της αρθρογράφουΑλεξίας Φεσσά
Μικροσκοπική αλλά γραφικότατη, η Σύμη διακατέχεται από μια ανέπαφη ομορφιά και ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, που μας κάνει να την ερωτευτούμε. Διαθέτει τους ομορφότερους και μεγαλύτερους νεοκλασικούς οικισμούς της Ελλάδας. Μάλιστα, η Σύμη αλλά και τα νησάκια γύρω από αυτήν, έχουν κηρυχθεί αρχαιολογικοί χώροι από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.
Κάστρο
Στη δυτική πλευρά του Χωριού, στο ψηλότερο σημείο ορθώνεται το Κάστρο. Είναι χτισμένο στα ερείπια αρχαίου και βυζαντινού κάστρου, με κομμάτια του τείχους που περιέβαλλε την ακρόπολη πάνω στο λόφο. Στην ακρόπολη έχουν βρεθεί ίχνη από πελασγικά τείχη, καθώς και κεραμικά Μυκηναϊκής εποχής. Επίσης, σώζονται πολλά οικόσημα από την εποχή των Ιωαννιτών Ιπποτών. Όλες οι φάσεις της ιστορίας του νησιού συναντιούνται στο Κάστρο. Στην κορυφή του δεσπόζει η εκκλησία της Μεγάλης Παναγιάς ή της Κυράς, όπως συχνά αποκαλείται.
Πύργος ρολογιών
Βρίσκεται στο στόμιο του Λιμανιού από τον Αστυνομικό Σταθμό, κατά μήκος του Αγγελιδίου, ενώ κατασκευάστηκε το 1880. Η τετράγωνη δομή του πύργου είναι χτισμένη σε 5 τμήματα με κορυφαία κωνική οροφή και μια κορυφαία κορυφαία πέργκολα. Στις 2 πλευρές του 4ου τμήματος του πύργου υπάρχουν 2 όψεις ρολογιού σε αντίθετες πλευρές. Και τα δύο ρολόγια λειτουργούν και είναι ακριβή.
Ανεμόμυλοι της Σύμης
Βρίσκονται στην κορυφή ενός λόφου με θέα στη Σύμη. Υπάρχουν περίπου δώδεκα ανεμόμυλοι. Ορισμένοι βρίσκονται σε κακή κατάσταση και είναι υπό παραμέληση. Ορισμένα έχουν αποκατασταθεί και χρησιμοποιούνται πλέον ως καταλύματα διακοπών.
Στη δυτική πλευρά του Χωριού, στο ψηλότερο σημείο ορθώνεται το Κάστρο. Είναι χτισμένο στα ερείπια αρχαίου και βυζαντινού κάστρου, με κομμάτια του τείχους που περιέβαλλε την ακρόπολη πάνω στο λόφο. Στην ακρόπολη έχουν βρεθεί ίχνη από πελασγικά τείχη, καθώς και κεραμικά Μυκηναϊκής εποχής. Επίσης, σώζονται πολλά οικόσημα από την εποχή των Ιωαννιτών Ιπποτών. Όλες οι φάσεις της ιστορίας του νησιού συναντιούνται στο Κάστρο. Στην κορυφή του δεσπόζει η εκκλησία της Μεγάλης Παναγιάς ή της Κυράς, όπως συχνά αποκαλείται.
Πύργος ρολογιών
Βρίσκεται στο στόμιο του Λιμανιού από τον Αστυνομικό Σταθμό, κατά μήκος του Αγγελιδίου, ενώ κατασκευάστηκε το 1880. Η τετράγωνη δομή του πύργου είναι χτισμένη σε 5 τμήματα με κορυφαία κωνική οροφή και μια κορυφαία κορυφαία πέργκολα. Στις 2 πλευρές του 4ου τμήματος του πύργου υπάρχουν 2 όψεις ρολογιού σε αντίθετες πλευρές. Και τα δύο ρολόγια λειτουργούν και είναι ακριβή.
Ανεμόμυλοι της Σύμης
Βρίσκονται στην κορυφή ενός λόφου με θέα στη Σύμη. Υπάρχουν περίπου δώδεκα ανεμόμυλοι. Ορισμένοι βρίσκονται σε κακή κατάσταση και είναι υπό παραμέληση. Ορισμένα έχουν αποκατασταθεί και χρησιμοποιούνται πλέον ως καταλύματα διακοπών.
Ιερά Μονή Ταξιάρχη Μιχαήλ του Πανορμίτη
Κατά τα πρώτα χρόνια του χριστιανισμού άκμασε στη Μικρά Ασία η αίρεση της Αγγελολατρείας, που επεκτάθηκε σταδιακά και στη Σύμη, λόγω των στενών σχέσεων που είχε το νησί με τα παράλια. Παρ’ ότι η αίρεση αυτή έχει πλέον σβήσει, η Σύμη παραμένει ένας τόπος – πυρήνας της λατρείας προς τους αγγέλους, διαθέτοντας συνολικά 9 μοναστήρια αφιερωμένα στον Ταξιάρχη Μιχαήλ. Απαρτίζεται από ένα μεγάλο κτιριακό συγκρότημα που εκτός από το καθολικό και τα κελιά των μοναχών, περιλαμβάνει μία βιβλιοθήκη με μεταβυζαντινά χειρόγραφα, ένα εκκλησιαστικό και ένα λαογραφικό μουσείο. Τα μοναδικά αρχαιολογικά στοιχεία που σώζονται στη Μονή είναι αρκετοί μαρμάρινοι και λίθινοι κίονες, που χρησιμοποιήθηκαν κατά την οικοδόμησή της. Δύο μάλιστα εξ αυτών είναι ενεπίγραφοι και βρίσκονται εντοιχισμένοι εσωτερικά στο Καθολικό. Η επικρατέστερη εκδοχή για την ύπαρξη των κιόνων αυτών, όπως και των μαρμάρων πλακοστρώσεως του Ναού, είναι η μεταφορά τους με άγνωστο τρόπο από τα γειτονικά παράλια της Μικράς Ασίας, αφού στη Σύμη δεν υπήρξαν ποτέ πετρώματα ή λατομεία μαρμάρου. Ωστόσο, σύμφωνα με την παράδοση, η μεταφορά τους οφείλεται σε θαυματουργική ενέργεια του ιδίου του Αρχαγγέλου. Η επιγραφή της παραστάσεως σε σημείου του Ναού είναι σαφέστατη: «Ο ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΣ ΟΤΑΝ ΕΦΕΡΕ ΤΑ ΚΙΟΝΙΑ ΕΝΘΑΔΕ».
Μοναστήρι Μιχαήλ Ρουκουνιώτη
Στο δυτικό μέρος του νησιού, το Μοναστήρι είναι αφιερωμένο στον Αρχάγγελο Μιχαήλ Ταξιάρχη. Στον περίβολο της μονής, υπάρχει το εντυπωσιακό ψηλό ομπρελόσχημο κυπαρίσσι που την κοσμεί. Η Μονή στο παρελθόν υπήρξε Πατριαρχικό Σταυροπήγιο. Απαρτίζεται από δύο ναούς με ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, τον παλιό, τον κάτω ναό, ο οποίος έχει ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες του 15ου αιώνα και το νέο ή πάνω ναό με αξιόλογη τοιχογράφηση. Στις 8 Νοεμβρίου, ημέρα γιορτής του Αρχάγγελου Μιχαήλ, διεξάγεται πανηγύρι κοντά στο μεγάλο κυπαρίσσι της αυλής.
Ναυτικό Μουσείο Σύμης
δημιουργήθηκε το 1983 και το 1990 στεγάστηκε σε ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά νεοκλασικά σπίτια της περιοχής, ένα κομψό κτίριο, το οποίο αναπαλαιώθηκε με περισσή επιμέλεια, το οποίο είναι εκεί που βρισκόταν ο κεντρικός ταρσανάς του νησιού. Με τους Συμιακούς σφουγγαράδες να κατέχουν μία σημαντική θέση στην σπογγαλιεία της περιοχής, το μεγαλύτερο τμήμα του μουσείου είναι αφιερωμένο σε αυτούς. Έτσι, διαθέτει ειδικό τμήμα το οποίο είναι αφιερωμένο στη σπογγαλιεία με εκθέματα όπως: σκάφανδρα, καταδυτικές μηχανές, είδη σφουγγαριών, σκανδαλόπετρες και άλλα εξαρτήματα σφουγγαράδων καθώς και ομοιώματα σπογγαλιευτικών σκαφών.
Αρχαιολογικό Μουσείο Σύμης
Στεγάζεται σε ένα παραδοσιακό αρχοντικό της οικογένειας Γιαννεσκή και βρίσκεται στη συνοικία Λιενί, στην Άνω Σύμη. Στην είσοδο του μουσείου βρίσκεται μία εξαιρετικής τέχνης βοτσαλωτή αυλή, όπου έχουν τοποθετηθεί αμφορείς και γλυπτά διάφορων ιστορικών περιόδων. Οι συλλογές του περιλαμβάνουν ευρήματα της Κλασικής, της Ελληνιστικής, της Ρωμαϊκής και της Βυζαντινής περιόδου, αλλά και λαογραφικά εκθέματα. Ιδιαίτερο μάλιστα ενδιαφέρον παρουσιάζει η αναπαράσταση του εσωτερικού της συμιακής κατοικίας, όπου δίνεται μία ξεκάθαρη εικόνα της καθημερινής ζωής των κατοίκων τα περασμένα χρόνια, ενώ παραδοσιακές ενδυμασίες συμπληρώνουν την λαογραφική συλλογή του μουσείου.
Κατά τα πρώτα χρόνια του χριστιανισμού άκμασε στη Μικρά Ασία η αίρεση της Αγγελολατρείας, που επεκτάθηκε σταδιακά και στη Σύμη, λόγω των στενών σχέσεων που είχε το νησί με τα παράλια. Παρ’ ότι η αίρεση αυτή έχει πλέον σβήσει, η Σύμη παραμένει ένας τόπος – πυρήνας της λατρείας προς τους αγγέλους, διαθέτοντας συνολικά 9 μοναστήρια αφιερωμένα στον Ταξιάρχη Μιχαήλ. Απαρτίζεται από ένα μεγάλο κτιριακό συγκρότημα που εκτός από το καθολικό και τα κελιά των μοναχών, περιλαμβάνει μία βιβλιοθήκη με μεταβυζαντινά χειρόγραφα, ένα εκκλησιαστικό και ένα λαογραφικό μουσείο. Τα μοναδικά αρχαιολογικά στοιχεία που σώζονται στη Μονή είναι αρκετοί μαρμάρινοι και λίθινοι κίονες, που χρησιμοποιήθηκαν κατά την οικοδόμησή της. Δύο μάλιστα εξ αυτών είναι ενεπίγραφοι και βρίσκονται εντοιχισμένοι εσωτερικά στο Καθολικό. Η επικρατέστερη εκδοχή για την ύπαρξη των κιόνων αυτών, όπως και των μαρμάρων πλακοστρώσεως του Ναού, είναι η μεταφορά τους με άγνωστο τρόπο από τα γειτονικά παράλια της Μικράς Ασίας, αφού στη Σύμη δεν υπήρξαν ποτέ πετρώματα ή λατομεία μαρμάρου. Ωστόσο, σύμφωνα με την παράδοση, η μεταφορά τους οφείλεται σε θαυματουργική ενέργεια του ιδίου του Αρχαγγέλου. Η επιγραφή της παραστάσεως σε σημείου του Ναού είναι σαφέστατη: «Ο ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΣ ΟΤΑΝ ΕΦΕΡΕ ΤΑ ΚΙΟΝΙΑ ΕΝΘΑΔΕ».
Μοναστήρι Μιχαήλ Ρουκουνιώτη
Στο δυτικό μέρος του νησιού, το Μοναστήρι είναι αφιερωμένο στον Αρχάγγελο Μιχαήλ Ταξιάρχη. Στον περίβολο της μονής, υπάρχει το εντυπωσιακό ψηλό ομπρελόσχημο κυπαρίσσι που την κοσμεί. Η Μονή στο παρελθόν υπήρξε Πατριαρχικό Σταυροπήγιο. Απαρτίζεται από δύο ναούς με ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, τον παλιό, τον κάτω ναό, ο οποίος έχει ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες του 15ου αιώνα και το νέο ή πάνω ναό με αξιόλογη τοιχογράφηση. Στις 8 Νοεμβρίου, ημέρα γιορτής του Αρχάγγελου Μιχαήλ, διεξάγεται πανηγύρι κοντά στο μεγάλο κυπαρίσσι της αυλής.
Ναυτικό Μουσείο Σύμης
δημιουργήθηκε το 1983 και το 1990 στεγάστηκε σε ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά νεοκλασικά σπίτια της περιοχής, ένα κομψό κτίριο, το οποίο αναπαλαιώθηκε με περισσή επιμέλεια, το οποίο είναι εκεί που βρισκόταν ο κεντρικός ταρσανάς του νησιού. Με τους Συμιακούς σφουγγαράδες να κατέχουν μία σημαντική θέση στην σπογγαλιεία της περιοχής, το μεγαλύτερο τμήμα του μουσείου είναι αφιερωμένο σε αυτούς. Έτσι, διαθέτει ειδικό τμήμα το οποίο είναι αφιερωμένο στη σπογγαλιεία με εκθέματα όπως: σκάφανδρα, καταδυτικές μηχανές, είδη σφουγγαριών, σκανδαλόπετρες και άλλα εξαρτήματα σφουγγαράδων καθώς και ομοιώματα σπογγαλιευτικών σκαφών.
Αρχαιολογικό Μουσείο Σύμης
Στεγάζεται σε ένα παραδοσιακό αρχοντικό της οικογένειας Γιαννεσκή και βρίσκεται στη συνοικία Λιενί, στην Άνω Σύμη. Στην είσοδο του μουσείου βρίσκεται μία εξαιρετικής τέχνης βοτσαλωτή αυλή, όπου έχουν τοποθετηθεί αμφορείς και γλυπτά διάφορων ιστορικών περιόδων. Οι συλλογές του περιλαμβάνουν ευρήματα της Κλασικής, της Ελληνιστικής, της Ρωμαϊκής και της Βυζαντινής περιόδου, αλλά και λαογραφικά εκθέματα. Ιδιαίτερο μάλιστα ενδιαφέρον παρουσιάζει η αναπαράσταση του εσωτερικού της συμιακής κατοικίας, όπου δίνεται μία ξεκάθαρη εικόνα της καθημερινής ζωής των κατοίκων τα περασμένα χρόνια, ενώ παραδοσιακές ενδυμασίες συμπληρώνουν την λαογραφική συλλογή του μουσείου.
Μνημείο Γιαλού
Δεσπόζει στο λιμάνι του νησιού. Δημιουργήθηκε ως ανάμνηση του Πρωτοκόλλου Παράδοσης των Δεδεκανήσων στους συμμάχους στις 8 Μαΐου του 1945. Ο λόγος για γλυπτό - αντίγραφο της τριήρους της Λίνδου φιλοτεχνημένο πάνω σε βράχο. Το μνημείο του Γιαλού στέκει για να θυμίζει τη συνεισφορά του νησιού στους εθνικούς αγώνες και κάθε χρόνο στις 8 Μαΐου πραγματοποιείται παρέλαση μαθητών και στρατιωτών σε μνήμη της ημέρας αυτής, ενώ γίνεται και κατάθεση στεφάνων.
Δώδεκα Σπήλαια
Πρόκειται για ένα από τα πιο ασυνήθιστα και αινιγματικά αξιοθέατα της Σύμης. Βρίσκονται στο Νημποριό της Σύμης. Είναι δώδεκα υπόσκαφοι θόλοι που κατά τη βυζαντινή εποχή πιθανώς χρησίμευαν ως εργαστήρια ζωγραφικής και γλυπτικής. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, ήταν κατακόμβες ή ταφικά μνημεία.
Παραλίες
Αν και μικρό, το νησί διαθέτει πολλές παραλίες, οι περισσότερες μάλιστα με βότσαλα και κρυστάλλινα νερά. Δημοφιλέστερη παραλία του νησιού είναι η Νος, η πιο κοντινή από τον οικισμό της Σύμης και το Πέδι. Ο Άγιος Γεώργιος Δυσάλωνας είναι ίσως η πιο εντυπωσιακή παραλία του νησιού, χάρη στον κάθετο βράχο ύψους 300 περίπου μέτρων που ορθώνεται πίσω της, ενώ η γραφική παραλία Νανού με τα κυπαρίσσια της, θεωρείται κατά πολλούς η ομορφότερη παραλία του νησιού. Η Μαραθούντα, ένας στενός όρμος με πεντακάθαρα κρυστάλλινα γαλαζοπράσινα νερά θα σας μαγέψει. Ο Πανορμίτης στον ομώνυμο κόλπο, είναι μία ακόμη πολύ γνωστή παραλία της Σύμης, και μία επίσκεψη εκεί μπορεί να συνδυαστεί με το ομώνυμο μοναστήρι. Πολύ όμορφες παραλίες υπάρχουν και στα κοντινά νησάκια Σεσκλί και Νίμο, όπου η μετάβαση γίνεται με καΐκι. Τέλος, όμορφη παραλία είναι και το Μαρόνι.
Δεσπόζει στο λιμάνι του νησιού. Δημιουργήθηκε ως ανάμνηση του Πρωτοκόλλου Παράδοσης των Δεδεκανήσων στους συμμάχους στις 8 Μαΐου του 1945. Ο λόγος για γλυπτό - αντίγραφο της τριήρους της Λίνδου φιλοτεχνημένο πάνω σε βράχο. Το μνημείο του Γιαλού στέκει για να θυμίζει τη συνεισφορά του νησιού στους εθνικούς αγώνες και κάθε χρόνο στις 8 Μαΐου πραγματοποιείται παρέλαση μαθητών και στρατιωτών σε μνήμη της ημέρας αυτής, ενώ γίνεται και κατάθεση στεφάνων.
Δώδεκα Σπήλαια
Πρόκειται για ένα από τα πιο ασυνήθιστα και αινιγματικά αξιοθέατα της Σύμης. Βρίσκονται στο Νημποριό της Σύμης. Είναι δώδεκα υπόσκαφοι θόλοι που κατά τη βυζαντινή εποχή πιθανώς χρησίμευαν ως εργαστήρια ζωγραφικής και γλυπτικής. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, ήταν κατακόμβες ή ταφικά μνημεία.
Παραλίες
Αν και μικρό, το νησί διαθέτει πολλές παραλίες, οι περισσότερες μάλιστα με βότσαλα και κρυστάλλινα νερά. Δημοφιλέστερη παραλία του νησιού είναι η Νος, η πιο κοντινή από τον οικισμό της Σύμης και το Πέδι. Ο Άγιος Γεώργιος Δυσάλωνας είναι ίσως η πιο εντυπωσιακή παραλία του νησιού, χάρη στον κάθετο βράχο ύψους 300 περίπου μέτρων που ορθώνεται πίσω της, ενώ η γραφική παραλία Νανού με τα κυπαρίσσια της, θεωρείται κατά πολλούς η ομορφότερη παραλία του νησιού. Η Μαραθούντα, ένας στενός όρμος με πεντακάθαρα κρυστάλλινα γαλαζοπράσινα νερά θα σας μαγέψει. Ο Πανορμίτης στον ομώνυμο κόλπο, είναι μία ακόμη πολύ γνωστή παραλία της Σύμης, και μία επίσκεψη εκεί μπορεί να συνδυαστεί με το ομώνυμο μοναστήρι. Πολύ όμορφες παραλίες υπάρχουν και στα κοντινά νησάκια Σεσκλί και Νίμο, όπου η μετάβαση γίνεται με καΐκι. Τέλος, όμορφη παραλία είναι και το Μαρόνι.
