της αρθρογράφουΑλεξίας Φεσσά
O Αστακός δημιουργήθηκε μετά την Επανάσταση του 1821 από Ξηρομερίτες, Αγραφιώτες, Ηπειρώτες και Επτανήσιους. Δημιουργήθηκε δηλαδή από κατοίκους με διαφορετική πολιτιστική και πολιτισμική προέλευση, με διαφορετική κουλτούρα και γλωσσικό ιδιωματισμό. Η ιδιαιτερότητα αυτή φαίνεται στη λαογραφία,στα έθιμα και τις εκδηλώσεις στις διάφορες γιορτές και τα πανηγύρια, όπου παρουσιάζουν ευρηματικότητα και πλούτο στοιχείων.
Παραδοσιακός γάμος στον Αστακό
Στον Αστακό και γενικότερα στην Αιτωλοακαρνανία, οι προετοιμασίες του γάμου ξεκινούσαν περίπου ένα μήνα πριν το μυστήριο.
Ξεκινούσαν με το πλύσιμο της προίκας της νύφης στην βρύση του χωριού που γινόταν από φίλες και συγγενείς. Έπειτα τα σιδέρωναν ώστε να είναι όλα στην εντέλεια καθώς 15 μέρες πριν τον γάμο γινόταν η έκθεση της προίκας.
Στο σαλόνι του σπιτιού έβαζαν το νυφικό στρώμα πάνω στο οποίο έστρωναν ένα κεντημένο σεντόνι και την νυφική κουβέρτα και ένα ένα όλα τα ασπρόρουχα της προίκας. Τότε οι γυναίκες που είχαν μαζευτεί για να τα δουν τοποθετούσαν εκεί επάνω και τα δώρα τους. Τα παλιά χρόνια τα πιο συνηθισμένα δώρα ήταν οι ποδιές, κάλτσες καθώς επίσης και διάφορα κεντήδια.
Η μητέρα της νύφης έφτιαχνε μια λίστα με τα ονόματα εκείνων που πρόσφεραν ένα χρηματικό ποσό ενώ οι γυναίκες τραγουδούσαν παραδοσιακά τραγούδια γάμου. Όταν έφτανε η ώρα να μαζέψουν το σεντόνι τότε διάβαζε δυνατά τα ονόματα και ποσό που είχε προσφέρει ο καθένας. Το ίδιο βράδυ μάζευαν τα προικιά σε μπόγους για να είναι έτοιμα για την μεταφορά τους- μια εβδομάδα μετά στο σπίτι όπου θα έμεναν οι νεόνυμφοι.
Στον Αστακό και γενικότερα στην Αιτωλοακαρνανία, οι προετοιμασίες του γάμου ξεκινούσαν περίπου ένα μήνα πριν το μυστήριο.
Ξεκινούσαν με το πλύσιμο της προίκας της νύφης στην βρύση του χωριού που γινόταν από φίλες και συγγενείς. Έπειτα τα σιδέρωναν ώστε να είναι όλα στην εντέλεια καθώς 15 μέρες πριν τον γάμο γινόταν η έκθεση της προίκας.
Στο σαλόνι του σπιτιού έβαζαν το νυφικό στρώμα πάνω στο οποίο έστρωναν ένα κεντημένο σεντόνι και την νυφική κουβέρτα και ένα ένα όλα τα ασπρόρουχα της προίκας. Τότε οι γυναίκες που είχαν μαζευτεί για να τα δουν τοποθετούσαν εκεί επάνω και τα δώρα τους. Τα παλιά χρόνια τα πιο συνηθισμένα δώρα ήταν οι ποδιές, κάλτσες καθώς επίσης και διάφορα κεντήδια.
Η μητέρα της νύφης έφτιαχνε μια λίστα με τα ονόματα εκείνων που πρόσφεραν ένα χρηματικό ποσό ενώ οι γυναίκες τραγουδούσαν παραδοσιακά τραγούδια γάμου. Όταν έφτανε η ώρα να μαζέψουν το σεντόνι τότε διάβαζε δυνατά τα ονόματα και ποσό που είχε προσφέρει ο καθένας. Το ίδιο βράδυ μάζευαν τα προικιά σε μπόγους για να είναι έτοιμα για την μεταφορά τους- μια εβδομάδα μετά στο σπίτι όπου θα έμεναν οι νεόνυμφοι.
Στο μεταξύ μαζεύονταν γυναίκες και στα δυο σπίτια (γαμπρού και νύφης) για να ετοιμάσουν τα γλυκά του γάμου που παραδοσιακά ήταν κουραμπιέδες και ραβανί.
Και έφτανε η στιγμή που οι συγγενείς του γαμπρού πήγαιναν να πάρουν τα προικιά. Όταν έφταναν στο σπίτι της νύφης όλοι εκτός από τον γαμπρό τους υποδέχονταν όλοι με χαρά και τους πρόσφεραν γλυκό και ποτό. Χόρευαν όλοι προς τιμή της νύφης ενώ την ώρα που έφταναν οι συμπέθεροι τους υποδέχονταν με τραγούδια, ανύπαντρα κορίτσια τους κερνούσαν και έπειτα χόρευαν με πρώτη τη νύφη αμέσως μετά τα πεθερικά της και η κουνιάδα της και στο τέλος οι υπόλοιποι.
Το έθιμο ήθελε οι συγγενείς του γαμπρού να κλέβουν πράγματα από το σπίτι της νύφης τα οποία παρέδιδαν πριν φύγουν. Και αφού τέλειωνε το γλέντι και οι χοροί φόρτωναν τα προικιά αφού πρώτα οι γονείς του γαμπρού θα έπρεπε να δώσουν χρήματα σε 2 συγγενείς της νύφης οι οποίοι κάθονταν στο μπαούλο με τα λευκά είδη και δεν σηκώνονταν αν δεν τους ασήμωναν. Όταν έφταναν στο σπίτι του γαμπρού τους κερνούσαν γλυκά και συνεχίζονταν το γλέντι.
Κυριακή των Βαΐων
Σάββατο του Λαζάρου στο Ξηρόμερο όλες οι νύφες, δηλαδή αυτές που παντρεύτηκαν στο διάστημα ενός χρόνου από τούτη τη μέρα, ετοίμαζαν τα βάγια. Ένα παλιό έθιμο του Ξηρομέρου.
Σε μια κόφα έβαζαν λουλούδια, κλαράκια δάφνης, ρύζι, αμύγδαλα και κουφέτα.
Την κόφα αυτή την πήγαιναν στην εκκλησία του χωριού.
Την Κυριακή των Βαΐων η νύφη προσκαλούσε για συνοδεία, μια παρέα γυναικών: την πεθερά, την κουμπάρα, τις αδερφές της και γειτόνισσες. Μετά το τέλος της εκκλησίας, οι γυναίκες αυτές πήγαιναν στο σπίτι της νύφης για γλυκό και καφέ.
Και έφτανε η στιγμή που οι συγγενείς του γαμπρού πήγαιναν να πάρουν τα προικιά. Όταν έφταναν στο σπίτι της νύφης όλοι εκτός από τον γαμπρό τους υποδέχονταν όλοι με χαρά και τους πρόσφεραν γλυκό και ποτό. Χόρευαν όλοι προς τιμή της νύφης ενώ την ώρα που έφταναν οι συμπέθεροι τους υποδέχονταν με τραγούδια, ανύπαντρα κορίτσια τους κερνούσαν και έπειτα χόρευαν με πρώτη τη νύφη αμέσως μετά τα πεθερικά της και η κουνιάδα της και στο τέλος οι υπόλοιποι.
Το έθιμο ήθελε οι συγγενείς του γαμπρού να κλέβουν πράγματα από το σπίτι της νύφης τα οποία παρέδιδαν πριν φύγουν. Και αφού τέλειωνε το γλέντι και οι χοροί φόρτωναν τα προικιά αφού πρώτα οι γονείς του γαμπρού θα έπρεπε να δώσουν χρήματα σε 2 συγγενείς της νύφης οι οποίοι κάθονταν στο μπαούλο με τα λευκά είδη και δεν σηκώνονταν αν δεν τους ασήμωναν. Όταν έφταναν στο σπίτι του γαμπρού τους κερνούσαν γλυκά και συνεχίζονταν το γλέντι.
Κυριακή των Βαΐων
Σάββατο του Λαζάρου στο Ξηρόμερο όλες οι νύφες, δηλαδή αυτές που παντρεύτηκαν στο διάστημα ενός χρόνου από τούτη τη μέρα, ετοίμαζαν τα βάγια. Ένα παλιό έθιμο του Ξηρομέρου.
Σε μια κόφα έβαζαν λουλούδια, κλαράκια δάφνης, ρύζι, αμύγδαλα και κουφέτα.
Την κόφα αυτή την πήγαιναν στην εκκλησία του χωριού.
Την Κυριακή των Βαΐων η νύφη προσκαλούσε για συνοδεία, μια παρέα γυναικών: την πεθερά, την κουμπάρα, τις αδερφές της και γειτόνισσες. Μετά το τέλος της εκκλησίας, οι γυναίκες αυτές πήγαιναν στο σπίτι της νύφης για γλυκό και καφέ.
Αποκριά
Στα μικρά χωριά όπου δεν γίνονται καρναβάλια, χρόνια τώρα, οι νέοι και όχι μόνο, φορούν αποκριάτικες στολές, μάσκες και παλιά ρούχα προκειμένου να βγουν στους δρόμους και να αρχίσουν το πείραγμα στους χωριανούς.
Πρόκειται για ένα παλιό αποκριάτικο έθιμο που, παρά τα ξενόφερτα έθιμα, αναβιώνει κάθε χρόνο με μικρούς και μεγάλους να το κρατούν ζωντανό έως σήμερα και να δίνουν μια αποκριάτικη ατμόσφαιρα στις γειτονιές και τα σπίτια.
Τοπικά Προϊόντα
Η τοπική κουζίνα συμπεριλαμβάνει ποικιλία ψαρικών και κυρίως τσιπούρα, αφού η πλούσια λιμνοθάλασσα δίνει άφθονη τροφή στα ψάρια που ζουν μέσα στα διβάρια της, τα φυσικά ιχθυοτροφεία. Εκτός από τις τσιπούρες το διαιτολόγιο των κατοίκων περιλαμβάνει λαβράκια, κέφαλους και πολλά άλλα ψάρια καθώς και χέλια τα οποία μάλιστα ταξιδεύουν από τον κόλπο του Μεξικού για να φτάσουν εδώ και ίσως να καταλήξουν μαγειρεμένα με μια από τις πολλές τοπικές συνταγές. Η πολυτελής τροφή, που εκτός από νόστιμη είναι και ιδιαίτερα ωφέλιμη είναι το αυγοτάραχο που βγαίνει από τα μεγάλα λαβράκια, ξεραίνεται, κερώνεται και γίνεται ένας από τους πιο διαλεχτούς μεζέδες. Τέλος, από τις αλυκές τόπου, ξεκινά το αλάτι για να ταξιδέψει σε όλη την Ελλάδα αλλά και σε χώρες του εξωτερικού.
Στα μικρά χωριά όπου δεν γίνονται καρναβάλια, χρόνια τώρα, οι νέοι και όχι μόνο, φορούν αποκριάτικες στολές, μάσκες και παλιά ρούχα προκειμένου να βγουν στους δρόμους και να αρχίσουν το πείραγμα στους χωριανούς.
Πρόκειται για ένα παλιό αποκριάτικο έθιμο που, παρά τα ξενόφερτα έθιμα, αναβιώνει κάθε χρόνο με μικρούς και μεγάλους να το κρατούν ζωντανό έως σήμερα και να δίνουν μια αποκριάτικη ατμόσφαιρα στις γειτονιές και τα σπίτια.
Τοπικά Προϊόντα
Η τοπική κουζίνα συμπεριλαμβάνει ποικιλία ψαρικών και κυρίως τσιπούρα, αφού η πλούσια λιμνοθάλασσα δίνει άφθονη τροφή στα ψάρια που ζουν μέσα στα διβάρια της, τα φυσικά ιχθυοτροφεία. Εκτός από τις τσιπούρες το διαιτολόγιο των κατοίκων περιλαμβάνει λαβράκια, κέφαλους και πολλά άλλα ψάρια καθώς και χέλια τα οποία μάλιστα ταξιδεύουν από τον κόλπο του Μεξικού για να φτάσουν εδώ και ίσως να καταλήξουν μαγειρεμένα με μια από τις πολλές τοπικές συνταγές. Η πολυτελής τροφή, που εκτός από νόστιμη είναι και ιδιαίτερα ωφέλιμη είναι το αυγοτάραχο που βγαίνει από τα μεγάλα λαβράκια, ξεραίνεται, κερώνεται και γίνεται ένας από τους πιο διαλεχτούς μεζέδες. Τέλος, από τις αλυκές τόπου, ξεκινά το αλάτι για να ταξιδέψει σε όλη την Ελλάδα αλλά και σε χώρες του εξωτερικού.
