγίου Νικολάου στο λιμάνι της Πάτρας.
Μπουρμπούλια
Αποτελεί αποκλειστικά Πατρινό έθιμο. Περιλαμβάνει απογευματινούς χορούς στους οποίους οι ντάμες προσέρχονται ελεύθερα, χωρίς εισιτήριο και χωρίς συνοδό αλλά με μαύρο φαρδύ και μακρύ ντόμινο και μάσκα ώστε να μην αναγνωρίζονται και έχουν την πρωτοβουλία στην εκλογή καβαλιέρου στο χορό. Στα χρόνια που οι σχέσεις των δυο φύλων ήταν υπό αυστηρή επιτήρηση το μπουρμπούλι ήταν μια ετήσια απόδραση και τόπος πραγματικών αλλά και φανταστικών ερωτικών περιπετειών.
Τρακατρούκες στη Συναγωγή
Αναβιώνει το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου στην ενορία της Παντάνασσας. Παλιά συνηθιζόταν, στη διάρκεια δηλαδή της πρώτης Ανάστασης, οι πιστοί να προσεγγίζουν το κτίριο της εβραϊκής συναγωγής και να πετούν έξω από αυτό τις τρακατρούκες. Οι διαδοχικοί κρότοι είχαν ως στόχο να διαμηνύσουν στους εβραίους, οι οποίοι Σάββατο πρωί βρίσκονταν εντός του κτιρίου στη συναγωγή, ότι ο Μεσσίας είναι υπαρκτός και είναι ο Χριστός ο οποίος νίκησε τον θάνατο με την Ανάστασή του.
Το έθιμο με τα μπότια
Τελείται κάθε χρόνο στον Ιερό Ναό του Αγ. Δημητρίου. Ο ιερέας κλείνεται στο ιερό έως ότου φθάσει η Μεγάλη στιγμή της Ανάστασης του Θεανθρώπου. Βγαίνει τρέχοντας προς τα έξω για να αναγγείλει το μήνυμα της πρώτης Ανάστασης. Πετώντας με δύναμη στο πάτωμα μπότια και σπάζοντάς τα, ενώ αφήνονται πολύχρωμα λουλούδια να πέφτουν από τον γυναικωνίτη και όλο αυτό μαζί δημιουργεί μία άκρως εορταστική, χαρμόσυνη ατμόσφαιρα.
Χαρακτηριστικές αρχές του είναι ο αυθορμητισμός, η πηγαία έμπνευση και ο εθελοντισμός. Ο λόγος βέβαια για το μεγαλύτερο καρναβάλι της Ελλάδος. Διαγράφει σχεδόν δύο αιώνες ζωής δίνει την ευκαιρία για διασκέδαση στους κατοίκους αλλά και στις δεκάδες χιλιάδες των επισκεπτών. Οι ρίζες του βρίσκονται στην απελευθέρωση της πόλης, το 1829, τότε που έγινε ο πρώτος αποκριάτικος χορός, Κάθε χρόνο το κλίμα γινόταν πιο έντονο, επηρεαζόμενο και από το καρναβάλι της Βενετίας, με την οποία το λιμάνι της Πάτρας διατηρούσε εμπορικές σχέσεις. Το Καρναβάλι της Πάτρας έχει επίσημη έναρξη στις 17 Ιανουαρίου και λήγει την Καθαρά Δευτέρα. Αποκορύφωμά του είναι η φαντασμαγορική καρναβαλική παρέλαση, τη δεύτερη Κυριακή των Αποκριών. Οι δρόμοι πλημμυρίζουν με πολύχρωμα άρματα και κεφάτους καρναβαλιστές. Τέλος κορυφώνεται με το τελετουργικό κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου στο μώλο της Αγίου Νικολάου στο λιμάνι της Πάτρας.
Μπουρμπούλια
Αποτελεί αποκλειστικά Πατρινό έθιμο. Περιλαμβάνει απογευματινούς χορούς στους οποίους οι ντάμες προσέρχονται ελεύθερα, χωρίς εισιτήριο και χωρίς συνοδό αλλά με μαύρο φαρδύ και μακρύ ντόμινο και μάσκα ώστε να μην αναγνωρίζονται και έχουν την πρωτοβουλία στην εκλογή καβαλιέρου στο χορό. Στα χρόνια που οι σχέσεις των δυο φύλων ήταν υπό αυστηρή επιτήρηση το μπουρμπούλι ήταν μια ετήσια απόδραση και τόπος πραγματικών αλλά και φανταστικών ερωτικών περιπετειών.
Τρακατρούκες στη Συναγωγή
Αναβιώνει το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου στην ενορία της Παντάνασσας. Παλιά συνηθιζόταν, στη διάρκεια δηλαδή της πρώτης Ανάστασης, οι πιστοί να προσεγγίζουν το κτίριο της εβραϊκής συναγωγής και να πετούν έξω από αυτό τις τρακατρούκες. Οι διαδοχικοί κρότοι είχαν ως στόχο να διαμηνύσουν στους εβραίους, οι οποίοι Σάββατο πρωί βρίσκονταν εντός του κτιρίου στη συναγωγή, ότι ο Μεσσίας είναι υπαρκτός και είναι ο Χριστός ο οποίος νίκησε τον θάνατο με την Ανάστασή του.
Το έθιμο με τα μπότια
Τελείται κάθε χρόνο στον Ιερό Ναό του Αγ. Δημητρίου. Ο ιερέας κλείνεται στο ιερό έως ότου φθάσει η Μεγάλη στιγμή της Ανάστασης του Θεανθρώπου. Βγαίνει τρέχοντας προς τα έξω για να αναγγείλει το μήνυμα της πρώτης Ανάστασης. Πετώντας με δύναμη στο πάτωμα μπότια και σπάζοντάς τα, ενώ αφήνονται πολύχρωμα λουλούδια να πέφτουν από τον γυναικωνίτη και όλο αυτό μαζί δημιουργεί μία άκρως εορταστική, χαρμόσυνη ατμόσφαιρα.
Έφιπποι στον Αϊ Γιώργη
Μετά τη Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου, ακολουθεί στους δρόμους του Βασιλικού η λιτάνευση της εικόνας, όπου της πομπής προηγείτο νεαροί έφιπποι οι οποίοι κρατούν την ελληνική σημαία και το λάβαρο της εκκλησίας. Ακολουθούν ιερείς με την εικόνα και οι πιστοί. Το έθιμο αναβιώνει τα τελευταία χρόνια στην περιοχή ανήμερα της εορτής του Αγίου Γεωργίου. Από την προηγούμενη ημέρα οι γυναίκες του Βασιλικού ετοιμάζουν διάφορα γλυκίσματα, τα οποία και μοιράζουν στους πιστούς έξω από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.
Έφιπποι στην Συμπολιτεία
Πρόκειται για την αναβίωση του παλαιού τοπικού εθίμου με αγώνες ιπποδρομίας μετά τον εορτασμό του Αγίου Γεωργίου σε ομώνυμο ξωκλήσι της περιοχής. Κατόπιν της Θείας Λειτουργίας στο ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου οι καβαλάρηδες ιδιοκτήτες των αλόγων που λάμβαναν μέρος στην ιπποδρομία προσκύνησαν ένας – ένας την εικόνα του Αγίου και ξεκινούν τον αγώνα.
Η Κουλούρα
Αναβιώνει ανήμερα της εορτής του Αγίου Γεωργίου και το ομώνυμο ξωκλήσι της περιοχής ανοίγει για να γιορτάσουν όλοι μαζί αναβιώνοντας παλαιά έθιμα χρόνων. Αρκετοί πιστοί δίνουν το παρών για να παρακολουθήσουν τη Θεία λειτουργία καθώς και τους ιππείς, οι οποίοι λαμβάνουν μέρος στον αγώνα για την Κουλούρα.
Θρησκευτική δέηση και πομπή στο Άνω Καστρίτσι
Σύμφωνα με την παράδοση, τη δεύτερη μέρα του Πάσχα οι κάτοικοι του Άνω Καστριτσίου προσεύχονται στην προσπάθεια τους να προστατέψουν το χωριό από κάποια καταστροφή. Οι κάτοικοι λοιπόν κατόπιν προτροπής των ιερωμένων πραγματοποιούσαν θρησκευτική λιτανεία και δέηση, περιφέροντας τις άγιες εικόνες σε κύκλο σε όλα τα υψώματα γύρω από το χωριό.
Το τσίκνισμα στην Πάτρα
Η Τσικνοπέμπτη έχει ιδιαίτερο χρώμα στην Πάτρα λόγω και της επιρροής του καρναβαλιού. Εκατοντάδες Πατρινοί στήνουν ψησταριές σε κάθε σημείο της πόλης. Όμως επίκεντρο των εκδηλώσεων αποτελεί η Άνω Πόλη, η παλιά συνοικία Τάσι και κυρίως η οδός Γερμανού και οι δρόμοι γύρω από αυτή. Η βραδιά περιλαμβάνει λαϊκές και καρναβαλικές εκδηλώσεις, μουσική κρασί και άφθονο φαγητό.
Μετά τη Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου, ακολουθεί στους δρόμους του Βασιλικού η λιτάνευση της εικόνας, όπου της πομπής προηγείτο νεαροί έφιπποι οι οποίοι κρατούν την ελληνική σημαία και το λάβαρο της εκκλησίας. Ακολουθούν ιερείς με την εικόνα και οι πιστοί. Το έθιμο αναβιώνει τα τελευταία χρόνια στην περιοχή ανήμερα της εορτής του Αγίου Γεωργίου. Από την προηγούμενη ημέρα οι γυναίκες του Βασιλικού ετοιμάζουν διάφορα γλυκίσματα, τα οποία και μοιράζουν στους πιστούς έξω από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.
Έφιπποι στην Συμπολιτεία
Πρόκειται για την αναβίωση του παλαιού τοπικού εθίμου με αγώνες ιπποδρομίας μετά τον εορτασμό του Αγίου Γεωργίου σε ομώνυμο ξωκλήσι της περιοχής. Κατόπιν της Θείας Λειτουργίας στο ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου οι καβαλάρηδες ιδιοκτήτες των αλόγων που λάμβαναν μέρος στην ιπποδρομία προσκύνησαν ένας – ένας την εικόνα του Αγίου και ξεκινούν τον αγώνα.
Η Κουλούρα
Αναβιώνει ανήμερα της εορτής του Αγίου Γεωργίου και το ομώνυμο ξωκλήσι της περιοχής ανοίγει για να γιορτάσουν όλοι μαζί αναβιώνοντας παλαιά έθιμα χρόνων. Αρκετοί πιστοί δίνουν το παρών για να παρακολουθήσουν τη Θεία λειτουργία καθώς και τους ιππείς, οι οποίοι λαμβάνουν μέρος στον αγώνα για την Κουλούρα.
Θρησκευτική δέηση και πομπή στο Άνω Καστρίτσι
Σύμφωνα με την παράδοση, τη δεύτερη μέρα του Πάσχα οι κάτοικοι του Άνω Καστριτσίου προσεύχονται στην προσπάθεια τους να προστατέψουν το χωριό από κάποια καταστροφή. Οι κάτοικοι λοιπόν κατόπιν προτροπής των ιερωμένων πραγματοποιούσαν θρησκευτική λιτανεία και δέηση, περιφέροντας τις άγιες εικόνες σε κύκλο σε όλα τα υψώματα γύρω από το χωριό.
Το τσίκνισμα στην Πάτρα
Η Τσικνοπέμπτη έχει ιδιαίτερο χρώμα στην Πάτρα λόγω και της επιρροής του καρναβαλιού. Εκατοντάδες Πατρινοί στήνουν ψησταριές σε κάθε σημείο της πόλης. Όμως επίκεντρο των εκδηλώσεων αποτελεί η Άνω Πόλη, η παλιά συνοικία Τάσι και κυρίως η οδός Γερμανού και οι δρόμοι γύρω από αυτή. Η βραδιά περιλαμβάνει λαϊκές και καρναβαλικές εκδηλώσεις, μουσική κρασί και άφθονο φαγητό.
Ο γάμος της Γιαννούλας Κουλουρού
Είναι έθιμο που συνδέεται με το Καρναβάλι της Πάτρας. Η Γιαννούλα ήταν μια φτωχή γυναίκα της Άνω πόλης που έζησε στην περίοδο πριν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και ασχολούνταν με την πώληση κουλουριών. Ήταν μια μεσόκοπη τότε γυναίκα, αγνώστου καταγωγής και πατρότητας. Ήταν οξύθυμη και βλασφημούσε. Όταν θύμωνε σήκωνε τα φουστάνια της και έδειχνε τα μακριά δαντελωτά βρακιά της. Άγνωστο από πότε και πώς της είχε γίνει έμμονη ιδέα ότι… «είναι δούκισσα της Αμερικής, αρραβωνιασμένη με τον πρόεδρο Ιούλσο (τον Ουίλσωνα εννοούσε) που είναι ερωτευμένος μαζί της και θα έρθει στην Πάτρα, για να στεφανωθούν». Εκμεταλλευόμενοι την αφέλειά της, της έταζαν πως θα την παντρέψουν με τον πρόεδρο της Αμερικής Ουίλσον. Η σχετική φάρσα περιλάμβανε άφιξη του Ουίλσον με πλοίο στο λιμάνι και άνοδό του στην Άνω πόλη όπου θα τελούνταν και ο γάμος με τη Γιαννούλα. Η εύπιστη κουλουρού υποδεχόταν τον υποτιθέμενο Ουίλσον, Ιούλσο όπως τον πρόφερε η ίδια, και που φρόντιζαν πάντα να τον ντύνουν με φράκο και ημίψηλο, αλλά ώσπου να αντιληφθεί την ειρωνεία της στιγμής, το πλήθος των συγκεντρωμένων για το γάμο είχε διασκεδάσει με την ψυχή του. Είναι η σκληρή πραγματικότητα μιας ταλαιπωρημένης γυναίκας που μετατράπηκε σε έθιμο.
Πάσχα
Στην Πάτρα, τη Μεγάλη Παρασκευή πλήθος πιστών συγκεντρώνεται τις απογευματινές ώρες στα δύο δημοτικά κοιμητήρια για να ακολουθήσουν την περιφορά των επιταφίων, δίπλα από τα μνήματα. Όταν φθάσει η στιγμή της πρώτης Ανάστασης ο ιερέας βγαίνει από την ωραία πύλη και στην συνέχεια πετάει τα μπότια για να σπάσουν, ενώ από τον γυναικωνίτη πέφτουν πολύχρωμα λουλούδια. Την ίδια ώρα, στο κέντρο της πόλης καταστηματάρχες βγαίνουν στα πεζοδρόμια και πετούν πιάτα, ποτήρια, λάμπες κ.α. με σκοπό να σπάσουν, ώστε να κάνουν θόρυβο.
∆ιεθνές Φεστιβάλ Πάτρας
Το Φεστιβάλ της διαρκεί συνήθως από τον Ιούλιο έως το Σεπτέµβριο και καθιστά κυρίως το Ρωµαϊκό της Θέατρο επίκεντρο αξιόλογων πολιτιστικών εκδηλώσεων, προσφέροντας πολλές συγκινήσεις στο κοινό, συνδυάζοντας όλες τις µορφές τέχνης, µουσική θέατρο, εικαστικά, χορό και κινηµατογράφο. Στην Πάτρα ακόμη δραστηριοποιούνται µια σειρά από φορείς και σωµατεία που ασχολούνται µε την ερασιτεχνική δηµιουργία στο θέατρο, το χορό, τον κινηµατογράφο κ.α. Καθοριστικό ρόλο στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της πόλης διαδραματίζει και ο Οργανισµός Καλλιτεχνικών Εκδηλώσεων που διοργανώνει κάθε χρόνο το Φεστιβάλ Πάτρας µε πλήθος θεατρικών, κυρίως, παραστάσεων.
Τοπικά Προϊόντα
Γενικότερα, ο νοµός Αχαΐας διαθέτει µια ποικιλία τοπικών γαλακτοκομικών προϊόντων. Ακόμη, το γαλακτομπούρεκο είναι το παραδοσιακό γλυκό της Πάτρας και σύμφωνα με την παράδοση, οι νοικοκυρές να το φτιάχνουν τις μέρες του Καρναβαλιού. Το ελαιόλαδο αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αγροτικά προϊόντα της Ελληνικής Οικονοµίας, ιδιαίτερης διατροφικής και οικονομικής σημασίας για την ευρύτερη περιοχή της Αχαΐας. Η Τεντούρα είναι το τοπικό παραδοσιακό ηδύποτο της Πάτρας. Σύµφωνα µε την παράδοση η προέλευση της ανάγεται στον 15ο αιώνα, την εποχή της Ενετοκρατίας. Οι παλιοί Πατρινοί ονόμαζαν την τεντούρα και «µοσχοβολήθρα» επειδή είχε έντονο άρωµα και την έπιναν συνήθως µετά από ένα καλό γεύµα, σαν χωνευτικό λικέρ, αλλά και κατά τα διαλείµµατα µιας κοπιαστικής αγροτικής εργασίας, κυρίως στα αλώνια. Επίσης, τα πατρινά λουκούµια αποτελούν, µαζί µε την τεντούρα το «σήµα κατατεθέν» της πόλης. Το λουκούµι αποτελεί εδώ και χρόνια αναπόσπαστο κοµµάτι της ελληνικής παράδοσης. Ήδη από το 1850 στην περιοχή ανθούσαν εργαστήρια λουκουµιών και το προϊόν κατακτά επάξια τη θέση τοπικής σπεσιαλιτέ. Όχι τυχαία άλλωστε, η Πάτρα γίνεται η πύλη του λουκουµιού προς το ∆υτικό Κόσµο, καθώς ένας Άγγλος περιηγητής του 19ου αιώνα, που περνά από την Πάτρα, το µεταφέρει στην πατρίδα του και από εκεί σε όλο τον κόσµο.
Είναι έθιμο που συνδέεται με το Καρναβάλι της Πάτρας. Η Γιαννούλα ήταν μια φτωχή γυναίκα της Άνω πόλης που έζησε στην περίοδο πριν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και ασχολούνταν με την πώληση κουλουριών. Ήταν μια μεσόκοπη τότε γυναίκα, αγνώστου καταγωγής και πατρότητας. Ήταν οξύθυμη και βλασφημούσε. Όταν θύμωνε σήκωνε τα φουστάνια της και έδειχνε τα μακριά δαντελωτά βρακιά της. Άγνωστο από πότε και πώς της είχε γίνει έμμονη ιδέα ότι… «είναι δούκισσα της Αμερικής, αρραβωνιασμένη με τον πρόεδρο Ιούλσο (τον Ουίλσωνα εννοούσε) που είναι ερωτευμένος μαζί της και θα έρθει στην Πάτρα, για να στεφανωθούν». Εκμεταλλευόμενοι την αφέλειά της, της έταζαν πως θα την παντρέψουν με τον πρόεδρο της Αμερικής Ουίλσον. Η σχετική φάρσα περιλάμβανε άφιξη του Ουίλσον με πλοίο στο λιμάνι και άνοδό του στην Άνω πόλη όπου θα τελούνταν και ο γάμος με τη Γιαννούλα. Η εύπιστη κουλουρού υποδεχόταν τον υποτιθέμενο Ουίλσον, Ιούλσο όπως τον πρόφερε η ίδια, και που φρόντιζαν πάντα να τον ντύνουν με φράκο και ημίψηλο, αλλά ώσπου να αντιληφθεί την ειρωνεία της στιγμής, το πλήθος των συγκεντρωμένων για το γάμο είχε διασκεδάσει με την ψυχή του. Είναι η σκληρή πραγματικότητα μιας ταλαιπωρημένης γυναίκας που μετατράπηκε σε έθιμο.
Πάσχα
Στην Πάτρα, τη Μεγάλη Παρασκευή πλήθος πιστών συγκεντρώνεται τις απογευματινές ώρες στα δύο δημοτικά κοιμητήρια για να ακολουθήσουν την περιφορά των επιταφίων, δίπλα από τα μνήματα. Όταν φθάσει η στιγμή της πρώτης Ανάστασης ο ιερέας βγαίνει από την ωραία πύλη και στην συνέχεια πετάει τα μπότια για να σπάσουν, ενώ από τον γυναικωνίτη πέφτουν πολύχρωμα λουλούδια. Την ίδια ώρα, στο κέντρο της πόλης καταστηματάρχες βγαίνουν στα πεζοδρόμια και πετούν πιάτα, ποτήρια, λάμπες κ.α. με σκοπό να σπάσουν, ώστε να κάνουν θόρυβο.
∆ιεθνές Φεστιβάλ Πάτρας
Το Φεστιβάλ της διαρκεί συνήθως από τον Ιούλιο έως το Σεπτέµβριο και καθιστά κυρίως το Ρωµαϊκό της Θέατρο επίκεντρο αξιόλογων πολιτιστικών εκδηλώσεων, προσφέροντας πολλές συγκινήσεις στο κοινό, συνδυάζοντας όλες τις µορφές τέχνης, µουσική θέατρο, εικαστικά, χορό και κινηµατογράφο. Στην Πάτρα ακόμη δραστηριοποιούνται µια σειρά από φορείς και σωµατεία που ασχολούνται µε την ερασιτεχνική δηµιουργία στο θέατρο, το χορό, τον κινηµατογράφο κ.α. Καθοριστικό ρόλο στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της πόλης διαδραματίζει και ο Οργανισµός Καλλιτεχνικών Εκδηλώσεων που διοργανώνει κάθε χρόνο το Φεστιβάλ Πάτρας µε πλήθος θεατρικών, κυρίως, παραστάσεων.
Τοπικά Προϊόντα
Γενικότερα, ο νοµός Αχαΐας διαθέτει µια ποικιλία τοπικών γαλακτοκομικών προϊόντων. Ακόμη, το γαλακτομπούρεκο είναι το παραδοσιακό γλυκό της Πάτρας και σύμφωνα με την παράδοση, οι νοικοκυρές να το φτιάχνουν τις μέρες του Καρναβαλιού. Το ελαιόλαδο αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αγροτικά προϊόντα της Ελληνικής Οικονοµίας, ιδιαίτερης διατροφικής και οικονομικής σημασίας για την ευρύτερη περιοχή της Αχαΐας. Η Τεντούρα είναι το τοπικό παραδοσιακό ηδύποτο της Πάτρας. Σύµφωνα µε την παράδοση η προέλευση της ανάγεται στον 15ο αιώνα, την εποχή της Ενετοκρατίας. Οι παλιοί Πατρινοί ονόμαζαν την τεντούρα και «µοσχοβολήθρα» επειδή είχε έντονο άρωµα και την έπιναν συνήθως µετά από ένα καλό γεύµα, σαν χωνευτικό λικέρ, αλλά και κατά τα διαλείµµατα µιας κοπιαστικής αγροτικής εργασίας, κυρίως στα αλώνια. Επίσης, τα πατρινά λουκούµια αποτελούν, µαζί µε την τεντούρα το «σήµα κατατεθέν» της πόλης. Το λουκούµι αποτελεί εδώ και χρόνια αναπόσπαστο κοµµάτι της ελληνικής παράδοσης. Ήδη από το 1850 στην περιοχή ανθούσαν εργαστήρια λουκουµιών και το προϊόν κατακτά επάξια τη θέση τοπικής σπεσιαλιτέ. Όχι τυχαία άλλωστε, η Πάτρα γίνεται η πύλη του λουκουµιού προς το ∆υτικό Κόσµο, καθώς ένας Άγγλος περιηγητής του 19ου αιώνα, που περνά από την Πάτρα, το µεταφέρει στην πατρίδα του και από εκεί σε όλο τον κόσµο.
