της αρθρογράφουΑλεξίας Φεσσά
«Από τη μία άκρη του Χωριού έως την άλλη είναι μια... λαδένια δρόμος. Κι ώσπου να πεις μανούρα, φέρνεις βόλτα ολάκερη την Κίμωλο. Μια σταλιά νησάκι, μα με τι γεύση!» Η Κίμωλος προσφέρει όχι μόνο μια κουζίνα με ιδιαίτερες μεσογειακές γεύσεις αλλά και ξεχωριστά ήθη και έθιμα που σαγηνεύουν τους επισκέπτες.
Πανηγύρια
Στην Κίμωλο λαμβάνουν χώρα πατροπαράδοτα πανηγύρια, πολιτιστικές εκδηλώσεις. Οι θρησκευτικές εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται είναι:
• 20 Ιουλίου στον Προφήτη Ηλία
• 26 Ιουλίου στην Αγία Παρασκευή στο Ξαπλοβούνι
• 27 Ιουλίου στον Άγιο Παντελεήμονα
• 6 Αυγούστου τη Μεταμόρφωση του Σωτήρος στο Χωριό και στο Κλήμα
• 15 Αυγούστου τον εορτασμό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου
• 23 Αυγούστου της Παναγιάς τα «εννιάμερα» στον Ξερόκαμπο
• 27 Αυγούστου στον Άγιο Φανούριο στα Πράσα
• 1 Σεπτεμβρίου στον Παντοκράτορα στο Ξαπλοβούνι
• 2 Σεπτεμβρίου στον Άγιο Μάμα στα νότια του Χωριού
• 5 Οκτωβρίου της Κιμωλιότισσας Οσίας Μεθοδίας στο Χωριό
• 21 Νοεμβρίου των Εισοδίων της Θεοτόκου
Απόκριες
Τις Απόκριες, στα Κυκλαδονήσια ιδιαίτερη θέση έχει η «Τσικνοπέμπτη», ενώ ο παραδοσιακός εορτασμός της Αποκριάς κορυφώνεται την την Κυριακή της Τυρινής(«Τρανή Αποκριά»). Οι εκδηλώσεις εκείνης της ημέρας έχουν εύθυμο γιορταστικό χαρακτήρα με τραγούδια χαρακτηριστικά των αισθημάτων που επικρατούν. Στην Κίμωλο τραγουδούν: «Τούτες οι μέρες το 'χουνε, τούτες οι βδομάδες, οπού 'χει φίλους κράζει τους, οπού 'χει εχθρούς καλεί τους, οπού 'χει στην ξενιτιά στέλνει και φέρνει τους του».
Το κάψιμο του Ιούδα
Τη Μεγάλη Παρασκευή κατά την περιφορά του επιταφίου στην Κίμωλο, σύμφωνα με το έθιμο, καίνε τον Ιούδα. Ο Ιούδας κρεμασμένος στην πλατεία του Κάμπου, μετά το πέρασμα του επιταφίου από τον Κάμπο, θα μεταφερθεί σε υπαίθριο χώρο στην περιοχή του Καρκάνη όπου και θα καεί.
Στην Κίμωλο λαμβάνουν χώρα πατροπαράδοτα πανηγύρια, πολιτιστικές εκδηλώσεις. Οι θρησκευτικές εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται είναι:
• 20 Ιουλίου στον Προφήτη Ηλία
• 26 Ιουλίου στην Αγία Παρασκευή στο Ξαπλοβούνι
• 27 Ιουλίου στον Άγιο Παντελεήμονα
• 6 Αυγούστου τη Μεταμόρφωση του Σωτήρος στο Χωριό και στο Κλήμα
• 15 Αυγούστου τον εορτασμό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου
• 23 Αυγούστου της Παναγιάς τα «εννιάμερα» στον Ξερόκαμπο
• 27 Αυγούστου στον Άγιο Φανούριο στα Πράσα
• 1 Σεπτεμβρίου στον Παντοκράτορα στο Ξαπλοβούνι
• 2 Σεπτεμβρίου στον Άγιο Μάμα στα νότια του Χωριού
• 5 Οκτωβρίου της Κιμωλιότισσας Οσίας Μεθοδίας στο Χωριό
• 21 Νοεμβρίου των Εισοδίων της Θεοτόκου
Απόκριες
Τις Απόκριες, στα Κυκλαδονήσια ιδιαίτερη θέση έχει η «Τσικνοπέμπτη», ενώ ο παραδοσιακός εορτασμός της Αποκριάς κορυφώνεται την την Κυριακή της Τυρινής(«Τρανή Αποκριά»). Οι εκδηλώσεις εκείνης της ημέρας έχουν εύθυμο γιορταστικό χαρακτήρα με τραγούδια χαρακτηριστικά των αισθημάτων που επικρατούν. Στην Κίμωλο τραγουδούν: «Τούτες οι μέρες το 'χουνε, τούτες οι βδομάδες, οπού 'χει φίλους κράζει τους, οπού 'χει εχθρούς καλεί τους, οπού 'χει στην ξενιτιά στέλνει και φέρνει τους του».
Το κάψιμο του Ιούδα
Τη Μεγάλη Παρασκευή κατά την περιφορά του επιταφίου στην Κίμωλο, σύμφωνα με το έθιμο, καίνε τον Ιούδα. Ο Ιούδας κρεμασμένος στην πλατεία του Κάμπου, μετά το πέρασμα του επιταφίου από τον Κάμπο, θα μεταφερθεί σε υπαίθριο χώρο στην περιοχή του Καρκάνη όπου και θα καεί.
Το έθιμο της Κούνιας
Κάθε χρόνο αναβιώνει το έθιμο της «Κούνιας». Την Κυριακή του Πάσχα στήνεται μία τεράστια κούνια στην κεντρική πλατεία του χωριού ή της εκκλησίας και οι ντόπιοι ντυμένοι με παραδοσιακές φορεσιές αναβιώνουν το έθιμο που παλαιότερα σήμανε ένα είδος δέσμευσης των ζευγαριών. Κατόπιν, ακολουθεί γλέντι και χορός!
Ονειρομαντεία
Το βράδυ της παραμονής του εορτασμού της Αγίας Αικατερίνης (25 Νοεμβρίου), οι οικογένειες πήγαιναν στην εκκλησία πρόσφορα. Μετά τον εσπερινό, ο ιερέας έδινε σε κάθε νέα το κεντρικό κομμάτι του πρόσφορου, με την σφραγίδα Αυτό το κομμάτι η κοπέλα το έβαζε κάτω από το μαξιλάρι, πριν κοιμηθεί, και έλεγε:-Αγιά μου Κατερίνα μου, δετόρου θυγατέρα,που πέρασες την έρημο, την Αίγυπτο,την κολυμπήθρα του γιαλού, τη μαρμαροχρυσοπηγή,να μη φας, να μην πιεις,α δεν έρθεις να μου πειςή καλό ή κακόγια τον νέο π'αγαπώ/Αυτό το έλεγε επί τρεις βραδιές. Κι εκείνη (η αγία Κατερίνα) θα φανερωνόταν στ' όνειρό της για να της πει ποιόν θα παντρευτεί.
Ο Κάψαλος
Την παραμονή της γιορτής του Tιμίου Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου) ανάβεται μια φωτιά στην οποία καίνε τα στεφάνια ή τις ανθοδέσμες της Πρωτομαγιάς. Πρόκειται για ένα έθιμο γονιμικό και καθαρτήριο. Ο «κάψαλος» (η φλόγα) συνοδεύεται από άλματα πάνω από τη φωτιά και σατιρικά τραγούδια. Πηδώντας τρεις φορές πάνω από τη φωτιά τραγουδούσαν: «Ανοιξαν τα ρείκιακι εσαλώσαν τα κορίτσιαανοιξαν κι οι ελιές κι εσαλώσαν κι οι γριέςOποιος στον κάψαλο καείκαι κάμει καντηλίδα απ’ την αγάπη θα καεί, δεν έχει πλιό ελπίδα».
Κάθε χρόνο αναβιώνει το έθιμο της «Κούνιας». Την Κυριακή του Πάσχα στήνεται μία τεράστια κούνια στην κεντρική πλατεία του χωριού ή της εκκλησίας και οι ντόπιοι ντυμένοι με παραδοσιακές φορεσιές αναβιώνουν το έθιμο που παλαιότερα σήμανε ένα είδος δέσμευσης των ζευγαριών. Κατόπιν, ακολουθεί γλέντι και χορός!
Ονειρομαντεία
Το βράδυ της παραμονής του εορτασμού της Αγίας Αικατερίνης (25 Νοεμβρίου), οι οικογένειες πήγαιναν στην εκκλησία πρόσφορα. Μετά τον εσπερινό, ο ιερέας έδινε σε κάθε νέα το κεντρικό κομμάτι του πρόσφορου, με την σφραγίδα Αυτό το κομμάτι η κοπέλα το έβαζε κάτω από το μαξιλάρι, πριν κοιμηθεί, και έλεγε:-Αγιά μου Κατερίνα μου, δετόρου θυγατέρα,που πέρασες την έρημο, την Αίγυπτο,την κολυμπήθρα του γιαλού, τη μαρμαροχρυσοπηγή,να μη φας, να μην πιεις,α δεν έρθεις να μου πειςή καλό ή κακόγια τον νέο π'αγαπώ/Αυτό το έλεγε επί τρεις βραδιές. Κι εκείνη (η αγία Κατερίνα) θα φανερωνόταν στ' όνειρό της για να της πει ποιόν θα παντρευτεί.
Ο Κάψαλος
Την παραμονή της γιορτής του Tιμίου Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου) ανάβεται μια φωτιά στην οποία καίνε τα στεφάνια ή τις ανθοδέσμες της Πρωτομαγιάς. Πρόκειται για ένα έθιμο γονιμικό και καθαρτήριο. Ο «κάψαλος» (η φλόγα) συνοδεύεται από άλματα πάνω από τη φωτιά και σατιρικά τραγούδια. Πηδώντας τρεις φορές πάνω από τη φωτιά τραγουδούσαν: «Ανοιξαν τα ρείκιακι εσαλώσαν τα κορίτσιαανοιξαν κι οι ελιές κι εσαλώσαν κι οι γριέςOποιος στον κάψαλο καείκαι κάμει καντηλίδα απ’ την αγάπη θα καεί, δεν έχει πλιό ελπίδα».
Ονοματοδοσία
Στο νησί το πρώτο παιδί που θα γεννηθεί, αν είναι αγόρι παίρνει το όνομα του παππού του από την πλευρά του πατέρα ενώ αν είναι κορίτσι παίρνει το όνομα της γιαγιάς από την πλευρά της μητέρας.
Ο Γάμος
Στους γάμους, μαζί με τις μπομπονιέρες προσφέρουν και ένα παστέλι, για να είναι γλυκιά η ζωή του ζευγαριού και να είναι πάντα «κολλημένοι» ο ένας με τον άλλο. Παλαιότερα, προσέφεραν επίσης και τις γαμοκουλούρες, κουλούρια με περίτεχνα διακοσμητικά σχέδια, σαν δώρο σε κάθε καλεσμένο μαζί με την μπομπονιέρα.
Γαστρονομία
Το πιο γνωστό τοπικό έδεσμα είναι η λαδένια : ένα μοναδικό, καθαρά Κιμωλιάτικο προϊόν που φτιάχνεται με ζυμάρι, φρέσκια ντομάτα, κρεμμύδι και ελαιόλαδο. Λαδένια, τυρένια (είδος ανοικτής τυρόπιτας με φύλλο ζύμης ψωμιού), ελένια (ψωμί γεμισμένο με κορωνέϊκες ελιές) και παξιμάδια με σκινόκοκκο θα βρείτε στους φούρνους του νησιού. Μπορείτε να αγοράσετε εξαιρετικό μέλι, ξινό (ξινούτσικη φρέσκια μυζήθρα), μανούρα (ξερό τυρί τυλιγμένο στη «λάσπη» του μούστου), αγγουράκια (στρογγυλά, ριγωτά, τραγανά που όταν ωριμάσουν γλυκαίνουν), κάπαρη, κρίταμα και πελτέ από ντόπιες ντομάτες.
Στο νησί το πρώτο παιδί που θα γεννηθεί, αν είναι αγόρι παίρνει το όνομα του παππού του από την πλευρά του πατέρα ενώ αν είναι κορίτσι παίρνει το όνομα της γιαγιάς από την πλευρά της μητέρας.
Ο Γάμος
Στους γάμους, μαζί με τις μπομπονιέρες προσφέρουν και ένα παστέλι, για να είναι γλυκιά η ζωή του ζευγαριού και να είναι πάντα «κολλημένοι» ο ένας με τον άλλο. Παλαιότερα, προσέφεραν επίσης και τις γαμοκουλούρες, κουλούρια με περίτεχνα διακοσμητικά σχέδια, σαν δώρο σε κάθε καλεσμένο μαζί με την μπομπονιέρα.
Γαστρονομία
Το πιο γνωστό τοπικό έδεσμα είναι η λαδένια : ένα μοναδικό, καθαρά Κιμωλιάτικο προϊόν που φτιάχνεται με ζυμάρι, φρέσκια ντομάτα, κρεμμύδι και ελαιόλαδο. Λαδένια, τυρένια (είδος ανοικτής τυρόπιτας με φύλλο ζύμης ψωμιού), ελένια (ψωμί γεμισμένο με κορωνέϊκες ελιές) και παξιμάδια με σκινόκοκκο θα βρείτε στους φούρνους του νησιού. Μπορείτε να αγοράσετε εξαιρετικό μέλι, ξινό (ξινούτσικη φρέσκια μυζήθρα), μανούρα (ξερό τυρί τυλιγμένο στη «λάσπη» του μούστου), αγγουράκια (στρογγυλά, ριγωτά, τραγανά που όταν ωριμάσουν γλυκαίνουν), κάπαρη, κρίταμα και πελτέ από ντόπιες ντομάτες.
