της αρθρογράφουΑλεξίας Φεσσά
Τα παλαιότερα χρόνια νομάδες Βλάχοι μετανάστευσαν από την Ήπειρο και τη Θεσσαλία και εγκαθίσταντο στην Πρέσπα. Έτσι σήμερα στην περιοχή υπάρχουν τρεις διαφορετικές ελληνικές πολιτιστικές παραδόσεις: η αυτόχθονη τοπική, η των ποντίων και προσφύγων και η βλάχικη. Συνεπώς, τα ήθη και τα έθιμα της περιοχής χαρακτηρίζονται από μεγάλη ποικιλία.
Φεστιβάλ Πρεσπών
Πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες πολιτιστικές εκδηλώσεις των Βαλκανίων και πραγματοποιείται κάθε χρόνο. Οι εκδηλώσεις διεξάγονται στο νησάκι του Αγίου Αχίλλειου στη Μικρή Πρέσπα, αλλά και σε διάφορα χωριά του Νομού Φλωρίνης το τελευταίο σαββατοκύριακο του Αυγούστου. Το φεστιβάλ προσελκύει ένα πολύ μεγάλο αριθμό επισκεπτών από την Ελλάδα, αλλά και πολλούς από γειτονικές χώρες.
Τσίρι Βάρβαρα
Πρόκειται για ένα έθιμο που γιορτάζεται στις 3 Δεκεμβρίου κάθε χρόνο στο Αμύνταιο και έχει Ρωμαϊκές καταβολές. Η Χριστιανική εκδοχή θέλει το έθιμο προς τιμή της Αγίας Βαρβάρας, που σώθηκε όταν αποπειράθηκαν να την κάψουν. Η προετοιμασία ξεκινάει μέρες πριν, από τις παρέες της κάθε γειτονιάς, που μαζεύουν ξύλα ώστε η φωτιά που θα ανάψουν να είναι η ψηλότερη. Στη συνέχεια ακολουθεί, με τη συνοδεία των χάλκινων της περιοχής, γλέντι γύρω από τις φωτιές μέχρι το ξημέρωμα.
Βαρικιώτικα
Στις 13-15 Αυγούστου, πραγματοποιείται ένα πολιτιστικό τριήμερο, τα εθιμικά «Βαρικιώτικα». Διοργανώνονται από τον Τοπικό Πολιτιστικό Σύλλογο Βαρικού σε συνεργασία με το χωριό Βάρικο. Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων περιλαμβάνει εικαστική έκθεση, λαϊκές εκδηλώσεις (όπως γιορτή φασολάδας), φεστιβάλ παραδοσιακών χορών, ρεμπέτικη βραδιά κ.ά. Οι εκδηλώσεις του Συλλόγου προσελκύουν κάθε χρόνο το ενδιαφέρον των κατοίκων του χωριού και της γύρω περιοχής.
Γιορτή πιπεριάς
Διοργανώνεται στον Αετό, τέλη Αυγούστου με αρχές Σεπτεμβρίου και διαρκεί 2 ημέρες. Κατά την εκδήλωση προσφέρονται φαγητά, σε μεγάλη ποικιλία πιπεροσυνταγών αλλά πάντα με βασικό τους προϊόν την «κόκκινη πιπεριά», με την συνοδεία παραδοσιακής μουσικής και τραγουδιών.
Πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες πολιτιστικές εκδηλώσεις των Βαλκανίων και πραγματοποιείται κάθε χρόνο. Οι εκδηλώσεις διεξάγονται στο νησάκι του Αγίου Αχίλλειου στη Μικρή Πρέσπα, αλλά και σε διάφορα χωριά του Νομού Φλωρίνης το τελευταίο σαββατοκύριακο του Αυγούστου. Το φεστιβάλ προσελκύει ένα πολύ μεγάλο αριθμό επισκεπτών από την Ελλάδα, αλλά και πολλούς από γειτονικές χώρες.
Τσίρι Βάρβαρα
Πρόκειται για ένα έθιμο που γιορτάζεται στις 3 Δεκεμβρίου κάθε χρόνο στο Αμύνταιο και έχει Ρωμαϊκές καταβολές. Η Χριστιανική εκδοχή θέλει το έθιμο προς τιμή της Αγίας Βαρβάρας, που σώθηκε όταν αποπειράθηκαν να την κάψουν. Η προετοιμασία ξεκινάει μέρες πριν, από τις παρέες της κάθε γειτονιάς, που μαζεύουν ξύλα ώστε η φωτιά που θα ανάψουν να είναι η ψηλότερη. Στη συνέχεια ακολουθεί, με τη συνοδεία των χάλκινων της περιοχής, γλέντι γύρω από τις φωτιές μέχρι το ξημέρωμα.
Βαρικιώτικα
Στις 13-15 Αυγούστου, πραγματοποιείται ένα πολιτιστικό τριήμερο, τα εθιμικά «Βαρικιώτικα». Διοργανώνονται από τον Τοπικό Πολιτιστικό Σύλλογο Βαρικού σε συνεργασία με το χωριό Βάρικο. Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων περιλαμβάνει εικαστική έκθεση, λαϊκές εκδηλώσεις (όπως γιορτή φασολάδας), φεστιβάλ παραδοσιακών χορών, ρεμπέτικη βραδιά κ.ά. Οι εκδηλώσεις του Συλλόγου προσελκύουν κάθε χρόνο το ενδιαφέρον των κατοίκων του χωριού και της γύρω περιοχής.
Γιορτή πιπεριάς
Διοργανώνεται στον Αετό, τέλη Αυγούστου με αρχές Σεπτεμβρίου και διαρκεί 2 ημέρες. Κατά την εκδήλωση προσφέρονται φαγητά, σε μεγάλη ποικιλία πιπεροσυνταγών αλλά πάντα με βασικό τους προϊόν την «κόκκινη πιπεριά», με την συνοδεία παραδοσιακής μουσικής και τραγουδιών.
Πρέσπεια
Κυρίαρχη θέση στα πολιτιστικά δρώμενα της περιοχής κατέχουν οι εκδηλώσεις «ΠΡΕΣΠΕΙΑ». Είναι θεσμοθετημένες πολιτιστικές εκδηλώσεις πανευρωπαϊκής εμβέλειας, που ξεκίνησαν το 1990 και αναδείχθηκαν σε μία αξιοζήλευτη πολιτιστική εκδήλωση, με καλλιτεχνικές εκδηλώσεις με επώνυμα καλλιτεχνικά – εικαστικά σχήματα, παράλληλες εκδόσεις, κ.ά. Λαμβάνουν χώρα συνήθως το πρώτο Σαββατοκύριακο μετά τον δεκαπενταύγουστο. Συγκεντρώνει πλήθος κόσμου όχι μόνο από την περιοχή, αλλά και από άλλες Περιφερειακές Ενότητες.
Κουρμπάνι
Αναβιώνει το έθιμο στις 27 Ιουλίου προς τιμή του Αγίου Γεωργίου στη περιοχή της λίμνης Βεγορίτιδας, στο χωριό του Αγίου Παντελεήμονα. Την παραμονή της εορτής του Αγίου Παντελεήμονα, οι χωρικοί αγοράζουν ένα μοσχάρι (κουρμπάνι) και το θυσιάζουν. Στη συνέχεια το θυσιασμένο ζώο βράζεται με λαχανικά και διανέμεται στον κόσμο. Έχει καταβολές από την αρχαιότητα, όταν οι Αρχαίοι Έλληνες θυσίαζαν ζώα στους θεούς για να τους εξευμενίσουν και για να έχουν αίσιους οιωνούς. Οι εκδηλώσεις περιλαμβάνουν χορευτικά συγκροτήματα, αθλητικούς αγώνες στη παραλία, διαγωνισμούς κολύμβησης και ψαρέματος. Στη κεντρική πλατεία του χωριού το γλέντι διαρκεί μέχρι τις πρωϊνές ώρες της 27ης Ιουλίου.
Γιορτή ψαριού
Κάθε χρόνο διοργανώνεται αυτή η γιορτή από τον Εκπολιτιστικό – Μορφωτικό Σύλλογο Λιμνοχωρίου με το άνοιγμα της λίμνης στα μέσα Ιουνίου στην παραλία της λίμνης Zάζαρη, κοντά στο Δημοτικό Σχολείο Λιμνοχωρίου. Η εκδήλωση περιλαμβάνει παρουσίαση τοπικών χορευτικών συγκροτημάτων και παραδοσιακό γλέντι, κατά της διάρκεια της οποίας ο σύλλογος του Λιμνοχωρίου μοιράζει στον κόσμο ψάρια και τοπικά εδέσματα.
Χριστουγεννιάτικες Φωτιές
Την περίοδο του δωδεκαημέρου το βράδυ της 23ης Δεκεμβρίου αναβιώνει το έθιμο της Χριστουγεννιάτικης φωτιάς. Ανάβονται φωτιές, ύψους μέχρι 15μ. και σε καθεμία από αυτές κερνούν κρασί, γλυκά και φασολάδα, ενώ γύρω από τη φωτιά γίνεται χορός με μουσική από τα τοπικά συγκροτήματα και επισκέπτες απολαμβάνουν τα πατροπαράδοτα έθιμα και τα παραδοσιακά προϊόντα. Η προετοιμασία για το άναμμα της Φωτιάς κρατάει μήνες.
Κυρίαρχη θέση στα πολιτιστικά δρώμενα της περιοχής κατέχουν οι εκδηλώσεις «ΠΡΕΣΠΕΙΑ». Είναι θεσμοθετημένες πολιτιστικές εκδηλώσεις πανευρωπαϊκής εμβέλειας, που ξεκίνησαν το 1990 και αναδείχθηκαν σε μία αξιοζήλευτη πολιτιστική εκδήλωση, με καλλιτεχνικές εκδηλώσεις με επώνυμα καλλιτεχνικά – εικαστικά σχήματα, παράλληλες εκδόσεις, κ.ά. Λαμβάνουν χώρα συνήθως το πρώτο Σαββατοκύριακο μετά τον δεκαπενταύγουστο. Συγκεντρώνει πλήθος κόσμου όχι μόνο από την περιοχή, αλλά και από άλλες Περιφερειακές Ενότητες.
Κουρμπάνι
Αναβιώνει το έθιμο στις 27 Ιουλίου προς τιμή του Αγίου Γεωργίου στη περιοχή της λίμνης Βεγορίτιδας, στο χωριό του Αγίου Παντελεήμονα. Την παραμονή της εορτής του Αγίου Παντελεήμονα, οι χωρικοί αγοράζουν ένα μοσχάρι (κουρμπάνι) και το θυσιάζουν. Στη συνέχεια το θυσιασμένο ζώο βράζεται με λαχανικά και διανέμεται στον κόσμο. Έχει καταβολές από την αρχαιότητα, όταν οι Αρχαίοι Έλληνες θυσίαζαν ζώα στους θεούς για να τους εξευμενίσουν και για να έχουν αίσιους οιωνούς. Οι εκδηλώσεις περιλαμβάνουν χορευτικά συγκροτήματα, αθλητικούς αγώνες στη παραλία, διαγωνισμούς κολύμβησης και ψαρέματος. Στη κεντρική πλατεία του χωριού το γλέντι διαρκεί μέχρι τις πρωϊνές ώρες της 27ης Ιουλίου.
Γιορτή ψαριού
Κάθε χρόνο διοργανώνεται αυτή η γιορτή από τον Εκπολιτιστικό – Μορφωτικό Σύλλογο Λιμνοχωρίου με το άνοιγμα της λίμνης στα μέσα Ιουνίου στην παραλία της λίμνης Zάζαρη, κοντά στο Δημοτικό Σχολείο Λιμνοχωρίου. Η εκδήλωση περιλαμβάνει παρουσίαση τοπικών χορευτικών συγκροτημάτων και παραδοσιακό γλέντι, κατά της διάρκεια της οποίας ο σύλλογος του Λιμνοχωρίου μοιράζει στον κόσμο ψάρια και τοπικά εδέσματα.
Χριστουγεννιάτικες Φωτιές
Την περίοδο του δωδεκαημέρου το βράδυ της 23ης Δεκεμβρίου αναβιώνει το έθιμο της Χριστουγεννιάτικης φωτιάς. Ανάβονται φωτιές, ύψους μέχρι 15μ. και σε καθεμία από αυτές κερνούν κρασί, γλυκά και φασολάδα, ενώ γύρω από τη φωτιά γίνεται χορός με μουσική από τα τοπικά συγκροτήματα και επισκέπτες απολαμβάνουν τα πατροπαράδοτα έθιμα και τα παραδοσιακά προϊόντα. Η προετοιμασία για το άναμμα της Φωτιάς κρατάει μήνες.
Γιορτή φασολιού και τσιρονιού
Στις Πρέσπες τα φασόλια θεωρούνται από τα καλύτερα στην Ελλάδα, ενώ τα τσιρόνια, τα μικρά ψάρια που ζουν στις λίμνες της Μακεδονίας, αλιεύονται στις λίμνες Πρέσπες σε μεγάλες ποσότητες. Παλαιότερα συσκευάζονταν εδώ και εξάγονταν σε κονσέρβες, ενώ μέχρι σήμερα, μια από τις πιο χαρακτηριστικές εικόνες των Πρεσπών είναι οι αρμαθιές τσιρονιών που ξεραίνονται στον ήλιο. Κάθε Σεπτέμβριο, στον Λαιμό, έδρα του Δήμου Πρεσπών, πραγματοποιείται γιορτή που είναι αφιερωμένη στα δύο αυτά προϊόντα, όπου οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να δοκιμάσουν νόστιμα εδέσματα, μαγειρεμένα με παραδοσιακές συνταγές.
Η γιορτή του Νάρκισσου
Η γιορτή, που συμπίπτει με την εντυπωσιακή ανθοφορία των φυσικών σχηματισμών του Νάρκισσου των Ποιητών που πλεονάζουν στην περιοχή, περιλαμβάνει πλούσιο πρόγραμμα με φαγητό και μουσική καθώς και δραστηριότητες για τα παιδιά στην ύπαιθρο της Πρέσπας. Σημειώνεται ότι ο Νάρκισσος είναι ένα από τα είδη αυτοφυούς χλωρίδας που προστατεύονται στη χώρα μας ενώ ειδικά το λιβάδι των νάρκισσων στην Οξυά των Πρεσπών, απομεινάρι των πολύ πιο εκτεταμένων παλιότερων εκτάσεων, προστατεύεται ως φυσικός σχηματισμός (Σ3) του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών.
Γαστρονομία
Αρκετές είναι οι ταβέρνες που σερβίρουν ντόπια προϊόντα, όπως οι πιπεριές Φλωρίνης, οι γίγαντες Πρεσπών αλλά και το τσίπουρο. Μεγάλη είναι και η ποικιλία των ψαριών που ζουν στις λίμνες: γριβάδια (ή κυπρίνοι), χέλια, τσιρόνια, πλατίκες, κέφαλοι κ.ά. φεύγοντας, πάρτε μαζί σας από τα παντοπωλεία των Ψαράδων παστά τσιρόνια και παστό γριβάδι.
Στις Πρέσπες τα φασόλια θεωρούνται από τα καλύτερα στην Ελλάδα, ενώ τα τσιρόνια, τα μικρά ψάρια που ζουν στις λίμνες της Μακεδονίας, αλιεύονται στις λίμνες Πρέσπες σε μεγάλες ποσότητες. Παλαιότερα συσκευάζονταν εδώ και εξάγονταν σε κονσέρβες, ενώ μέχρι σήμερα, μια από τις πιο χαρακτηριστικές εικόνες των Πρεσπών είναι οι αρμαθιές τσιρονιών που ξεραίνονται στον ήλιο. Κάθε Σεπτέμβριο, στον Λαιμό, έδρα του Δήμου Πρεσπών, πραγματοποιείται γιορτή που είναι αφιερωμένη στα δύο αυτά προϊόντα, όπου οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να δοκιμάσουν νόστιμα εδέσματα, μαγειρεμένα με παραδοσιακές συνταγές.
Η γιορτή του Νάρκισσου
Η γιορτή, που συμπίπτει με την εντυπωσιακή ανθοφορία των φυσικών σχηματισμών του Νάρκισσου των Ποιητών που πλεονάζουν στην περιοχή, περιλαμβάνει πλούσιο πρόγραμμα με φαγητό και μουσική καθώς και δραστηριότητες για τα παιδιά στην ύπαιθρο της Πρέσπας. Σημειώνεται ότι ο Νάρκισσος είναι ένα από τα είδη αυτοφυούς χλωρίδας που προστατεύονται στη χώρα μας ενώ ειδικά το λιβάδι των νάρκισσων στην Οξυά των Πρεσπών, απομεινάρι των πολύ πιο εκτεταμένων παλιότερων εκτάσεων, προστατεύεται ως φυσικός σχηματισμός (Σ3) του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών.
Γαστρονομία
Αρκετές είναι οι ταβέρνες που σερβίρουν ντόπια προϊόντα, όπως οι πιπεριές Φλωρίνης, οι γίγαντες Πρεσπών αλλά και το τσίπουρο. Μεγάλη είναι και η ποικιλία των ψαριών που ζουν στις λίμνες: γριβάδια (ή κυπρίνοι), χέλια, τσιρόνια, πλατίκες, κέφαλοι κ.ά. φεύγοντας, πάρτε μαζί σας από τα παντοπωλεία των Ψαράδων παστά τσιρόνια και παστό γριβάδι.
