της αρθρογράφουΑλεξίας Φεσσά
Η πόλη της Σαλαμίνας ή αλλιώς Κούλουρη, αν και σύγχρονη και δραστήρια, διατηρεί τον παραδοσιακό της χαρακτήρα με κομψά νεοκλασικά κτίρια, γραφικές γωνιές και έντονο νησιώτικο χαρακτήρα που αντικατοπτρίζεται στη λαϊκή της παράδοση.
Κουλουριώτικο καρναβάλι
Ο Δήμος Σαλαμίνας και ο Δήμος Αμπελακίων κάθε χρόνο διοργανώνουν καρναβάλι και την παραδοσιακή Κουλουριώτικη Αποκριά με παλιά έθιμα, προσφέροντας στον κόσμο γλυκό κρασί και το πατροπαράδοτο γαλακτομπούρεκο (πουπέκι) και μακαρόνια με τυρί.
Καραϊσκάκεια
Πρόκειται για πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις, οι οποίες διεξάγονται προς το τέλος Μαϊου προς τιμήν του ήρωα της Επανάστασης του 1821.
Γιορτή του Ψαρά
Ο Δήμος Σαλαμίνας συνδιοργανώνει με τον Αλιευτικό Σύλλογο του νησιού μεγάλο λαϊκό πανηγύρι όπου προσφέρονται ψητά ψάρια και άφθονο κρασί. Η εκδήλωση λαμβάνει χώρα προς το τέλος Αυγούστου.
Πανηγύρι Φανερωμένης
Η Μεγάλο Παναγία Φανερωμένη κατέχει ιδιαίτερη θέση στην παράδοση του νησιού. Κάθε χρόνο τιμάται ξεχωριστά στο μεγάλο πανηγύρι γίνεται ομώνυμο μοναστήρι από τις 23 ως τις 25 Αυγούστου. Από μέρες άρχιζε η ετοιμασία με πρόσφορα και άρτους για την εκκλησία κι εκλεκτά φαγητά και κρασιά για το γλέντι. Στόλιζαν τα άλογα με μεταξωτά μαντήλια και τις σούστες με τις καλύτερες ανδρομίδες και φορώντας τις επίσημες φορεσιές τους πήγαιναν οικογενειακώς αποβραδίς στην Παναγιά. Αφού έστρωναν την ανδρομίδα στην αυλή της μονής ή κάτω από τα γύρω πεύκα, έβαζαν τα παιδιά να κοιμηθούν. Οι μεγάλοι ξενυχτούσαν προσευχόμενοι στην Παναγία ή διασκέδαζαν με τα όργανα. Το πρωί, μετά τη θεία λειτουργία, συνέχιζαν το γλέντι με χορούς, τραγούδια και μεγάλα φαγοπότια.
Σαλαμίνια
Ένα από τα πιο ιστορικά γεγονότα που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας του νησιού είναι η Ναυμαχία της Σαλαμίνας. Έτσι, κάθε Σεπτέμβριο λαμβάνουν χώρα εκδηλώσεις για τον εορτασμό της ιστορικής επετείου της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας.
Φεστιβάλ Δήμου Σαλαμίνας
Πρόκειται για συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, λαογραφικές, πολιτιστικές και άλλες εκδηλώσεις που διεξάγονται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού στο Ευριπίδειο Θέατρο. Το χειμώνα οι εκδηλώσεις γίνονται στην αίθουσα «Δ. Μπόγρη» στο Δημαρχείο.
Ο Δήμος Σαλαμίνας και ο Δήμος Αμπελακίων κάθε χρόνο διοργανώνουν καρναβάλι και την παραδοσιακή Κουλουριώτικη Αποκριά με παλιά έθιμα, προσφέροντας στον κόσμο γλυκό κρασί και το πατροπαράδοτο γαλακτομπούρεκο (πουπέκι) και μακαρόνια με τυρί.
Καραϊσκάκεια
Πρόκειται για πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις, οι οποίες διεξάγονται προς το τέλος Μαϊου προς τιμήν του ήρωα της Επανάστασης του 1821.
Γιορτή του Ψαρά
Ο Δήμος Σαλαμίνας συνδιοργανώνει με τον Αλιευτικό Σύλλογο του νησιού μεγάλο λαϊκό πανηγύρι όπου προσφέρονται ψητά ψάρια και άφθονο κρασί. Η εκδήλωση λαμβάνει χώρα προς το τέλος Αυγούστου.
Πανηγύρι Φανερωμένης
Η Μεγάλο Παναγία Φανερωμένη κατέχει ιδιαίτερη θέση στην παράδοση του νησιού. Κάθε χρόνο τιμάται ξεχωριστά στο μεγάλο πανηγύρι γίνεται ομώνυμο μοναστήρι από τις 23 ως τις 25 Αυγούστου. Από μέρες άρχιζε η ετοιμασία με πρόσφορα και άρτους για την εκκλησία κι εκλεκτά φαγητά και κρασιά για το γλέντι. Στόλιζαν τα άλογα με μεταξωτά μαντήλια και τις σούστες με τις καλύτερες ανδρομίδες και φορώντας τις επίσημες φορεσιές τους πήγαιναν οικογενειακώς αποβραδίς στην Παναγιά. Αφού έστρωναν την ανδρομίδα στην αυλή της μονής ή κάτω από τα γύρω πεύκα, έβαζαν τα παιδιά να κοιμηθούν. Οι μεγάλοι ξενυχτούσαν προσευχόμενοι στην Παναγία ή διασκέδαζαν με τα όργανα. Το πρωί, μετά τη θεία λειτουργία, συνέχιζαν το γλέντι με χορούς, τραγούδια και μεγάλα φαγοπότια.
Σαλαμίνια
Ένα από τα πιο ιστορικά γεγονότα που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας του νησιού είναι η Ναυμαχία της Σαλαμίνας. Έτσι, κάθε Σεπτέμβριο λαμβάνουν χώρα εκδηλώσεις για τον εορτασμό της ιστορικής επετείου της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας.
Φεστιβάλ Δήμου Σαλαμίνας
Πρόκειται για συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, λαογραφικές, πολιτιστικές και άλλες εκδηλώσεις που διεξάγονται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού στο Ευριπίδειο Θέατρο. Το χειμώνα οι εκδηλώσεις γίνονται στην αίθουσα «Δ. Μπόγρη» στο Δημαρχείο.
Φεστιβάλ Δήμου Αμπελακίων
Ο λόγος για συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις και άλλες εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στο Πέτρινο Θεατράκι στα Σελήνια.
Ο παππούς
Κατά τη διάρκεια της Μ. Σαρακοστής οι γυναίκες πήγαιναν στις εκκλησίες κρατώντας τον παππού. Ο παππούς ήταν κερί διπλωμένο με ιδιαίτερη τέχνη από πολλές κερωμένες κλωστές. Κάθε κλωστή ήταν αφιερωμένη σ’ ένα αγαπημένο πρόσωπο, που είχε πεθάνει. Ήταν προσφορά των ζώντων στους νεκρούς.
Το έθιμο του Σιρ Μελέτη
Ένα από τα έθιμα με φωτιά που έχουν αναβιώσει στη Σαλαμίνα είναι αυτό του Σίρ Μελέτη, του Αγίου Μελετίου, μετά το τέλος του τρύγου και αναβιώνει στις 31 Αυγούστου παραμονή της εορτής του Οσίου. Τότε άναβαν μεγάλες φωτιές στις γειτονιές, σε πλατείες, αλάνες και σταυροδρόμια και συναγωνίζονταν ποια γειτονιά θα ανάψει την μεγαλύτερη. Μετά το φούντωμα της φωτιάς και όταν οι φλόγες έπεφταν, μικροί και μεγάλοι -όποιοι δεν φοβόντουσαν μην καούνε- διασκέδαζαν πηδώντας πάνω από αυτή, ενίοτε εξερχόμενοι καψαλισμένοι, έτσι για το καλό! Το έθιμο έχει έντονο συμβολικό χαρακτήρα, καθώς η δύναμη της φωτιάς ήταν καθαρτήρια, εξαγνιστική ενάντια σε κάθε κακό αλλά και διαβατήρια προς στη νέα χρονιά.
Το πουκάμισο του Αη-Θανάση.
Το έθιμο αυτό στηριζόταν στην ευεργετική βοήθεια δύο Αγίων: του Αη Χαράλαμπου και του Αη-Θανάση. Η τελετή είχε ως εξής: Οι γριές γυναίκες της Σαλαμίνας άρχιζαν να ξεκκοκίζουν το βαμβάκι κοντά στην πόρτα του Αη-Χαράλαμπου, το ύφαιναν στον αργαλειό και οι ανυφάντρες το έκαναν πανί και από αυτό έφτιαχναν ένα μακρύ πουκάμισο και το πήγαιναν πρώτα στην εκκλησία του Αη-Χαραλάμπου, όπου γινόταν εσπερινός. Την ίδια ημέρα, άλλες γυναίκες ζύμωναν αλεύρι που είχανε μαζέψει 7 Σαββατογεννημένες Μαρίες και έφτιαχναν 5 άρτους, τους οποίους τους πήγαιναν στην εκκλησία. Το βράδυ όλα όσα είχαν ετοιμάσει, τα έφερναν στην εκκλησία του Αη-Θανάση, στο Μουλκί, όπου γινόταν ολονυχτία. Ο κόσμος που συγκεντρωνόταν εκεί έφερνε το πουκάμισο πίσω στο χωριό, στον Άγιο Χαράλαμπο, με κεριά και ψαλμωδίες. Στην νότια πλευρά της αυλής έμπηγαν ένα καρφί και δένανε σ’ αυτό την άκρη της κλωστής, που είχαν αφήσει να περισσέψει από το φάσιμο του μονοπερίτικου πουκαμίσου. Με τις κλωστές αυτές ζώνανε όλο το χωριό το βράδυ. Ξαναγύριζαν μετά στην Παναγιά του Καθαρού, για να προστατέψουν ο Άγιος και η κλωστή, το χωριό από το κακό. Μετά από μέρες, κόβανε αυτή την κλώστή σε κομμάτια και την έκαναν φυλαχτά για τα παιδιά τους. Οι δύο Άγιοι, ο Αη-Θανάσης και ο Αη-Χαράλαμπος, μαζί με τη θαυματουργή κλωστή, θεωρούνταν λυτρωτικοί από τα δεινά που μάστιζαν την κοινωνία της Κούλουρης.
Γέννηση
Η γέννηση του παιδιού ήταν σημαντικό γεγονός, ιδιαίτερα δε αν αυτό ήταν αγόρι, γι’ αυτό οι γυναίκες έπιναν ειδικό βοτάνι «το αρσενικοβότανο», για να συλλάβουν αγόρι. Παλιά έκανα πολλά παιδιά, γύρω στα δέκα. Τα μισά περίπου πέθαιναν από αρρώστιες στην βρεφική ή νηπιακή ηλικία. Το θάνατο τον απέδιδαν στο Θεό, έλεγαν: «το αγαπούσε ο Θεός και το πήρε κοντά του». Όταν ερχόταν η ώρα της γέννας, η μαμή έλυνε την ποδιά της, ξεκλείδωνε τις κλειδαριές και τους κόμπους κι έλυνε τα μαλλιά της ετοιμόγεννης, για να ελευθερωθεί πιο γρήγορα (βυζαντινό έθιμο). Πίστευαν στις «μοίρες» - εξωτικά όντα – που προκαθόριζαν τη ζωή του νεογέννητου. Όταν γεννιόταν ένα παιδί με προσωπίδα (υπόλοιπο της κύστης που ήταν το παιδί μέσα), λέγανε ότι το παιδί αυτό ήταν τυχερό.
Ο λόγος για συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις και άλλες εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στο Πέτρινο Θεατράκι στα Σελήνια.
Ο παππούς
Κατά τη διάρκεια της Μ. Σαρακοστής οι γυναίκες πήγαιναν στις εκκλησίες κρατώντας τον παππού. Ο παππούς ήταν κερί διπλωμένο με ιδιαίτερη τέχνη από πολλές κερωμένες κλωστές. Κάθε κλωστή ήταν αφιερωμένη σ’ ένα αγαπημένο πρόσωπο, που είχε πεθάνει. Ήταν προσφορά των ζώντων στους νεκρούς.
Το έθιμο του Σιρ Μελέτη
Ένα από τα έθιμα με φωτιά που έχουν αναβιώσει στη Σαλαμίνα είναι αυτό του Σίρ Μελέτη, του Αγίου Μελετίου, μετά το τέλος του τρύγου και αναβιώνει στις 31 Αυγούστου παραμονή της εορτής του Οσίου. Τότε άναβαν μεγάλες φωτιές στις γειτονιές, σε πλατείες, αλάνες και σταυροδρόμια και συναγωνίζονταν ποια γειτονιά θα ανάψει την μεγαλύτερη. Μετά το φούντωμα της φωτιάς και όταν οι φλόγες έπεφταν, μικροί και μεγάλοι -όποιοι δεν φοβόντουσαν μην καούνε- διασκέδαζαν πηδώντας πάνω από αυτή, ενίοτε εξερχόμενοι καψαλισμένοι, έτσι για το καλό! Το έθιμο έχει έντονο συμβολικό χαρακτήρα, καθώς η δύναμη της φωτιάς ήταν καθαρτήρια, εξαγνιστική ενάντια σε κάθε κακό αλλά και διαβατήρια προς στη νέα χρονιά.
Το πουκάμισο του Αη-Θανάση.
Το έθιμο αυτό στηριζόταν στην ευεργετική βοήθεια δύο Αγίων: του Αη Χαράλαμπου και του Αη-Θανάση. Η τελετή είχε ως εξής: Οι γριές γυναίκες της Σαλαμίνας άρχιζαν να ξεκκοκίζουν το βαμβάκι κοντά στην πόρτα του Αη-Χαράλαμπου, το ύφαιναν στον αργαλειό και οι ανυφάντρες το έκαναν πανί και από αυτό έφτιαχναν ένα μακρύ πουκάμισο και το πήγαιναν πρώτα στην εκκλησία του Αη-Χαραλάμπου, όπου γινόταν εσπερινός. Την ίδια ημέρα, άλλες γυναίκες ζύμωναν αλεύρι που είχανε μαζέψει 7 Σαββατογεννημένες Μαρίες και έφτιαχναν 5 άρτους, τους οποίους τους πήγαιναν στην εκκλησία. Το βράδυ όλα όσα είχαν ετοιμάσει, τα έφερναν στην εκκλησία του Αη-Θανάση, στο Μουλκί, όπου γινόταν ολονυχτία. Ο κόσμος που συγκεντρωνόταν εκεί έφερνε το πουκάμισο πίσω στο χωριό, στον Άγιο Χαράλαμπο, με κεριά και ψαλμωδίες. Στην νότια πλευρά της αυλής έμπηγαν ένα καρφί και δένανε σ’ αυτό την άκρη της κλωστής, που είχαν αφήσει να περισσέψει από το φάσιμο του μονοπερίτικου πουκαμίσου. Με τις κλωστές αυτές ζώνανε όλο το χωριό το βράδυ. Ξαναγύριζαν μετά στην Παναγιά του Καθαρού, για να προστατέψουν ο Άγιος και η κλωστή, το χωριό από το κακό. Μετά από μέρες, κόβανε αυτή την κλώστή σε κομμάτια και την έκαναν φυλαχτά για τα παιδιά τους. Οι δύο Άγιοι, ο Αη-Θανάσης και ο Αη-Χαράλαμπος, μαζί με τη θαυματουργή κλωστή, θεωρούνταν λυτρωτικοί από τα δεινά που μάστιζαν την κοινωνία της Κούλουρης.
Γέννηση
Η γέννηση του παιδιού ήταν σημαντικό γεγονός, ιδιαίτερα δε αν αυτό ήταν αγόρι, γι’ αυτό οι γυναίκες έπιναν ειδικό βοτάνι «το αρσενικοβότανο», για να συλλάβουν αγόρι. Παλιά έκανα πολλά παιδιά, γύρω στα δέκα. Τα μισά περίπου πέθαιναν από αρρώστιες στην βρεφική ή νηπιακή ηλικία. Το θάνατο τον απέδιδαν στο Θεό, έλεγαν: «το αγαπούσε ο Θεός και το πήρε κοντά του». Όταν ερχόταν η ώρα της γέννας, η μαμή έλυνε την ποδιά της, ξεκλείδωνε τις κλειδαριές και τους κόμπους κι έλυνε τα μαλλιά της ετοιμόγεννης, για να ελευθερωθεί πιο γρήγορα (βυζαντινό έθιμο). Πίστευαν στις «μοίρες» - εξωτικά όντα – που προκαθόριζαν τη ζωή του νεογέννητου. Όταν γεννιόταν ένα παιδί με προσωπίδα (υπόλοιπο της κύστης που ήταν το παιδί μέσα), λέγανε ότι το παιδί αυτό ήταν τυχερό.
Γάμος
Ο γάμος άρχιζε με τον αρραβώνα, που διαρκούσε από 2-20 χρόνια. Όταν δύο οικογένειες είχαν φιλικό σύνδεσμο, αρραβώνιαζαν τα παιδιά τους από τη βρεφική ή τη νηπιακή ηλικία και γίνονταν συμπέθεροι, για να διατηρήσουν και να ενισχύσουν τη σχέση τους αυτή. Τις περισσότερες όμως φορές ο αρραβώνας γινόταν με προξενιό, στο οποίο καθοριζόταν η προίκα της νύφης, που έπαιζε καθοριστικό ρόλο στα προσόντα της. Η προίκα οριζόταν σε ειδικό προικοσύμφωνο, το ξεφύλλι, το οποίο συνέτασσε κάποιος ιερέας. Το προικοσύμφωνο ήταν ένα αυστηρό και επίσημο έγγραφο. Την ημέρα του αρραβώνα ο πατέρας του γαμπρού περνούσε στη νύφη το χρυσό δακτυλίδι, η μητέρα του της κρεμούσε χρυσό σταυρό, της πρόσφερε χρυσοκέντητα καλλίκια και οι συγγενείς χρυσά βυζαντινά ή τουρκικά νομίσματα κι άλλα δώρα. Το σόι της κοπέλας πρόσφερε στο γαμπρό δακτυλίδι, πεντόλιρο, βυζαντινά κοσμήματα, λίρες, ένα μεταξωτό πουκάμισο, τις χρυσοκέντητες παντόφλες κι άλλα δώρα. Ακολουθούσε μεγάλο γλέντι. Από την ημέρα αυτή το σόι του γαμπρού έλεγε την κοπέλα νούσεα (νύφη) κι εκείνη έλεγε μητέρα και πατέρα την μάνα και τον πατέρα του γαμπρού.
Ο γάμος γινόταν Κυριακή. Το Σάββατο, την παραμονή του γάμου, απλώνανε κατά μήκος του σπιτιού σε σχοινιά όλη την προίκα (ρουχισμό, οικιακά σκεύη κι άλλα), για να μετριούνται εύκολα. Τότε περνούσαν οι συγγενείς κι οι φίλοι με συνοδεία οργάνων και με μαντήλια μεταξωτά, γεμάτα κουφέτα, ξηρούς καρπούς, νομίσματα και ρύζι και τα έραιναν. Ακολουθούσε η προικοπαράδοση. Όλη η προίκα φορτωνόταν σε κάρρο την Κυριακή το μεσημέρι, που το έσερναν ωραία άλογα στολισμένα με μεταξωτά μαντήλια και την πήγαιναν στο σπίτι του γαμπρού. Αμέσως μετά άρχιζε η ετοιμασία του γαμπρού, πάντοτε με συνοδεία οργάνων. Ντυμένος με το μεταξωτό πουκάμισο, δώρο της νύφης, και τα γαμπριάτικα ρούχα του ξεκινούσε μαζί με τους οργανοπαίχτες και τους αδελφοποιτούς για το σπίτι του κουμπάρου. Αφού έπαιρναν τα στέφανα και τα κεριά του γάμου, επιστρέφανε πάλι στο σπίτι του και μετά μαζί με όλους τους συγγενείς έφευγαν για να πάνε να πάρουν την νύφη. Στο δρόμο μοίραζαν λουκουμάδες και κερνούσαν ρακί.
Στο σπίτι της νύφης κορίτσια με καλαισθησία έντυναν την νύφη με τη νυφιάτικη στολή, τραγουδώντας τα τραγούδια του γάμου. Περίμεναν το παλικάρι με το κάνιστρο γεμάτο με τα δώρα του γαμπρού για τη νύφη (νυφική καλύπτρα με τα κρόσσια, τα καλλίκια, τις πλεξίδες κ.α.). Αφού στόλιζαν τη νύφη και με τα δώρα του γαμπρού, έβγαινε η νύφη από το σπίτι της και μαζί με το γαμπρό πήγαιναν στην εκκλησία. Τους συνόδευαν οι οργανοπαίχτες κι όλοι οι συγγενείς και φίλοι. Έτσι έφταναν στην εκκλησία, όπου γινόταν το μυστήριο. Όταν επέστρεφαν στο σπίτι και πριν να μπουν μέσα, ο γαμπρός έπαιρνε το ρόδι με το αργυρό νόμισμα και ρίχνοντάς το με δύναμη στον τοίχο έσπαγε και χύνονταν οι σπόροι του κάτω. Οι σκορπισμένοι σπόροι του ροδιού συμβόλιζαν τη γονιμότητα και το ασημένιο νόμισμα την πλούσια ζωή, ήταν ευχές όλων για το καινούργιο ζευγάρι. Ακολουθούσε πολυήμερο γλέντι. Μετά το γάμο, το συμπεθεριό χορεύει στις πλατείες που συναντά στη διαδρομή προς το σπίτι του γαμπρού, το νιόπαντρο ζευγάρι, στο ρυθμό του συγκεκριμένου σκοπού, της γαμήλιας πατινάδας, ίδιας σε όλη την Ελλάδα. Ο σκοπός, πανάρχαιος, παίζεται μέχρι σήμερα σε όλους τους παραδοσιακούς γάμους όπου υπάρχουν Έλληνες.
Γαστρονομία και τοπικά προϊόντα
Αν και τόσο κοντά στην πρωτεύουσα, η Σαλαμίνα έχει κρατήσει το αυθεντικό της χρώμα. Πρέπει οπωσδήποτε να δοκιμάσετε παραδοσιακό πλατέτσι (λαδόπιτα), κουγκουγκουλούαρι (κολοκυθόπιτα), μουστοκούλουρα, τις τηγανίτες, και ψωμί ψημένο στα ξύλα. Τα ψάρια στις παραλιακές ταβέρνες με μεγάλη μαστοριά στο ψήσιμο έρχονται κατευθείαν από τα ψαροκάικα. Ο επισκέπτης δεν πρέπει να ξεχάσει να πάρει μια πλαγγόνα, κουκλίτσα ντυμένη χρυσοκέντητη παραδοσιακή φορεσιά του νησιού!
Ο γάμος άρχιζε με τον αρραβώνα, που διαρκούσε από 2-20 χρόνια. Όταν δύο οικογένειες είχαν φιλικό σύνδεσμο, αρραβώνιαζαν τα παιδιά τους από τη βρεφική ή τη νηπιακή ηλικία και γίνονταν συμπέθεροι, για να διατηρήσουν και να ενισχύσουν τη σχέση τους αυτή. Τις περισσότερες όμως φορές ο αρραβώνας γινόταν με προξενιό, στο οποίο καθοριζόταν η προίκα της νύφης, που έπαιζε καθοριστικό ρόλο στα προσόντα της. Η προίκα οριζόταν σε ειδικό προικοσύμφωνο, το ξεφύλλι, το οποίο συνέτασσε κάποιος ιερέας. Το προικοσύμφωνο ήταν ένα αυστηρό και επίσημο έγγραφο. Την ημέρα του αρραβώνα ο πατέρας του γαμπρού περνούσε στη νύφη το χρυσό δακτυλίδι, η μητέρα του της κρεμούσε χρυσό σταυρό, της πρόσφερε χρυσοκέντητα καλλίκια και οι συγγενείς χρυσά βυζαντινά ή τουρκικά νομίσματα κι άλλα δώρα. Το σόι της κοπέλας πρόσφερε στο γαμπρό δακτυλίδι, πεντόλιρο, βυζαντινά κοσμήματα, λίρες, ένα μεταξωτό πουκάμισο, τις χρυσοκέντητες παντόφλες κι άλλα δώρα. Ακολουθούσε μεγάλο γλέντι. Από την ημέρα αυτή το σόι του γαμπρού έλεγε την κοπέλα νούσεα (νύφη) κι εκείνη έλεγε μητέρα και πατέρα την μάνα και τον πατέρα του γαμπρού.
Ο γάμος γινόταν Κυριακή. Το Σάββατο, την παραμονή του γάμου, απλώνανε κατά μήκος του σπιτιού σε σχοινιά όλη την προίκα (ρουχισμό, οικιακά σκεύη κι άλλα), για να μετριούνται εύκολα. Τότε περνούσαν οι συγγενείς κι οι φίλοι με συνοδεία οργάνων και με μαντήλια μεταξωτά, γεμάτα κουφέτα, ξηρούς καρπούς, νομίσματα και ρύζι και τα έραιναν. Ακολουθούσε η προικοπαράδοση. Όλη η προίκα φορτωνόταν σε κάρρο την Κυριακή το μεσημέρι, που το έσερναν ωραία άλογα στολισμένα με μεταξωτά μαντήλια και την πήγαιναν στο σπίτι του γαμπρού. Αμέσως μετά άρχιζε η ετοιμασία του γαμπρού, πάντοτε με συνοδεία οργάνων. Ντυμένος με το μεταξωτό πουκάμισο, δώρο της νύφης, και τα γαμπριάτικα ρούχα του ξεκινούσε μαζί με τους οργανοπαίχτες και τους αδελφοποιτούς για το σπίτι του κουμπάρου. Αφού έπαιρναν τα στέφανα και τα κεριά του γάμου, επιστρέφανε πάλι στο σπίτι του και μετά μαζί με όλους τους συγγενείς έφευγαν για να πάνε να πάρουν την νύφη. Στο δρόμο μοίραζαν λουκουμάδες και κερνούσαν ρακί.
Στο σπίτι της νύφης κορίτσια με καλαισθησία έντυναν την νύφη με τη νυφιάτικη στολή, τραγουδώντας τα τραγούδια του γάμου. Περίμεναν το παλικάρι με το κάνιστρο γεμάτο με τα δώρα του γαμπρού για τη νύφη (νυφική καλύπτρα με τα κρόσσια, τα καλλίκια, τις πλεξίδες κ.α.). Αφού στόλιζαν τη νύφη και με τα δώρα του γαμπρού, έβγαινε η νύφη από το σπίτι της και μαζί με το γαμπρό πήγαιναν στην εκκλησία. Τους συνόδευαν οι οργανοπαίχτες κι όλοι οι συγγενείς και φίλοι. Έτσι έφταναν στην εκκλησία, όπου γινόταν το μυστήριο. Όταν επέστρεφαν στο σπίτι και πριν να μπουν μέσα, ο γαμπρός έπαιρνε το ρόδι με το αργυρό νόμισμα και ρίχνοντάς το με δύναμη στον τοίχο έσπαγε και χύνονταν οι σπόροι του κάτω. Οι σκορπισμένοι σπόροι του ροδιού συμβόλιζαν τη γονιμότητα και το ασημένιο νόμισμα την πλούσια ζωή, ήταν ευχές όλων για το καινούργιο ζευγάρι. Ακολουθούσε πολυήμερο γλέντι. Μετά το γάμο, το συμπεθεριό χορεύει στις πλατείες που συναντά στη διαδρομή προς το σπίτι του γαμπρού, το νιόπαντρο ζευγάρι, στο ρυθμό του συγκεκριμένου σκοπού, της γαμήλιας πατινάδας, ίδιας σε όλη την Ελλάδα. Ο σκοπός, πανάρχαιος, παίζεται μέχρι σήμερα σε όλους τους παραδοσιακούς γάμους όπου υπάρχουν Έλληνες.
Γαστρονομία και τοπικά προϊόντα
Αν και τόσο κοντά στην πρωτεύουσα, η Σαλαμίνα έχει κρατήσει το αυθεντικό της χρώμα. Πρέπει οπωσδήποτε να δοκιμάσετε παραδοσιακό πλατέτσι (λαδόπιτα), κουγκουγκουλούαρι (κολοκυθόπιτα), μουστοκούλουρα, τις τηγανίτες, και ψωμί ψημένο στα ξύλα. Τα ψάρια στις παραλιακές ταβέρνες με μεγάλη μαστοριά στο ψήσιμο έρχονται κατευθείαν από τα ψαροκάικα. Ο επισκέπτης δεν πρέπει να ξεχάσει να πάρει μια πλαγγόνα, κουκλίτσα ντυμένη χρυσοκέντητη παραδοσιακή φορεσιά του νησιού!
