Μισολόγγγι. Χαρὰ τῆς ἱστορίας,
Γῆ ἐπαγγελμένη. Πᾶνε ἑκατὸ χρόνια,
Κι᾿ ἂς πᾶνε. Ἡ θύμηση ἄχρονη μπροστά σου
Θὰ γονατίζει.

Το Μεσολόγγι αποτελεί έναν από τους πιο ιστορικούς τόπους της χώρας. Ο διακεκριμένος και λαοφιλής ποιητής, Κωστής Παλαμάς, στο ποίημα του Δόξα στὸ Μεσολόγγι εξυμνεί την ιστορία του τόπου αυτού.

Το Μεσολόγγι, Το Μεσολόγγι (επισήμως, Ιερή Πόλη Μεσολογγίου) είναι πρωτεύουσα του Νομού Αιτωλοακαρνανίας. Βρίσκεται στο Νότιο τμήμα του Νομού, μεταξύ των ποταμών Αχελώου και Ευήνου. Βρίσκεται σε απόσταση 249 χλμ. από την Αθήνα.

Το όνομα Μεσολόγγι πρωτοαναφέρθηκε από τον Βενετό Παρούτα (Paruta), ο οποίος περιέγραφε την ναυμαχία του Λεπάντο κοντά στη Ναύπακτο. Προέρχεται από τις ιταλικές λέξεις mezzo (μέσο, μισό) και lago (λίμνη), «ένα μέρος που περιβάλλεται από λίμνες». Η ονομασία της περιοχής μαρτυρείται από το 1571.

Αρχαιότητα

Ερείπια της Πλευρώνας («Ασφακοβούνι») υπάρχουν στα βορειοδυτικά του Μεσολογγίου. Πρόκειται για μία πόλη που αναφέρεται στα έργα του Ομήρου. Συμμετείχε στον Τρωικό πόλεμο και καταστράφηκε από τον Δημήτριο τον Αιτωλικό. Αργότερα, στα ερείπια της παλιάς πόλης χτίστηκε η νέα και ήταν μία από τις πιο σημαντικές της Αιτωλίας και είχε 30 πύργους και 7 πύλες.

Ενετική κυριαρχία

Το1770, με την έκρηξη της επανάστασης (Ορλωφικά) συγκροτήθηκε στο Μεσολόγγι προσωρινή επαναστατική κυβέρνηση υπό την αρχηγία του Παναγιώτη Παλαμά, με συνέπεια τον Απρίλιο του ιδίου έτους ο στόλος του Μεσολογγίου να καταστραφεί. Ακόμη, η πόλη πυρπολήθηκε και οι Μεσολογγίτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και να καταφύγουν στα Επτάνησα. Μετά την λήξη των εχθροπραξιών, οι κάτοικοι επέστρεψαν, ανοικοδόμησαν την πόλη τους και επαναδημιούργησαν τον στόλο τους.

Τουρκοκρατία

Το 1821 το Μεσολόγγι επαναστάτησε ξανά και ήταν μία από τις κύριες Ελληνικές δυνάμεις στον απελευθερωτικό αγώνα. Οι κάτοικοι αντιστάθηκαν στις επιθέσεις της Οθωμανικής αυτοκρατορίας το 1822 και το 1823. Η τρίτη επίθεση ξεκίνησε το 1825 από τον Κιουταχή. Ο στρατός του αποτελούνταν από 30.000 άντρες και αργότερα ενισχύθηκε με άλλους 10.000. Στον οθωμανικό στρατό υπήρχαν και 3.000 Καθολικοί από τη Βόρεια Αλβανία και 700 Ρώσοι Κοζάκοι του Ντον.

Η Έξοδος

Μετά από ένα χρόνο συνεχόμενων επιθέσεων και πείνας, οι κάτοικοι του Μεσολογγίου αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν έξοδο από την πόλη, την νύχτα της 10ης Απριλίου του 1826, η οποία έμεινε ονομαστή ως «Έξοδος του Μεσολογγίου». Εκείνη την περίοδο οι κάτοικοι της πόλης ήταν 10.500 από τους οποίους οι 3.500 ήταν οπλισμένοι. Λίγοι ήταν οι Μεσολογγίτες που επιβίωσαν κατά την Έξοδο. Εξαιτίας της ηρωικής στάσης των Μεσολογγιτών, η πόλη δέχθηκε την τιμή να της αποδοθεί ο τίτλος της Ιερής Πόλης, η οποία είναι μοναδική στην Ελλάδα.

Η έξοδος του Μεσολογγίου, συνέβαλε στην εξέλιξη του ελληνικού απελευθερωτικού πολέμου, καθώς στη Γαλλία, στην Ελβετία, στη Γερμανία, στην Αγγλία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες σημειώθηκαν εκδηλώσεις συμπάθειας και φιλελληνισμού.

Απελευθέρωση

Στις 2 Μαΐου 1829 η πόλη παραδόθηκε με συνθήκη στο νέο ελληνικό κράτος.