της αρθρογράφουΑλεξίας Φεσσά
Οι Παξοί ένα μικρό νησί των Επτανήσων, στο Ιόνιο Πέλαγος. Πρωτεύουσα των Παξών είναι ο γραφικός Γάιος ο οποίος προστατεύεται φυσικά από δύο νησάκια, την Παναγιά και τον Άγιο Νικόλαο. Σύμβολο του νησιού είναι μια τρίαινα δεξιά και αριστερά από την οποία στέκονται από ένα δελφίνι. Το παραπάνω σχετίζεται με το μύθο του διαχωρισμού των Παξών από την Κέρκυρα από τον Ποσειδώνα με την τρίαινά του.
Ονομασία
Υπάρχουν πολλές εκδοχές για την ετυμολογία της λέξης Παξοί. Σύμφωνα με το Στράβωνα, το όνομά της στους Παξούς έδωσε η Φοινικική λέξη «πακς», που σημαίνει γεωμετρικό «τραπέζιο», δηλαδή νησί με τραπεζοειδές σχήμα, όπως φαίνεται από τη θάλασσα. Κατά μια άλλη εκδοχή, εκπατρισμένοι κάτοικοι της Σικελικής Παξούντας, εγκαταστάθηκαν και έδωσαν το όνομα στους Παξούς. Ο Μητροπολίτης Παραμυθίας Αθηναγόρας υποστηρίζει ότι το όνομα Παξοί προέρχεται από τις πλάκες που έβγαιναν στους Παξούς και γινόταν εξαγωγή. Σύνθεση της λέξης Παξ=πλάκα και αε ή αι=νησί, μας δίνουν το όνομα του νησιού των πλακών. Ο Μουστοξύδης θεωρεί ότι προέρχεται το όνομα των νησιών από το επίθετο πακτός. Ο Ερρίκος Στεφάνου ετυμολογεί την ονομασία από το αρχαίο ρήμα πηγνύω και μάλιστα από το μέλλοντα «πήξω». Τέλος μια άλλη εκδοχή είναι να προήλθε από τη φράση «πακσώσας θύρας» (κεκλεισμένες), γιατί το λιμάνι του Γάη είναι κλειστό. Ο Γιάννης Δόικας αναφέρει ότι η λέξη –ειρήνη, είναι αυτή που θα ταίριαζε στο ειρηνικό νησί των Παξών.
Ιστορία
Μυθολογία
Έμβλημα του νησιού είναι η τρίαινα, διότι σύμφωνα με τη μυθολογία, ο θεός των θαλασσών Ποσειδώνας, επιθυμώντας να στεγάσει τον έρωτά του με την Αμφιτρίτη, χτύπησε με την τρίαινα του δυνατά το νοτιώτερο μέρος της Κέρκυρας και σχηματίστηκαν οι Παξοί. Με το χτύπημα όμως έχασε την τρίαινα του, που αργότερα την βρήκαν οι Παξινοί και την όρισαν έμβλημα τους. Επίσης, λέγεται, πως ο Ποσειδώνας, κουράστηκε κάποτε πηγαίνοντας από την Λευκάδα στην Κέρκυρα και αποφάσισε να κάμει ακόμα ένα σταθμό στο μέσο των δύο νησιών. Χτύπησε δυνατά την τρίαινα του και φάνηκε, σαν μυθικό τέρας, μέσα από τους αφρούς της θάλασσας το νησί των Παξών. Έστησε την τρίαινα του, στην πιο ψηλή κορυφή, στην μεγάλη βίγλα του Αγίου Iσαύρου, 250μ, σημάδι της θεϊκής κατοικίας. Πολύ αργότερα μαζεύτηκαν λίγοι βοσκοί και σχηματίστηκε ο πρώτος οικιστικός πυρήνας του νησιού.
Υπάρχουν πολλές εκδοχές για την ετυμολογία της λέξης Παξοί. Σύμφωνα με το Στράβωνα, το όνομά της στους Παξούς έδωσε η Φοινικική λέξη «πακς», που σημαίνει γεωμετρικό «τραπέζιο», δηλαδή νησί με τραπεζοειδές σχήμα, όπως φαίνεται από τη θάλασσα. Κατά μια άλλη εκδοχή, εκπατρισμένοι κάτοικοι της Σικελικής Παξούντας, εγκαταστάθηκαν και έδωσαν το όνομα στους Παξούς. Ο Μητροπολίτης Παραμυθίας Αθηναγόρας υποστηρίζει ότι το όνομα Παξοί προέρχεται από τις πλάκες που έβγαιναν στους Παξούς και γινόταν εξαγωγή. Σύνθεση της λέξης Παξ=πλάκα και αε ή αι=νησί, μας δίνουν το όνομα του νησιού των πλακών. Ο Μουστοξύδης θεωρεί ότι προέρχεται το όνομα των νησιών από το επίθετο πακτός. Ο Ερρίκος Στεφάνου ετυμολογεί την ονομασία από το αρχαίο ρήμα πηγνύω και μάλιστα από το μέλλοντα «πήξω». Τέλος μια άλλη εκδοχή είναι να προήλθε από τη φράση «πακσώσας θύρας» (κεκλεισμένες), γιατί το λιμάνι του Γάη είναι κλειστό. Ο Γιάννης Δόικας αναφέρει ότι η λέξη –ειρήνη, είναι αυτή που θα ταίριαζε στο ειρηνικό νησί των Παξών.
Ιστορία
Μυθολογία
Έμβλημα του νησιού είναι η τρίαινα, διότι σύμφωνα με τη μυθολογία, ο θεός των θαλασσών Ποσειδώνας, επιθυμώντας να στεγάσει τον έρωτά του με την Αμφιτρίτη, χτύπησε με την τρίαινα του δυνατά το νοτιώτερο μέρος της Κέρκυρας και σχηματίστηκαν οι Παξοί. Με το χτύπημα όμως έχασε την τρίαινα του, που αργότερα την βρήκαν οι Παξινοί και την όρισαν έμβλημα τους. Επίσης, λέγεται, πως ο Ποσειδώνας, κουράστηκε κάποτε πηγαίνοντας από την Λευκάδα στην Κέρκυρα και αποφάσισε να κάμει ακόμα ένα σταθμό στο μέσο των δύο νησιών. Χτύπησε δυνατά την τρίαινα του και φάνηκε, σαν μυθικό τέρας, μέσα από τους αφρούς της θάλασσας το νησί των Παξών. Έστησε την τρίαινα του, στην πιο ψηλή κορυφή, στην μεγάλη βίγλα του Αγίου Iσαύρου, 250μ, σημάδι της θεϊκής κατοικίας. Πολύ αργότερα μαζεύτηκαν λίγοι βοσκοί και σχηματίστηκε ο πρώτος οικιστικός πυρήνας του νησιού.
Αρχαιότητα
Πρώτος αναφέρει τους Παξούς ο Όμηρος. Οι πρώτοι κάτοικοι των Παξών κατά τη Νεολιθική εποχή ήταν οι Φοίνικες, που είχαν αποικία τους την Κεφαλονιά. Από την αρχαιότητα η ιστορία των Παξών και Αντιπάξων ακολούθησε την ιστορική και πολιτισμική πορεία της Κέρκυρας. Οι κάτοικοι ήταν Ηπειρωτικής καταγωγής Ελληνόφωνες. Πρώτοι έποικοι φαίνεται να ήταν οι Φοίνικες. Σύμφωνα με το Θουκυδίδη έλαβε χώρα ναυμαχία στα ανοιχτά των Παξών το 432 π.Χ. μεταξύ Κερκυραίων και Κορινθίων. H ναυμαχία αυτή ήταν η μεγαλύτερη που είχε γίνει ως τότε μεταξύ Ελλήνων. ‘Ελαβαν μέρος 270 τριήρεις. Βυθίστηκαν 70 Κερκυραϊκές και 30 Κορινθιακές. Στην περιοχή των Παξών κινήθηκαν οι στόλοι Οκταβιανού και Αντωνίου, με σύμμαχο την Κλεοπάτρα, για να καταλήξουν στη ναυμαχία του Ακτίου.
Ενετοκρατία
Το 1386, το νησί κατακτάται από τους Βενετσιάνους. Οι Παξοί μεταβιβάζονται σε ενετούς πρίγκιπες και βαρόνους ως τιμάριο για πολλές δεκαετίες. Αργότερα, κατασκευάστηκαν δυο φρούρια, ένα του Αγίου Νικολάου στο νησάκι απέναντι από το Γάιο και ένα άλλο στη Λάκκα για να αντιμετωπίσουν τους πειρατές. Αφού λοιπόν εξασφαλίστηκε η πρoστασία του νησιού η προσοχή τους στράφηκε στην αύξηση της ελαιοκαλιέργειας σ' ολόκληρο το νησί.
Πρώτος αναφέρει τους Παξούς ο Όμηρος. Οι πρώτοι κάτοικοι των Παξών κατά τη Νεολιθική εποχή ήταν οι Φοίνικες, που είχαν αποικία τους την Κεφαλονιά. Από την αρχαιότητα η ιστορία των Παξών και Αντιπάξων ακολούθησε την ιστορική και πολιτισμική πορεία της Κέρκυρας. Οι κάτοικοι ήταν Ηπειρωτικής καταγωγής Ελληνόφωνες. Πρώτοι έποικοι φαίνεται να ήταν οι Φοίνικες. Σύμφωνα με το Θουκυδίδη έλαβε χώρα ναυμαχία στα ανοιχτά των Παξών το 432 π.Χ. μεταξύ Κερκυραίων και Κορινθίων. H ναυμαχία αυτή ήταν η μεγαλύτερη που είχε γίνει ως τότε μεταξύ Ελλήνων. ‘Ελαβαν μέρος 270 τριήρεις. Βυθίστηκαν 70 Κερκυραϊκές και 30 Κορινθιακές. Στην περιοχή των Παξών κινήθηκαν οι στόλοι Οκταβιανού και Αντωνίου, με σύμμαχο την Κλεοπάτρα, για να καταλήξουν στη ναυμαχία του Ακτίου.
Ενετοκρατία
Το 1386, το νησί κατακτάται από τους Βενετσιάνους. Οι Παξοί μεταβιβάζονται σε ενετούς πρίγκιπες και βαρόνους ως τιμάριο για πολλές δεκαετίες. Αργότερα, κατασκευάστηκαν δυο φρούρια, ένα του Αγίου Νικολάου στο νησάκι απέναντι από το Γάιο και ένα άλλο στη Λάκκα για να αντιμετωπίσουν τους πειρατές. Αφού λοιπόν εξασφαλίστηκε η πρoστασία του νησιού η προσοχή τους στράφηκε στην αύξηση της ελαιοκαλιέργειας σ' ολόκληρο το νησί.
Τουρκοκρατία
Το 1797, οι Ενετοί παρέδωσαν τους Παξούς στους Δημοκρατικούς Γάλλους. Η γαλλική κατοχή κράτησε περίπου 2 χρόνια. Το 1800, με το σύνταγμα που έγινε, τα Επτάνησα ανακηρύχθηκαν σε Δημοκρατία με την επικυριαρχία του Σουλτάνου και την παρουσία της Ρωσίας, για τα επόμενα 7 χρόνια. Σύμφωνα με τα μυστικά άρθρα της συνθήκης του Τιλσίτ στις 8 Ιουλίου 1807, τα Επτάνησα παραχωρήθηκαν στους Αυτοκρατορικούς Γάλλους. Η κατοχή τους κράτησε μέχρι το 1814. Στο διάστημα αυτό, εξαιτίας του αγγλικού αποκλεισμού, στο νησί δημιουργήθηκε μεγάλη έλλειψη τροφίμων, με αποτέλεσμα το 1810 να στασιάσουν οι Παξινοί κατά των Γάλλων και να σκοτώσουν το Διοικητή, Κόμη Δημάκη Μακρή, το Λάσκαρη Γραμματικό και να κακοποιήσουν άλλους. Οι Γάλλοι όμως σε λίγες μέρες κατέστειλαν τη στάση και τιμώρησαν αυστηρά τους στασιαστές. Το 1814 ο αγγλικός στρατός, με διοικητή τον Church και ταγματάρχη το Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, κατέλαβε το φρούριο και εξουδετέρωσε τη Φρουρά χωρίς να χρειαστεί να δώσει μάχη- Το 1817 υπογράφτηκε το σύνταγμα και τα Ιόνια Νησιά αποτελέσανε το «Ηνωμένο Κράτος των Ιονίων Νήσων», κάτω από την αγγλική προστασία, με Άγγλο αρμοστή που συγκέντρωνε όλες τις εξουσίες. Οι Παξινοί, παρόλο που η Προστασία τους το απαγόρευε αυστηρά, έλαβαν μέρος στην ελληνική επανάσταση και πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στον αγώνα της απελευθέρωσης. Παξινός ήρωας είναι ο Γιώργος Ανεμογιάννης, μπουρλοτιέρης και πυρπολητής που έπεσε μαρτυρικά κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα του 1821, σε ηλικία 23 χρόνων στη Ναύπακτο. Η 'Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα συντελέστηκε το 1864.
Κατοχή
Οι Παξοί διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο και στους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-13, καθώς και στη Μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή του 1922, όπου δέχτηκαν πληθώρα προσφύγων. Το 1923 πραγματοποιείται Ιταλική απόβαση στους Παξούς για ένα μήνα, σε αντίποινα για τη δολοφονία του Ιταλού στρατηγού Tellini έξω από την Κακαβιά, για την οποία ο Μουσολίνι θεωρούσε υπεύθυνη την Ελλάδα και ζητούσε υπέρογκη αποζημίωση. Αναχώρησαν στις 4-10-23. Ο φόρος αίματος συνεχίζεται το 1940-41, στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο, κατά τη Γερμανική κατοχή και κλείνει με τον φοβερό εμφύλιο πόλεμο. Τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής οι Παξινοί έχοντας το λάδι, μπόρεσαν και επέζησαν. Οι περισσότεροι πήγαιναν νύχτα, ρισκάροντας τη ζωή τους, με τα κουπιά στις Ηπειρωτικές ακτές, όπου έκαναν ανταλλαγή του λαδιού με σιτάρι, καλαμπόκι και κριθάρι.
Το 1797, οι Ενετοί παρέδωσαν τους Παξούς στους Δημοκρατικούς Γάλλους. Η γαλλική κατοχή κράτησε περίπου 2 χρόνια. Το 1800, με το σύνταγμα που έγινε, τα Επτάνησα ανακηρύχθηκαν σε Δημοκρατία με την επικυριαρχία του Σουλτάνου και την παρουσία της Ρωσίας, για τα επόμενα 7 χρόνια. Σύμφωνα με τα μυστικά άρθρα της συνθήκης του Τιλσίτ στις 8 Ιουλίου 1807, τα Επτάνησα παραχωρήθηκαν στους Αυτοκρατορικούς Γάλλους. Η κατοχή τους κράτησε μέχρι το 1814. Στο διάστημα αυτό, εξαιτίας του αγγλικού αποκλεισμού, στο νησί δημιουργήθηκε μεγάλη έλλειψη τροφίμων, με αποτέλεσμα το 1810 να στασιάσουν οι Παξινοί κατά των Γάλλων και να σκοτώσουν το Διοικητή, Κόμη Δημάκη Μακρή, το Λάσκαρη Γραμματικό και να κακοποιήσουν άλλους. Οι Γάλλοι όμως σε λίγες μέρες κατέστειλαν τη στάση και τιμώρησαν αυστηρά τους στασιαστές. Το 1814 ο αγγλικός στρατός, με διοικητή τον Church και ταγματάρχη το Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, κατέλαβε το φρούριο και εξουδετέρωσε τη Φρουρά χωρίς να χρειαστεί να δώσει μάχη- Το 1817 υπογράφτηκε το σύνταγμα και τα Ιόνια Νησιά αποτελέσανε το «Ηνωμένο Κράτος των Ιονίων Νήσων», κάτω από την αγγλική προστασία, με Άγγλο αρμοστή που συγκέντρωνε όλες τις εξουσίες. Οι Παξινοί, παρόλο που η Προστασία τους το απαγόρευε αυστηρά, έλαβαν μέρος στην ελληνική επανάσταση και πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στον αγώνα της απελευθέρωσης. Παξινός ήρωας είναι ο Γιώργος Ανεμογιάννης, μπουρλοτιέρης και πυρπολητής που έπεσε μαρτυρικά κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα του 1821, σε ηλικία 23 χρόνων στη Ναύπακτο. Η 'Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα συντελέστηκε το 1864.
Κατοχή
Οι Παξοί διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο και στους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-13, καθώς και στη Μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή του 1922, όπου δέχτηκαν πληθώρα προσφύγων. Το 1923 πραγματοποιείται Ιταλική απόβαση στους Παξούς για ένα μήνα, σε αντίποινα για τη δολοφονία του Ιταλού στρατηγού Tellini έξω από την Κακαβιά, για την οποία ο Μουσολίνι θεωρούσε υπεύθυνη την Ελλάδα και ζητούσε υπέρογκη αποζημίωση. Αναχώρησαν στις 4-10-23. Ο φόρος αίματος συνεχίζεται το 1940-41, στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο, κατά τη Γερμανική κατοχή και κλείνει με τον φοβερό εμφύλιο πόλεμο. Τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής οι Παξινοί έχοντας το λάδι, μπόρεσαν και επέζησαν. Οι περισσότεροι πήγαιναν νύχτα, ρισκάροντας τη ζωή τους, με τα κουπιά στις Ηπειρωτικές ακτές, όπου έκαναν ανταλλαγή του λαδιού με σιτάρι, καλαμπόκι και κριθάρι.
