της δημοσιογράφουΧρύσας Ξάνθη
Ο καταξιωμένος διεθνολόγος και καθηγητής της Παντείου, Άγγελος Συρίγος, σε μία επίκαιρη γεωστρατηγική συνέντευξη για την Ελλάδα...
Βλέπουμε μία έντονη δραστηριότητα για την επίλυση του θέματος των Σκοπίων. Για ποιους λόγους γίνεται αυτό;
Τα τελευταία χρόνια στους κόλπους του ΝΑΤΟ έχει αναβιώσει ένα είδος Ψυχρού Πολέμου με αντίπαλο τη Ρωσία. Στο νέο Ψυχρό Πόλεμο πρωτοστατούν κράτη που μέχρι το 1989 είτε ανήκαν στη Σοβιετική Ένωση, όπως οι τρεις βαλτικές δημοκρατίες, είτε ανήκαν στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας, όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία. Η σύγκρουση ΕΕ-Ρωσίας γύρω από την Ουκρανία και η παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία έχουν τροφοδοτήσει περαιτέρω αυτή τη σύγκρουση. Τα Βαλκάνια αντιμετωπίζονται μέσα από αυτό το πρίσμα. Το ΝΑΤΟ επιθυμεί να διασφαλίσει ότι οι χώρες της περιοχής δεν θα επηρεασθούν ή πολύ περισσότερο δεν θα περάσουν υπό τον έλεγχο των Ρώσων. Ένταξή τους στην ατλαντική συμμαχία θα λειτουργήσει απαγορευτικά για τη Ρωσία. Επιπλέον η πΓΔΜ έχει και το πρόβλημα της εθνοτικής διαμάχης Σλαβομακεδόνων-Αλβανών που απειλεί μακροπρόθεσμα την ενότητα της χώρας. Η ένταξη σε ισχυρούς θεσμούς ενισχύει μία χώρα.
Μέσα από αυτό το πρίσμα βλέπουν η Δύση, το ΝΑΤΟ αλλά και η Ρωσία την ένταξη των Σκοπίων. Δεν είναι μία καινούργια ιστορία. Είχε προηγηθεί το 2008 η σύνοδος του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι όπου κι εκεί έγινε προσπάθεια εντάξεως της πΓΔΜ. Η αναζωπύρωση του θέματος οφείλεται στην αλλαγή ηγεσίας στα Σκόπια. Ο νέος πρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ έχει περάσει την εικόνα του εκσυγχρονιστή εν αντιθέσει προς τον προκάτοχό του. Το θέμα του ονόματος δεν ενδιαφέρει τις άλλες χώρες.
Πώς μπορεί να ωφεληθεί η Ελλάδα από μία συμβιβαστική λύση;
Ας σκεφτούμε πως θα ήταν ο χάρτης της περιοχής εάν δεν υπήρχαν τα Σκόπια. Η Ελλάδα θα συνόρευε με μία μεγάλη Αλβανία και μία μεγάλη Βουλγαρία. Οι εδώ και δεκαετίες καλές μας σχέσεις με τη Βουλγαρία οφείλονται, μεταξύ άλλων, στο ότι κείται μακριά από τις ευαίσθητες εθνικά περιοχές της δυτικής Μακεδονίας. Η δε Αλβανία για όσο καιρό θα βιώνει τον όψιμο μεγαλοϊδεατισμό της, θα είναι δυνητικά επικίνδυνη. Υπ’ αυτό το πρίσμα, εάν δεν υπήρχε το κράτος που καταλαμβάνει αυτή την ενδιάμεση περιοχή, θα έπρεπε να το είχαμε εφεύρει. Το θέμα είναι μέσα από μία συμφωνία με τα Σκόπια να αναδειχθούμε σε παράγοντα σταθερότητας στα Βαλκάνια και να βοηθήσουμε και αυτή τη χώρα να σταματήσει την περιδίνησή της πριν αυτή εξελιχθεί σε υπαρξιακή κρίση.
Θα πρέπει όμως να έχουμε κατά νου ότι πρέπει να βρεθεί λύση και όχι απλώς να κλείσει το θέμα όπως-όπως. Ο συμβιβασμός πρέπει να είναι έντιμος και για τις δύο πλευρές. Η Ελλάδα έχει κάνει υποχωρήσεις. Πρέπει και η πλευρά της πΓΔΜ να υποχωρήσει κι εκείνη σε θέματα ουσίας. Το ιδεολόγημα του «μακεδονισμού» παράγει αστάθεια στα Βαλκάνια. Από τη δεκαετία του 1930 η Κομμουνιστική Διεθνής μίλησε για το «μακεδονικό έθνος» που τριχοτομήθηκε μεταξύ Γιουγκοσλαβίας, Ελλάδας και Βουλγαρίας. Η αντίληψη του διαμελισμένου «μακεδονικού έθνους» προϋπήρξε της δημιουργίας της «Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας» στην τιτοϊκή Γιουγκοσλαβία το 1944 αλλά και της ανεξαρτησίας της χώρας το 1991. Το διαμελισμένο έθνος μέσω της χρήσεως του ονόματος «μακεδονικό» αναζητεί αλύτρωτους αδελφούς στα γειτονικά τμήματα της γεωγραφικής Μακεδονίας που πρέπει να ελευθερώσει. Το όνομα Μακεδονία είναι το όχημα της διεκδικήσεως. Τέλος, κάτι που ξεκίνησε ως προσπάθεια των ΗΠΑ να σταθεροποιήσουν την πΓΔΜ και τα Βαλκάνια, κινδυνεύει να αποσταθεροποιήσει την Ελλάδα. Έστω και τώρα ας πάψουμε να ανοίγουμε εσωτερικά θέματα με αφορμή την εξωτερική πολιτική.
Θεωρείτε ότι το ζήτημα της Μακεδονίας δημιούργησε ή έφερε στην επιφάνεια εθνικιστικά ή πατριωτικά στοιχεία;
Κοντά στα ξερά καίγονται και τα χλωρά. Σίγουρα στις μεγάλες λαϊκές κινητοποιήσεις υπήρχαν και ακραία στοιχεία. Το αίσθημα όμως που ώθησε την πλειοψηφία του κόσμου να βγει και να διαδηλώσει ήταν ο αγνός πατριωτισμός και η ανησυχία ότι λαμβάνονται αποφάσεις πίσω από την πλάτη μας. Η κυβέρνηση αντέδρασε στα δύο μεγάλα συλλαλητήρια με σκοπό να τα απαξιώσει. Χρησιμοποίησε εικόνες με περιθωριακά στοιχεία καθώς και την παρουσία κάποιων ακροδεξιών για να χλευάσει τη συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων που κατέβηκαν για να εκφράσουν την αγωνία τους για μία διαπραγμάτευση που εμφανιζόταν τελειωμένη ενώ δεν είχε ακόμη αρχίσει. Είναι λάθος ο πατριωτισμός να προσφέρεται ως άκριτο χάρισμα στο ακροδεξιό περιθώριο.
Τα τελευταία χρόνια στους κόλπους του ΝΑΤΟ έχει αναβιώσει ένα είδος Ψυχρού Πολέμου με αντίπαλο τη Ρωσία. Στο νέο Ψυχρό Πόλεμο πρωτοστατούν κράτη που μέχρι το 1989 είτε ανήκαν στη Σοβιετική Ένωση, όπως οι τρεις βαλτικές δημοκρατίες, είτε ανήκαν στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας, όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία. Η σύγκρουση ΕΕ-Ρωσίας γύρω από την Ουκρανία και η παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία έχουν τροφοδοτήσει περαιτέρω αυτή τη σύγκρουση. Τα Βαλκάνια αντιμετωπίζονται μέσα από αυτό το πρίσμα. Το ΝΑΤΟ επιθυμεί να διασφαλίσει ότι οι χώρες της περιοχής δεν θα επηρεασθούν ή πολύ περισσότερο δεν θα περάσουν υπό τον έλεγχο των Ρώσων. Ένταξή τους στην ατλαντική συμμαχία θα λειτουργήσει απαγορευτικά για τη Ρωσία. Επιπλέον η πΓΔΜ έχει και το πρόβλημα της εθνοτικής διαμάχης Σλαβομακεδόνων-Αλβανών που απειλεί μακροπρόθεσμα την ενότητα της χώρας. Η ένταξη σε ισχυρούς θεσμούς ενισχύει μία χώρα.
Μέσα από αυτό το πρίσμα βλέπουν η Δύση, το ΝΑΤΟ αλλά και η Ρωσία την ένταξη των Σκοπίων. Δεν είναι μία καινούργια ιστορία. Είχε προηγηθεί το 2008 η σύνοδος του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι όπου κι εκεί έγινε προσπάθεια εντάξεως της πΓΔΜ. Η αναζωπύρωση του θέματος οφείλεται στην αλλαγή ηγεσίας στα Σκόπια. Ο νέος πρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ έχει περάσει την εικόνα του εκσυγχρονιστή εν αντιθέσει προς τον προκάτοχό του. Το θέμα του ονόματος δεν ενδιαφέρει τις άλλες χώρες.
Πώς μπορεί να ωφεληθεί η Ελλάδα από μία συμβιβαστική λύση;
Ας σκεφτούμε πως θα ήταν ο χάρτης της περιοχής εάν δεν υπήρχαν τα Σκόπια. Η Ελλάδα θα συνόρευε με μία μεγάλη Αλβανία και μία μεγάλη Βουλγαρία. Οι εδώ και δεκαετίες καλές μας σχέσεις με τη Βουλγαρία οφείλονται, μεταξύ άλλων, στο ότι κείται μακριά από τις ευαίσθητες εθνικά περιοχές της δυτικής Μακεδονίας. Η δε Αλβανία για όσο καιρό θα βιώνει τον όψιμο μεγαλοϊδεατισμό της, θα είναι δυνητικά επικίνδυνη. Υπ’ αυτό το πρίσμα, εάν δεν υπήρχε το κράτος που καταλαμβάνει αυτή την ενδιάμεση περιοχή, θα έπρεπε να το είχαμε εφεύρει. Το θέμα είναι μέσα από μία συμφωνία με τα Σκόπια να αναδειχθούμε σε παράγοντα σταθερότητας στα Βαλκάνια και να βοηθήσουμε και αυτή τη χώρα να σταματήσει την περιδίνησή της πριν αυτή εξελιχθεί σε υπαρξιακή κρίση.
Θα πρέπει όμως να έχουμε κατά νου ότι πρέπει να βρεθεί λύση και όχι απλώς να κλείσει το θέμα όπως-όπως. Ο συμβιβασμός πρέπει να είναι έντιμος και για τις δύο πλευρές. Η Ελλάδα έχει κάνει υποχωρήσεις. Πρέπει και η πλευρά της πΓΔΜ να υποχωρήσει κι εκείνη σε θέματα ουσίας. Το ιδεολόγημα του «μακεδονισμού» παράγει αστάθεια στα Βαλκάνια. Από τη δεκαετία του 1930 η Κομμουνιστική Διεθνής μίλησε για το «μακεδονικό έθνος» που τριχοτομήθηκε μεταξύ Γιουγκοσλαβίας, Ελλάδας και Βουλγαρίας. Η αντίληψη του διαμελισμένου «μακεδονικού έθνους» προϋπήρξε της δημιουργίας της «Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας» στην τιτοϊκή Γιουγκοσλαβία το 1944 αλλά και της ανεξαρτησίας της χώρας το 1991. Το διαμελισμένο έθνος μέσω της χρήσεως του ονόματος «μακεδονικό» αναζητεί αλύτρωτους αδελφούς στα γειτονικά τμήματα της γεωγραφικής Μακεδονίας που πρέπει να ελευθερώσει. Το όνομα Μακεδονία είναι το όχημα της διεκδικήσεως. Τέλος, κάτι που ξεκίνησε ως προσπάθεια των ΗΠΑ να σταθεροποιήσουν την πΓΔΜ και τα Βαλκάνια, κινδυνεύει να αποσταθεροποιήσει την Ελλάδα. Έστω και τώρα ας πάψουμε να ανοίγουμε εσωτερικά θέματα με αφορμή την εξωτερική πολιτική.
Θεωρείτε ότι το ζήτημα της Μακεδονίας δημιούργησε ή έφερε στην επιφάνεια εθνικιστικά ή πατριωτικά στοιχεία;
Κοντά στα ξερά καίγονται και τα χλωρά. Σίγουρα στις μεγάλες λαϊκές κινητοποιήσεις υπήρχαν και ακραία στοιχεία. Το αίσθημα όμως που ώθησε την πλειοψηφία του κόσμου να βγει και να διαδηλώσει ήταν ο αγνός πατριωτισμός και η ανησυχία ότι λαμβάνονται αποφάσεις πίσω από την πλάτη μας. Η κυβέρνηση αντέδρασε στα δύο μεγάλα συλλαλητήρια με σκοπό να τα απαξιώσει. Χρησιμοποίησε εικόνες με περιθωριακά στοιχεία καθώς και την παρουσία κάποιων ακροδεξιών για να χλευάσει τη συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων που κατέβηκαν για να εκφράσουν την αγωνία τους για μία διαπραγμάτευση που εμφανιζόταν τελειωμένη ενώ δεν είχε ακόμη αρχίσει. Είναι λάθος ο πατριωτισμός να προσφέρεται ως άκριτο χάρισμα στο ακροδεξιό περιθώριο.
Από την άλλη η Αλβανία με την υποστήριξη άλλων κρατών μεθοδικά κινείται για την δημιουργία της μεγάλης Αλβανίας, θέτοντας ακόμα και ζητήματα αλυτρωτισμού. Κατά πόσο πρέπει να λάβουμε σοβαρά τις βλέψεις αυτές;
Από το τέλος του κομμουνισμού μέχρι σήμερα η Αλβανία έχει αλλάξει ριζικά προς το καλύτερο σε πλείστους όσους τομείς, παρά την ενδημική διαφθορά και την προφανή έλλειψη κράτους δικαίου. Η επίσκεψη στην Αλβανία του 2018 δεν σου δημιουργεί την εντύπωση ότι βυθίζεσαι δεκαετίες πίσω στο χρόνο, όπως συνέβαινε το 1991. Σε αυτά τα χρόνια οι Έλληνες γνώρισαν πολύ καλά τους Αλβανούς. Σήμερα αποτελούν την πιο ενσωματωμένη ομάδα αλλοδαπών στην ελληνική κοινωνία.
Παρά όμως τις πολύ καλές σχέσεις σε επίπεδο ελληνικής κοινωνίας, όπως κατέληξαν να διαμορφωθούν όλα αυτά τα χρόνια, οι πολιτικές σχέσεις, Ελλάδος-Αλβανίας εξακολουθούν σε πολλά θέματα να κινούνται στην εποχή του Χότζα. Θύματα αυτών των αντιλήψεων είναι πρωτίστως οι Έλληνες της Αλβανίας. Δεύτερο θύμα είναι οι διακρατικές σχέσεις με την Ελλάδα. Επιπλέον, η οικονομική καθίζηση της Ελλάδος έχει απελευθερώσει την αλβανική αλαζονεία. Το πιο σημαντικό από όλα είναι ότι η Αλβανία βιώνει με καθυστέρηση 100 ετών την περίοδο της δικής της “Μεγάλης Ιδέας”. Είναι προφανές ότι δεν μπορεί να απειλήσει χώρες όπως την Ελλάδα. Απειλεί, όμως, την περιφερειακή σταθερότητα. Ο αποσκορακισμός του αλβανικού μεγαλοϊδεατισμού πρέπει να είναι προϋπόθεση για οποιαδήποτε συμμετοχή της Αλβανίας σε ευρωπαϊκά όργανα και δομές καθώς και σε διεθνείς οργανισμούς.
Και το κυριότερο ο «αγαπητός» γείτονας η Τουρκία, είναι διατεθειμένοι να φτάσουν στα άκρα και να προχωρήσουν σε μία εμπόλεμη κατάσταση;
Οι Τούρκοι ωθούν τα πράγματα μέχρι του σημείου που δεν δημιουργεί αμφισβητήσεις για την ικανότητα του τουρκικού στρατού. Ο εφιάλτης του Ερντογάν είναι να φανεί ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις είναι αναποτελεσματικές ή ανίκανες. Γι’ αυτό το λόγο θα αποφύγει να εμπλακεί σε έναν πόλεμο που μπορεί να δείξει την ανεπάρκειά του. Μία πολεμική σύρραξη με την Ελλάδα ενέχει αυτόν τον κίνδυνο. Μιλάμε για δύο νατοϊκούς στρατούς με ισχυρό οπλισμό. Επομένως η πιθανότητα πολεμικής συγκρούσεως είναι μικρή. Δεν ισχύει το ίδιο για τα θερμά επεισόδια. Εδώ και λίγο καιρό ο Ερντογάν αποδέχεται τη διακινδύνευση ενός θερμού επεισοδίου, όπως φάνηκε με τον εμβολισμό του λιμενικού σκάφους στα Ίμια. Θεωρεί ότι η Ελλάδα δεν θα κλιμακώσει διότι είναι μία χρεωκοπημένη χώρα με αδύνατη ηγεσία και φόβο για τις συνέπειες μίας γενικευμένης συρράξεως. Επομένως, θα υπάρξουν θερμά επεισόδια. Το βασικό θέατρο εκτυλίξεως των θερμών επεισοδίων θα είναι η κυπριακή ΑΟΖ όπου το διακύβευμα για την Τουρκία είναι σημαντικό. Τα επεισόδια στο Αιγαίο θα έχουν την έννοια της αποσπάσεως της προσοχής της Ελλάδος από τα τεκταινόμενα στην κυπριακή ΑΟΖ. Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ένα σταθερό όπλο στα χέρια του Ερντογάν είναι ο τεράστιος αριθμός προσφύγων και μεταναστών που βρίσκονται σήμερα στην Τουρκία. Μικρή αύξηση των καθημερινών ροών προς τα νησιά, θα διαλύσει εντελώς τις δικές μας υποδομές.
Γενικά υπάρχει μία τεταμένη ατμόσφαιρα σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο σχετικά με τις ΑΟΖ. Υπάρχουν αμύθητα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Είναι ικανά αυτά να πυροδοτήσουν μία γενικευμένη σύρραξη και ίσως την έναρξη του Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου;
Δεν ξέρω εάν υπάρχουν αμύθητα κοιτάσματα. Τα επιβεβαιωμένα κοιτάσματα στην ανατολική Μεσόγειο αφορούν σε ένα πολύ μεγάλο κοίτασμα στη θέση Ζορ εντός της αιγυπτιακής ΑΟΖ, δύο μικρότερα κοιτάσματα εντός της ισραηλινής ΑΟΖ κι ένα μικρό κοίτασμα στη θέση Αφροδίτη στην κυπριακή ΑΟΖ. Η πρόσφατη ανακάλυψη ενός κοιτάσματος στη θέση Καλυψώ στο κυπριακό τεμάχιο 10 δείχνει ότι μπορεί όντως να υπάρχει κι εκεί μεγάλο κοίτασμα. Εάν δεν γίνουν όμως έρευνες δεν μπορεί να διαπιστωθεί το μέγεθος των κοιτασμάτων. Αυτό προσπαθεί να αποτρέψει η Τουρκία. Αντιλαμβάνεται ότι ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων μπορεί να δημιουργήσει μία εναλλακτική πηγή προμήθειας υδρογονανθράκων προς την ΕΕ. Κάτι τέτοιο θα αλλάξει τις ισορροπίες όπως έχουν διαμορφωθεί υπέρ της Τουρκίας μετά το 1974. Μόνον η Τουρκία αντιδρά σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Αυτό από μόνο του δεν αρκεί για να ξεκινήσει ένας παγκόσμιος πολέμος.
Πιστεύετε ότι η προφυλάκιση των Ελλήνων στρατιωτικών είναι ένδειξη τουρκικής ισχύος;
Η κράτηση πολιτών άλλων χωρών είναι συνήθης για την Τουρκία. Η πλέον εμβληματική περίπτωση είναι αυτή του αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον που κρατείται από τον Οκτώβριο του 2016. Στις τουρκικές φυλακές κρατούνται -χωρίς δίκη- τρία άτομα με διπλή τουρκική και αμερικανική υπηκόοτητα και δύο τούρκοι υπάλληλοι των αμερικανικών προξενικών αρχών στην Τουρκία. Επίσης κρατούνται άλλοι πέντε Γερμανοί πολίτες. Ήσαν διπλάσιοι αλλά μειώθηκαν όταν η Γερμανία έβγαλε ταξιδιωτική οδηγία για τον κίνδυνο αυθαίρετης συλλήψεως Γερμανών εν όσω βρίσκονται στην Τουρκία. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να δούμε την απόφαση Ερντογάν να κρατήσει τους δύο έλληνες στρατιωτικούς. Οι κρατήσεις πολιτών τρίτων χωρών αποτελούν για την Τουρκία εργαλείο ασκήσεως εξωτερικής πολιτικής. Αυτό σημαίνει ότι οι δύο στρατιωτικοί μας μάλλον θα μείνουν κάποιους μήνες στις τουρκικές φυλακές.
Τελικά η Ελλάδα έχει συμμάχους-εταίρους ή όπως έχει δείξει πολλές φορές η ιστορία είναι μόνη της;
Η Ελλάδα βρίσκεται εδώ και αρκετά χρόνια στην καρδιά των πιο «δύσκολων» και ελιτίστικων συμμαχιών του κόσμου. Το κρίσιμο για την ελληνική πλευρά είναι να αποδεικνύει ότι τα συμφέροντά της ταυτίζονται με τα συμφέρονται των συμμαχικών μας κρατών. Όλα αυτά περί συμμαχιών πρέπει να είναι παράλληλα με την ύπαρξη ένός ισχυρού στρατού που θα δρα αποτρεπτικά.
Από το τέλος του κομμουνισμού μέχρι σήμερα η Αλβανία έχει αλλάξει ριζικά προς το καλύτερο σε πλείστους όσους τομείς, παρά την ενδημική διαφθορά και την προφανή έλλειψη κράτους δικαίου. Η επίσκεψη στην Αλβανία του 2018 δεν σου δημιουργεί την εντύπωση ότι βυθίζεσαι δεκαετίες πίσω στο χρόνο, όπως συνέβαινε το 1991. Σε αυτά τα χρόνια οι Έλληνες γνώρισαν πολύ καλά τους Αλβανούς. Σήμερα αποτελούν την πιο ενσωματωμένη ομάδα αλλοδαπών στην ελληνική κοινωνία.
Παρά όμως τις πολύ καλές σχέσεις σε επίπεδο ελληνικής κοινωνίας, όπως κατέληξαν να διαμορφωθούν όλα αυτά τα χρόνια, οι πολιτικές σχέσεις, Ελλάδος-Αλβανίας εξακολουθούν σε πολλά θέματα να κινούνται στην εποχή του Χότζα. Θύματα αυτών των αντιλήψεων είναι πρωτίστως οι Έλληνες της Αλβανίας. Δεύτερο θύμα είναι οι διακρατικές σχέσεις με την Ελλάδα. Επιπλέον, η οικονομική καθίζηση της Ελλάδος έχει απελευθερώσει την αλβανική αλαζονεία. Το πιο σημαντικό από όλα είναι ότι η Αλβανία βιώνει με καθυστέρηση 100 ετών την περίοδο της δικής της “Μεγάλης Ιδέας”. Είναι προφανές ότι δεν μπορεί να απειλήσει χώρες όπως την Ελλάδα. Απειλεί, όμως, την περιφερειακή σταθερότητα. Ο αποσκορακισμός του αλβανικού μεγαλοϊδεατισμού πρέπει να είναι προϋπόθεση για οποιαδήποτε συμμετοχή της Αλβανίας σε ευρωπαϊκά όργανα και δομές καθώς και σε διεθνείς οργανισμούς.
Και το κυριότερο ο «αγαπητός» γείτονας η Τουρκία, είναι διατεθειμένοι να φτάσουν στα άκρα και να προχωρήσουν σε μία εμπόλεμη κατάσταση;
Οι Τούρκοι ωθούν τα πράγματα μέχρι του σημείου που δεν δημιουργεί αμφισβητήσεις για την ικανότητα του τουρκικού στρατού. Ο εφιάλτης του Ερντογάν είναι να φανεί ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις είναι αναποτελεσματικές ή ανίκανες. Γι’ αυτό το λόγο θα αποφύγει να εμπλακεί σε έναν πόλεμο που μπορεί να δείξει την ανεπάρκειά του. Μία πολεμική σύρραξη με την Ελλάδα ενέχει αυτόν τον κίνδυνο. Μιλάμε για δύο νατοϊκούς στρατούς με ισχυρό οπλισμό. Επομένως η πιθανότητα πολεμικής συγκρούσεως είναι μικρή. Δεν ισχύει το ίδιο για τα θερμά επεισόδια. Εδώ και λίγο καιρό ο Ερντογάν αποδέχεται τη διακινδύνευση ενός θερμού επεισοδίου, όπως φάνηκε με τον εμβολισμό του λιμενικού σκάφους στα Ίμια. Θεωρεί ότι η Ελλάδα δεν θα κλιμακώσει διότι είναι μία χρεωκοπημένη χώρα με αδύνατη ηγεσία και φόβο για τις συνέπειες μίας γενικευμένης συρράξεως. Επομένως, θα υπάρξουν θερμά επεισόδια. Το βασικό θέατρο εκτυλίξεως των θερμών επεισοδίων θα είναι η κυπριακή ΑΟΖ όπου το διακύβευμα για την Τουρκία είναι σημαντικό. Τα επεισόδια στο Αιγαίο θα έχουν την έννοια της αποσπάσεως της προσοχής της Ελλάδος από τα τεκταινόμενα στην κυπριακή ΑΟΖ. Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ένα σταθερό όπλο στα χέρια του Ερντογάν είναι ο τεράστιος αριθμός προσφύγων και μεταναστών που βρίσκονται σήμερα στην Τουρκία. Μικρή αύξηση των καθημερινών ροών προς τα νησιά, θα διαλύσει εντελώς τις δικές μας υποδομές.
Γενικά υπάρχει μία τεταμένη ατμόσφαιρα σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο σχετικά με τις ΑΟΖ. Υπάρχουν αμύθητα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Είναι ικανά αυτά να πυροδοτήσουν μία γενικευμένη σύρραξη και ίσως την έναρξη του Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου;
Δεν ξέρω εάν υπάρχουν αμύθητα κοιτάσματα. Τα επιβεβαιωμένα κοιτάσματα στην ανατολική Μεσόγειο αφορούν σε ένα πολύ μεγάλο κοίτασμα στη θέση Ζορ εντός της αιγυπτιακής ΑΟΖ, δύο μικρότερα κοιτάσματα εντός της ισραηλινής ΑΟΖ κι ένα μικρό κοίτασμα στη θέση Αφροδίτη στην κυπριακή ΑΟΖ. Η πρόσφατη ανακάλυψη ενός κοιτάσματος στη θέση Καλυψώ στο κυπριακό τεμάχιο 10 δείχνει ότι μπορεί όντως να υπάρχει κι εκεί μεγάλο κοίτασμα. Εάν δεν γίνουν όμως έρευνες δεν μπορεί να διαπιστωθεί το μέγεθος των κοιτασμάτων. Αυτό προσπαθεί να αποτρέψει η Τουρκία. Αντιλαμβάνεται ότι ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων μπορεί να δημιουργήσει μία εναλλακτική πηγή προμήθειας υδρογονανθράκων προς την ΕΕ. Κάτι τέτοιο θα αλλάξει τις ισορροπίες όπως έχουν διαμορφωθεί υπέρ της Τουρκίας μετά το 1974. Μόνον η Τουρκία αντιδρά σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Αυτό από μόνο του δεν αρκεί για να ξεκινήσει ένας παγκόσμιος πολέμος.
Πιστεύετε ότι η προφυλάκιση των Ελλήνων στρατιωτικών είναι ένδειξη τουρκικής ισχύος;
Η κράτηση πολιτών άλλων χωρών είναι συνήθης για την Τουρκία. Η πλέον εμβληματική περίπτωση είναι αυτή του αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον που κρατείται από τον Οκτώβριο του 2016. Στις τουρκικές φυλακές κρατούνται -χωρίς δίκη- τρία άτομα με διπλή τουρκική και αμερικανική υπηκόοτητα και δύο τούρκοι υπάλληλοι των αμερικανικών προξενικών αρχών στην Τουρκία. Επίσης κρατούνται άλλοι πέντε Γερμανοί πολίτες. Ήσαν διπλάσιοι αλλά μειώθηκαν όταν η Γερμανία έβγαλε ταξιδιωτική οδηγία για τον κίνδυνο αυθαίρετης συλλήψεως Γερμανών εν όσω βρίσκονται στην Τουρκία. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να δούμε την απόφαση Ερντογάν να κρατήσει τους δύο έλληνες στρατιωτικούς. Οι κρατήσεις πολιτών τρίτων χωρών αποτελούν για την Τουρκία εργαλείο ασκήσεως εξωτερικής πολιτικής. Αυτό σημαίνει ότι οι δύο στρατιωτικοί μας μάλλον θα μείνουν κάποιους μήνες στις τουρκικές φυλακές.
Τελικά η Ελλάδα έχει συμμάχους-εταίρους ή όπως έχει δείξει πολλές φορές η ιστορία είναι μόνη της;
Η Ελλάδα βρίσκεται εδώ και αρκετά χρόνια στην καρδιά των πιο «δύσκολων» και ελιτίστικων συμμαχιών του κόσμου. Το κρίσιμο για την ελληνική πλευρά είναι να αποδεικνύει ότι τα συμφέροντά της ταυτίζονται με τα συμφέρονται των συμμαχικών μας κρατών. Όλα αυτά περί συμμαχιών πρέπει να είναι παράλληλα με την ύπαρξη ένός ισχυρού στρατού που θα δρα αποτρεπτικά.