της αρθρογράφουΑλεξίας Φεσσά
To νησί των Δωδεκανήσων έχει ιδιαίτερη επιρροή από τις Κυκλάδες, ενώ συνδυάζει μοναδικά την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία των Κυκλάδων και την φυσική ομορφιά των Δωδεκανήσων. Οι κάτοικοι είναι φιλόξενοι, καλωσορίζουν με θέρμη τους επισκέπτες! Διατηρούν τα ήθη και τα έθιμα αλλά και την ιδιαίτερη προφορά τους.
Το έθιμο της «μπουλουστρίνας»
Ένα από τα έθιμα της Πρωτοχρονιάς είναι και το έθιμο της «μπουλουστρίνας». Τα μικρά παιδιά την πρώτη ημέρα του χρόνου επισκέπτονται τους συγγενείς, οι οποίοι τους δίνουν την μπουλουστρίνα, ένα συμβολικό ποσό αντί δώρου.
Πάσχα
Το Σάββατο του Λαζάρου μαγειρεύονται τα νηστήσιμα «λαζαράκια» από φρέσκο ζυμάρι με ζάχαρη κανέλλα και μοσχοκάρφια που δίνουν το σχήμα του προσώπου του Λαζάρου. Την Μεγάλη Πέμπτη μετά την εκκλησία οι νοικοκυρές βάφουν τα κόκκινα αυγά και πλάθουν το Χριστόψωμο για την Λαμπρή, όπου στη μέση θα δεσπόζει το κόκκινο αυγό! Η Μεγάλη Παρασκευή γίνεται η Αποκαθήλωση από το σταυρό και την Ταφή Του. Το βράδυ γίνεται η περιφορά του Επιταφίου.
Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου μετά την πρώτη Ανάσταση και το χτύπημα της καμπάνας οι νοικοκυρές θα πρέπει να ετοιμάσουν το «λαμπριανό» για την ημέρα του Πάσχα, τα κιτρινοκούλουρα με το μυρωδάτο ζαφορά και τις λαμπρόπιτες. Τα μεσάνυχτα, οι ντόπιοι μαζεύονται και ρίχνουν κροτίδες στις δύο κύριες εκκλησίες, τον Άγιο Νικόλαο στο Γιαλό και την Παναγίας της Πορταΐτισσας στη Χώρα, για να γιορτάσουν την Ανάσταση και να καλωσορίσουν την Κυριακή του Πάσχα. Οι δύο εκκλησίες ανταγωνίζονται για το ποια θα έχει την πιο εντυπωσιακή επίδειξη πυροτεχνημάτων!
Την Κυριακή του πάσχα μετά την ανάσταση καίνε τον Ιούδα ή κατά τους Αστυπαλίτες «Καϊρη», ομοίωμα ανθρώπου ντυμένου με παλιά ρούχα και δεμένο σε ξύλινο κοντάρι στην πόρτα της εκκλησίας. Κατόπιν αρχίζει το πασχαλινό γλέντι γιορτάζοντας το χαρμόσυνο γεγονός της Ανάστασης.
Ένα από τα έθιμα της Πρωτοχρονιάς είναι και το έθιμο της «μπουλουστρίνας». Τα μικρά παιδιά την πρώτη ημέρα του χρόνου επισκέπτονται τους συγγενείς, οι οποίοι τους δίνουν την μπουλουστρίνα, ένα συμβολικό ποσό αντί δώρου.
Πάσχα
Το Σάββατο του Λαζάρου μαγειρεύονται τα νηστήσιμα «λαζαράκια» από φρέσκο ζυμάρι με ζάχαρη κανέλλα και μοσχοκάρφια που δίνουν το σχήμα του προσώπου του Λαζάρου. Την Μεγάλη Πέμπτη μετά την εκκλησία οι νοικοκυρές βάφουν τα κόκκινα αυγά και πλάθουν το Χριστόψωμο για την Λαμπρή, όπου στη μέση θα δεσπόζει το κόκκινο αυγό! Η Μεγάλη Παρασκευή γίνεται η Αποκαθήλωση από το σταυρό και την Ταφή Του. Το βράδυ γίνεται η περιφορά του Επιταφίου.
Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου μετά την πρώτη Ανάσταση και το χτύπημα της καμπάνας οι νοικοκυρές θα πρέπει να ετοιμάσουν το «λαμπριανό» για την ημέρα του Πάσχα, τα κιτρινοκούλουρα με το μυρωδάτο ζαφορά και τις λαμπρόπιτες. Τα μεσάνυχτα, οι ντόπιοι μαζεύονται και ρίχνουν κροτίδες στις δύο κύριες εκκλησίες, τον Άγιο Νικόλαο στο Γιαλό και την Παναγίας της Πορταΐτισσας στη Χώρα, για να γιορτάσουν την Ανάσταση και να καλωσορίσουν την Κυριακή του Πάσχα. Οι δύο εκκλησίες ανταγωνίζονται για το ποια θα έχει την πιο εντυπωσιακή επίδειξη πυροτεχνημάτων!
Την Κυριακή του πάσχα μετά την ανάσταση καίνε τον Ιούδα ή κατά τους Αστυπαλίτες «Καϊρη», ομοίωμα ανθρώπου ντυμένου με παλιά ρούχα και δεμένο σε ξύλινο κοντάρι στην πόρτα της εκκλησίας. Κατόπιν αρχίζει το πασχαλινό γλέντι γιορτάζοντας το χαρμόσυνο γεγονός της Ανάστασης.
Δεκαπενταύγουστος
Το Δεκαπενταύγουστο λαμβάνει χώρα στο νησί το τριήμερο πανηγύρι της Παναγίας της Πορταΐτισσας. Ξεκινούν από το βράδυ της παραμονής, μετά τον Εσπερινό, στον περίβολο της εκκλησίας υπό τους ήχους βιολιού και λύρας, με παραδοσιακούς χορούς. Πολύ γνωστό έδεσμα είναι και το Λαμπριανό που μαγειρεύουν οι γυναίκες του νησιού ειδικά γι’ αυτή τη γιορτή προσφέροντας το στους επισκέπτες!
Τα Κουκάνια
Ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου, οι Αστυπαλαιώτισσες μαγειρεύουν και προσφέρουν στους επισκέπτες τοπικούς μεζέδες και αρνί γεμιστό. Το εορταστικό τριήμερο κλείνει με τα «Κουκάνια», που διοργανώνονται στον Πέρα Γιαλό και είναι μια σειρά από παιχνίδια με πρωταγωνιστές μικρά και μεγάλα «παιδιά». Περιλαμβάνουν αγώνες κολύμβησης, γιαουρτοφαγία με δεμένα μάτια και το παιγνίδι του πετεινού (δένουν ομοίωμα κόκορα σ’ έναν ξύλινο στύλο αλειμμένο με γράσσο και συναγωνίζονται για το ποιος θα τον φτάσει πρώτος).
Πανηγύρια
Σημαντικά είναι και τα λαϊκά πανηγύρια που γίνονται κατά την διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου σ’όλο το νησί. Το πανηγύρι του Προφήτη Ηλία (19 Ιουλίου), του Άγιου Παντελεήμων (26 Ιουλίου ), της Μεταμόρφωσης Σωτήρος Χριστού(5 Αυγούστου), της Κοίμησης της Θεοτόκου (14-15 Αυγούστου), του Ιωάννη του Προδρόμου (28 Αυγούστου), της Παναγιάς της Πουλαριανής (7 Σεπτεμβρίου) και της Παναγιάς της Φλεβαριώτισσας (2 Φεβρουαρίου).
Το Δεκαπενταύγουστο λαμβάνει χώρα στο νησί το τριήμερο πανηγύρι της Παναγίας της Πορταΐτισσας. Ξεκινούν από το βράδυ της παραμονής, μετά τον Εσπερινό, στον περίβολο της εκκλησίας υπό τους ήχους βιολιού και λύρας, με παραδοσιακούς χορούς. Πολύ γνωστό έδεσμα είναι και το Λαμπριανό που μαγειρεύουν οι γυναίκες του νησιού ειδικά γι’ αυτή τη γιορτή προσφέροντας το στους επισκέπτες!
Τα Κουκάνια
Ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου, οι Αστυπαλαιώτισσες μαγειρεύουν και προσφέρουν στους επισκέπτες τοπικούς μεζέδες και αρνί γεμιστό. Το εορταστικό τριήμερο κλείνει με τα «Κουκάνια», που διοργανώνονται στον Πέρα Γιαλό και είναι μια σειρά από παιχνίδια με πρωταγωνιστές μικρά και μεγάλα «παιδιά». Περιλαμβάνουν αγώνες κολύμβησης, γιαουρτοφαγία με δεμένα μάτια και το παιγνίδι του πετεινού (δένουν ομοίωμα κόκορα σ’ έναν ξύλινο στύλο αλειμμένο με γράσσο και συναγωνίζονται για το ποιος θα τον φτάσει πρώτος).
Πανηγύρια
Σημαντικά είναι και τα λαϊκά πανηγύρια που γίνονται κατά την διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου σ’όλο το νησί. Το πανηγύρι του Προφήτη Ηλία (19 Ιουλίου), του Άγιου Παντελεήμων (26 Ιουλίου ), της Μεταμόρφωσης Σωτήρος Χριστού(5 Αυγούστου), της Κοίμησης της Θεοτόκου (14-15 Αυγούστου), του Ιωάννη του Προδρόμου (28 Αυγούστου), της Παναγιάς της Πουλαριανής (7 Σεπτεμβρίου) και της Παναγιάς της Φλεβαριώτισσας (2 Φεβρουαρίου).
O «αστυπαλίτικος» γάμος
Ο παραδοσιακός «αστυπαλίτικος» γάμος ξεκινάει την ημέρα του «στρωσίματος του νυφικού κρεβατιού» όπου συγγενείς και φίλοι του ζευγαριού αλλά και όλο το νησί περνάει από το σπίτι των μελλόνυμφων με δώρα, ξεροτήγανα, παστέλι και «ασημώνουν» το νυφικό κρεβάτι με χρήματα και ρύζι -για να «ριζώσει» το ζευγάρι- και διασκεδάζουν με φαγητό και ποτό ως το πρωί. Το γλέντι ολοκληρώνεται την ημέρα του γάμου με τη συνοδεία του γαμπρού και της νύφης στην εκκλησιά από ντόπιους μουσικούς με βιολιά και λαούτα τραγουδώντας «παινέματα» για τους μελλόνυμφους στους σκοπούς της «τούρνας», που είναι το παραδοσιακό αστυπαλίτικο τραγούδι.
Γαστρονομία
Στο νησί κυριαρχούν οι γεύσεις των ψαριών και των θαλασσινών. Αστακομακαρονάδες, κακαβιά, χταποδοκεφτέδες, ψαρόσουπα λεμονάτη είναι κάποια διάσημα πιάτα. Ακόμη, ξεχωρίζουν το ντόπιο κουνέλι μαγειρεμένο με διάφορους τρόπους, το κατσίκι γεμιστό με ρύζι και μυρωδικά, οι φακές «αραντιστές» (δηλαδή παντρεμένες με κάτι σαν πλιγούρι), τα ντολμαδάκια γιαλαντζί και οι κολοκυθοανθοί. Το μέλι, το μανταρίνι με λεπτή φλούδα, το λαδοτύρι (στη σχάρα), μυζήθρα κρεμαστή σε καλαθάκι, χλωρή (ανθότυρο) είναι τα πιο ονομαστά τοπικά προϊόντα.
Ο παραδοσιακός «αστυπαλίτικος» γάμος ξεκινάει την ημέρα του «στρωσίματος του νυφικού κρεβατιού» όπου συγγενείς και φίλοι του ζευγαριού αλλά και όλο το νησί περνάει από το σπίτι των μελλόνυμφων με δώρα, ξεροτήγανα, παστέλι και «ασημώνουν» το νυφικό κρεβάτι με χρήματα και ρύζι -για να «ριζώσει» το ζευγάρι- και διασκεδάζουν με φαγητό και ποτό ως το πρωί. Το γλέντι ολοκληρώνεται την ημέρα του γάμου με τη συνοδεία του γαμπρού και της νύφης στην εκκλησιά από ντόπιους μουσικούς με βιολιά και λαούτα τραγουδώντας «παινέματα» για τους μελλόνυμφους στους σκοπούς της «τούρνας», που είναι το παραδοσιακό αστυπαλίτικο τραγούδι.
Γαστρονομία
Στο νησί κυριαρχούν οι γεύσεις των ψαριών και των θαλασσινών. Αστακομακαρονάδες, κακαβιά, χταποδοκεφτέδες, ψαρόσουπα λεμονάτη είναι κάποια διάσημα πιάτα. Ακόμη, ξεχωρίζουν το ντόπιο κουνέλι μαγειρεμένο με διάφορους τρόπους, το κατσίκι γεμιστό με ρύζι και μυρωδικά, οι φακές «αραντιστές» (δηλαδή παντρεμένες με κάτι σαν πλιγούρι), τα ντολμαδάκια γιαλαντζί και οι κολοκυθοανθοί. Το μέλι, το μανταρίνι με λεπτή φλούδα, το λαδοτύρι (στη σχάρα), μυζήθρα κρεμαστή σε καλαθάκι, χλωρή (ανθότυρο) είναι τα πιο ονομαστά τοπικά προϊόντα.
