Τριακόσια σκαλιά χωρίζουν το σημερινό επισκέπτη από την είσοδο του Μοναστηριού. Άλλα 900 χρόνια τον χωρίζουν από την ίδρυση του. Αυτό που ενώνει όλους ανεξαιρέτως τους επισκέπτες είναι το δέος και ο θαυμασμός μπροστά σ' αυτό το σημαντικό έργο, ένα μνημείο ύμνος στην ανθρώπινη πίστη και θέληση. Σ' ένα κακοτράχαλο τοπίο απίστευτης ομορφιάς και αγριάδας, άνθρωποι πιστοί νίκησαν τις αδυναμίες τους και κατάφεραν αυτό που σήμερα φαντάζει σαν ένα μικρό θαύμα. Χτισμένο πάνω σε απότομους βράχους κρέμεται στο κενό πιασμένο λες από το αόρατο χέρι του θεού. Η μονή χτίστηκε το 1088 και ανακαινίστηκε από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Αλέξιο Κομνηνό. Αφορμή για την ίδρυση της στάθηκε η εύρεση μιας εικόνας της Παναγίας, που έφτασε από το Χόζοβο ή Χόζοβα της Παλαιστίνης. Η τοποθεσία Χόζιβα ή Κοζιβά βρίσκεται στους Άγιους τόπους κοντά στην Ιεριχώ. 

Οι διωγμοί των χριστιανών τον 9ο αιώνα έφερε ως εκ θαύματος την εικόνα στην Αμοργό, θέση που όπως λέγεται επέλεξε η ίδια η Παναγία. Οι ανακαινίσεις και τα ασβεστώματα των τοίχων όλα αυτά τα χρόνια έχουν επικαλύψει σημαντικά στοιχεία για την Ιστορία της Μονής. Κατά τη Βενετσιάνικη κατοχή (1296-1537) έγιναν σημαντικές αλλαγές και επεκτάσεις αφήνοντας τα σημάδια της δυτικής επιρροής. Η ευημερία της Μονής δεν διακόπηκε ούτε τα χρόνια της Τουρκικής κατοχής (1537-1824). Η περιουσία της επέτρεπε την εξαγορά της θρησκευτικής ελευθερίας από τους Τούρκους πασάδες. Η μονή διέθεται μετόχια στην Κρήτη, στην Λέρο, στη Νάξο, στην Πάρο, στην Αστυπάλαια, στην Ίο καθώς και στα ερημονήσιαΚέρο, Νικουριά, Γραμπούσσα.

Ακόμη και τα νεότερα κτίσματα δεν αλλοιώνουν το χαρακτήρα του οικοδομήματος. Το μήκος του είναι 40 μέτρα ενώ το πλάτος του μόλις 5 μέτρα. Στενές πέτρινες σκάλες οδηγούν στους 8 ορόφους του και συνδέουν τα τμήματα του Μοναστηριού. Τα τόξα είναι χτισμένα με πυρόλιθο που έφερναν από τη Μήλο. Η χρήση ξυλείας δηλώνει την ύπαρξη δάσους στην περιοχή (συγκεκριμένα δάσους με φείδες, ενός είδους κυπαρισσιού). Η μονή αποτελείται από τα κελιά των μοναχών, την τράπεζα, τα μαγειρεία, τους φούρνους, τις αποθήκες, τους χώρους για το ζύμωμα των ψωμιών, το πατητήρι, τα κελάρια για το κρασί, τους χώρους με τα πιθάρια για το λάδι καθώς και τους ασβεστόλακους και τα πηγάδια. Οι φούρνοι και τα μαγειριά δε λειτουργούν πια, ενώ η τράπεζα ανοίγει για τους πιστούς στις 21 Νοεμβρίου στα Εισόδια της Θεοτόκου. Το 1977 τρία μικρά κελιά ενώθηκαν και οι επισκέπτες μπορούν να θαυμάσουν μερικά από τα κειμήλια της Μονής απολαμβάνοντας το απαραίτητο κέρασμα του κίτρου και του λουκουμιού.

Πληροφορίες

Διεύθυνση: Αμοργός, Τ.Κ. 84008, (Νομός Κυκλάδων)