Η μεγάλη συνέχεια της διατήρησης της παράδοσης του Μετσόβου από την περίοδο της Τουρκοκρατίας το 15ο αιώνα ως τις αρχές του 20ου αιώνα, οδήγησε στην απόκτηση ιδιαιτερότητας στη μορφή του ως τοπικού ορεινού πολιτισμού. 

Παραδοσιακός γάμος

Διαρκεί 7 ημέρες και χαρακτηρίζεται από το φόρτωμα των προικιών το Σάββατο, (παραμονή του στεφανώματος) σε μικρά παιδιά και περιφορά στους δρόμους του Μετσόβου. Ο γάμος γίνονταν συνήθως καλοκαίρι λόγω καιρικών συνθηκών και επειδή επέστρεφαν με τα κοπάδια τους οι τσομπαναρέοι από τα χειμαδιά. Τα γλέντια γινόταν χωριστά. Μετά τα στέφανα αντάμωναν όλοι μαζί και χόρευαν στο πλακόστρωτο της πλατείας.

Το έθιμο της κούνιας

Ένα από τα σπάνια λατρευτικά δρώμενα, που τελούνταν κατά την περίοδο του Πάσχα, είναι και οι κούνιες. Το δρώμενο αυτό έχει άμεση σχέση με την «αιώρα» των Αθηναίων παρθένων κατά τη διάρκεια της εορτής των Ανθεστηρίων και θεωρείται κατάλοιπό τους.

Ο μαγικός και ευχετικός χαρακτήρας του δρωμένου επιβεβαιώνεται και από τα τραγούδια που το συνόδευαν και είχαν συγκεκριμένο περιεχόμενο, ανάλογο πάντα με το πρόσωπο που αιωρείτο και τις κρυφές του επιθυμίες. Για την νέα ανύπαντρη κοπέλα και τον ελεύθερο νέο η ευχή μέσω του τραγουδιού ήταν να καλοπαντρευτούν, ενώ για τις νιόπαντρες να γυρίσει σύντομα ο καλός τους από τα ξένα.

Εορτή Αγίας Παρασκευής

Ένα έθιμο που αναβιώνει κάθε χρόνο στην εορτή της Αγίας Παρασκευής στο Μέτσοβο είναι και η περιφορά της εικόνας της πολιούχου από τους καβαλάρηδες. Από το πρωί, κάτοικοι του χωριού ετοιμάζουν τα άλογα, φοράνε τις τοπικές ενδυμασίες και περιφέρονται στα καλντερίμια. Μόλις τελειώσει η θεία λειτουργία, συγκεντρώνονται στο προαύλιο του ναού και μετά από κλήρωση που γίνεται ο ιερέας παραδίδει την εικόνα στον τυχερό. Ακολουθεί περιφορά της εικόνας γύρω από την πλατεία με επικεφαλής τον καβαλάρη που την κρατάει και όλους τους υπόλοιπους να ακολουθούν μέχρι να επιστρέψουν πάλι στο ναό και να την παραδώσουν στους ιερείς. Είναι όντως ένα εντυπωσιακό έθιμο!

Το Γαϊτανακι

Πρόκειται για ένα έθιμο που διατηρούμε αυτούσιο ως τις μέρες μας. Δεκατρία άτομα χρειάζονται για να στήσουν το χορό. Ο ένας κρατά ένα μεγάλο στύλο στο κέντρο, από την κορυφή του οποίου ξεκινούν 12 μακριές κορδέλες, καθεμιά με διαφορετικό χρώμα. Γύρω από το στύλο, 12 χορευτές κρατούν από ένα γαϊτάνι και χορεύουν μαζί, σε 6 ζευγάρια, τραγουδώντας το παραδοσιακό τραγούδι. Καθώς κινούνται γύρω από το στύλο πλέκουν τις κορδέλες δημιουργώντας χρωματιστούς συνδυασμούς.

Η χάψα

Πρόκειται για ένα αποκριάτικο παιχνίδι με ένα αυγό, βρασμένο, βουτηγμένο σε γιαούρτι, δεμένο προσεκτικά και αιωρούμενο από κλωστή. Τη χάψα την αιωρούσε κάποιος επιδέξιος και από τους παριστάμενους τυχερός ήταν εκείνος, που θα έβαζε τη χάψα στο στόμα για να τη φάει, άτυχοι όσοι πασαλείβονταν με το γιαούρτι χωρίς να φάνε η χάψα και όσοι κατάφερναν να το αρπάξουν, θεωρούνταν τυχεροί για την υπόλοιπη χρονιά.

Πανηγύρι Προφήτη Ηλία

Το μεγάλο πανηγύρι του Προφήτη Ηλία διοργανώνεται κάθε χρόνο στις 20 Ιουλίου στο ομώνυμο μοναστήρι. Συνοδεύεται από χορούς, τραγούδια και φαγοπότι στην αυλή του μοναστηριού.

Πίχτειος περίπατος

Το τελευταίο Σάββατο του Ιουλίου οι κάτοικοι συγκεντρώνονται στη θέση «Λάκος» και ανάβουν μεγάλες φωτιές. Διανυκτερεύουν εκεί, χορεύουν και διασκεδάζουν ενώ την επόμενη μέρα το πρωί ακολουθεί περίπατος διάρκειας τριών ωρών ως τη θέση «Αυτιά Φλέγγα».

Τοπικά προϊόντα

Το Μέτσοβο είναι ακόμα γνωστό για την παρασκευή δύο τυριών, με την ονομασία μετσοβόνε και μετσοβέλας. Ένα σημαντικό τμήμα του πληθυσμού απασχολείται στις βιοτεχνίες ξύλου και γάλακτος (γιαούρτι, βούτυρο, γραβιέρα και κεφαλογραβιέρα) καθώς και στις βιοτεχνίες βαρελιών, κυψελών και ειδών λαϊκής τέχνης (υφαντά, ασημικά, ξυλόγλυπτα κ.α.). Φημίζεται ακόμη για την παραγωγή κρασιού με πιο γνωστό παρασκευαστή τον αμπελώνα του κατωΐου της οικογενείας των Αβέρωφ.