Το ιστορικό Μοναστήρι της Μεγάλης Παναγίας ή των πέντε οσπιτίων, αφιερωμένο στην κοίμηση της Θεοτόκου αποτελεί το σέμνωμα και το καύχημα της Σαμιακής Εκκλησίας. Ιδρύθηκε το έτος 1586 από τους μοναχούς Νείλο και Διονύσιο, οι οπολιοι πριν είχαν μονάσει στο μικρασιατικό όρος «Λάτρος» κοντά στην αρχαία Μίλητο.

Το κτιριακό συγκρότημα της Μονής ως προς την διάρθρωσή του ακολουθεί πιστά τον τύπο του παραδοσιακού τετράπλευρου Ορθόδοξου Μοναστηρίου.

Στο κέντρο της αυλής υψώνεται ο Ναός της Μονής, ο σπουδαιότερος και ο κατανυκτικότερος όλων των ναών της Σάμου. Είναι βυζαντινού ρυθμού με τρούλο και αποτελεί ακριβή αποτίμηση του σταυροειδούς εγγεγραμμένου σύνθετου τετρακιόνιου αθωνίτικου ναού με νάρθηκα, εξωνάρθηκα και παρεκκλήσιο. Ολόκληρος ο ναός, ο νάρθηκας και το ενσωματωμένο κτητορικό παρεκκλήσιο των Αγίων Αποστόλων έχουν τοιχογραφηθεί το έτος 1596, όπως μαρτυρεί η σχετική επιγραφή, από άγνωστο αγιογράφο, ο οποίος θα πρέπει να είχε γνωρίσει την μεταβυζαντινή αγιογραφική παράδοση του Αγίου Όρους.

Οι μορφές των μεγάλων Διδασκάλων του μοναχισμού παριστάνονται ασκητικές, ιερατικές και προπαντός στοχαστικές. Οι Aγιοι αυτοί εβίωσαν μέσα στην έρημο την ευαγγελική απλότητα και μελέτησαν σε βάθος την ανθρώπινη συμπεριφορά. Τα συμπεράσματά τους αποκρυσταλλώθηκαν στις θαυμαστές ιστορίες των Γερόντων, για τις οποίες η σύγχρονη ψυχολογία και ψυχιατρική δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η βυζαντινή εικονογραφία αποτελεί μάθημα υψηλής θεολογίας και σάρκωση του εκκλησιαστικού φρονήματος της Ορθόδοξης Χριστιανοσύνης.

Το ξυλόγλυπτο και επιχρυσωμένο τέμπλο, ο δεσποτικός θρόνος, ο άμβωνας και τα αναλόγια των Ψαλτών αποτελούν έξοχα δείγματα της διακοσμητικής ξυλογλυπτικής του ΙΗ' αιώνα.

Η φιλοξενία και η γεναιοδωρία των Μοναχών της Μεγάλης Παναγίας υπήρξε παροιμιώδης.Τον απόηχο των κατανυκτικών Ακολουθιών της Μονής διέσωσε ο ιστοριοδίφης Εμμανουήλ Κρητικίδης, επισημαίνοντας την επικρατούσα εκκλησιαστική τάξη, την ιεροπρέπεια και την άρτια μουσική κατάρτιση των Μοναχών.

Το μοναστήρι της Μεγάλης Παναγίας είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ιστορία, την παράδοση και τους μακροχρόνιους απελευθερωτικούς αγώνες του Σαμιακού λαού.

Όλα ανεξαρτήτως τα Μοναστήρια της Σάμου υπήρξαν τα κρησφύγετα των καταδιωκομένων Ελλήνων κατά τις περιόδους της δουλείας και της ξενικής κατοχής, αλλά και τα ορμητήρια των γενναίων αγωνιστών της Επαναστάσεως του 1821 και των μετέπειτα απελευθερωτικών κινημάτων.

Πληροφορίες

Διεύθυνση: 831 04 Κουμαραδαίοι, Σάμος Σάμου
Τηλέφωνο: 2273041249