της αρθρογράφουΑλεξίας Φεσσά
Είναι ένα από τα ομορφότερα και πιο παραδοσιακά και καλοδιατηρημένα χωριά της ορεινής Αρκαδίας. Εντυπωσιάζει τον επισκέπτη με τη μοναδική αρχιτεκτονική, τους ατμοσφαιρικούς ξενώνες, τα εντυπωσιακά μοναστήρια, τα καταπράσινα τοπία, γεγονός που την καθιστά μια από τις δημοφιλέστερες βάσεις για εναλλακτικό τουρισμό.
Ποταμός Λούσιος
Ο Λούσιος, όπως αποκαλύπτει και το όνομά του, θεωρείτο το ποτάμι όπου οι νύμφες Θεισόα, Νέδα και Αγνώ έλουσαν το νεογέννητο Δία. Οι κάτοικοι των γύρω περιοχών τον αποκαλούν «φασαριόζη», οι γέροντες «δουλευταρά», οι μοναχοί της μονής Προδρόμου «σύντροφο» κι οι νεαροί επισκέπτες «διασκεδαστικό». Είναι ένα μικρό ποτάμι μήκους 23 χλμ., που πηγάζει κυρίως από το οροπέδιο της Καρκαλούς. Η περιοχή αποτελεί ένα πλούσιο οικοσύστημα αλλά και έναν τόπο με μακραίωνη ιστορία και έντονο θρησκευτικό χαρακτήρα. Στις δύο πλευρές του φαραγγιού βρίσκονται δύο ιστορικές μονές, η Μονή Φιλοσόφου και η Μονή Προδρόμου. Σ’ αυτά τα ιστορικά μοναστήρια οφείλεται ο χαρακτηρισμός της περιοχής ως Άγιο Όρος της Πελοποννήσου. Από το 1997 έχει χαρακτηριστεί ως «περιοχή ενιαίου αρχαιολογικού χώρου» και προστατεύεται από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Το Φαράγγι του Λούσιου
Σε όλο το μήκος του ποταμού, σχηματίζεται ένα από τα ωραιότερα Φαράγγια της Πελοποννήσου. Διαθέτει εντυπωσιακή πλούσια βλάστηση που απλώνεται σε όλες τις πλαγιές του φαραγγιού ενώ το τοπίο που υπάρχει στις δασωμένες πλαγιές του λειτουργεί σαν φυσικός μηχανισμός καθαρισμού του περιβάλλοντος, παρέχοντας ανάπτυξη της χλωρίδας και διαβίωση της πανίδας. Μέσα στο φαράγγι πλούσια πανίδα, ενώ βρίσκουν καταφύγιο και πολλά άγρια είδη ζώων και πουλιών. Στις μικρές λίμνες του Λουσίου υπάρχουν πέστροφες αναδεικνύοντας την καθαρότητα των υδάτων του ποταμού.
Αρχαιά Μεγαλόπολη
Δεσπόζει 3χιλ. έξω από την σημερινή πόλη της Μεγαλόπολης. Κοντά κυλά ο ποταμός Ελισσών που εκβάλλει στον Αλφειό. Κεντρικό μνημείο είναι το Αρχαίο Θέατρο, το οποίο απαρτίζει μεγάλη μαρτυρία της κραταιάς Αρκαδικής Ομοσπονδίας και της πανίσχυρης Μεγάλης Πόλεως, της νεώτερης πόλης της αρχαίας Αρκαδίας, που γνώρισε αίγλη και μεγαλείο, αλλά χάθηκε μέσα σε δύο αιώνες. Το 1890 αποκαλύφθηκαν από τις ανασκαφές του Βρετανικού Ινστιτούτου (1890 - 1891), η ορχήστρα, το προσκήνιο, μέρος της προεδρίας, οι χαμηλότερες λίθινες κερκίδες, τα επιβλητικά αναλήμματα των παρόδων και τα θεμέλια της σκηνοθήκης. Σήμερα στο χώρο του Θερσυλίου νεώτερες ανασκαφές είναι σε εξέλιξη. Συνέχεια του θεάτρου, στη βόρεια πλευρά είναι το Θερσίλειο Βουλευτήριο της Αρκαδικής Ομοσπονδίας και η Αρχαία Αγορά. Υπολογίζεται, τέλος, ότι το το τείχος της αρχαίας πόλης είχε μήκος 8850 μέτρα.
Ο Λούσιος, όπως αποκαλύπτει και το όνομά του, θεωρείτο το ποτάμι όπου οι νύμφες Θεισόα, Νέδα και Αγνώ έλουσαν το νεογέννητο Δία. Οι κάτοικοι των γύρω περιοχών τον αποκαλούν «φασαριόζη», οι γέροντες «δουλευταρά», οι μοναχοί της μονής Προδρόμου «σύντροφο» κι οι νεαροί επισκέπτες «διασκεδαστικό». Είναι ένα μικρό ποτάμι μήκους 23 χλμ., που πηγάζει κυρίως από το οροπέδιο της Καρκαλούς. Η περιοχή αποτελεί ένα πλούσιο οικοσύστημα αλλά και έναν τόπο με μακραίωνη ιστορία και έντονο θρησκευτικό χαρακτήρα. Στις δύο πλευρές του φαραγγιού βρίσκονται δύο ιστορικές μονές, η Μονή Φιλοσόφου και η Μονή Προδρόμου. Σ’ αυτά τα ιστορικά μοναστήρια οφείλεται ο χαρακτηρισμός της περιοχής ως Άγιο Όρος της Πελοποννήσου. Από το 1997 έχει χαρακτηριστεί ως «περιοχή ενιαίου αρχαιολογικού χώρου» και προστατεύεται από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Το Φαράγγι του Λούσιου
Σε όλο το μήκος του ποταμού, σχηματίζεται ένα από τα ωραιότερα Φαράγγια της Πελοποννήσου. Διαθέτει εντυπωσιακή πλούσια βλάστηση που απλώνεται σε όλες τις πλαγιές του φαραγγιού ενώ το τοπίο που υπάρχει στις δασωμένες πλαγιές του λειτουργεί σαν φυσικός μηχανισμός καθαρισμού του περιβάλλοντος, παρέχοντας ανάπτυξη της χλωρίδας και διαβίωση της πανίδας. Μέσα στο φαράγγι πλούσια πανίδα, ενώ βρίσκουν καταφύγιο και πολλά άγρια είδη ζώων και πουλιών. Στις μικρές λίμνες του Λουσίου υπάρχουν πέστροφες αναδεικνύοντας την καθαρότητα των υδάτων του ποταμού.
Αρχαιά Μεγαλόπολη
Δεσπόζει 3χιλ. έξω από την σημερινή πόλη της Μεγαλόπολης. Κοντά κυλά ο ποταμός Ελισσών που εκβάλλει στον Αλφειό. Κεντρικό μνημείο είναι το Αρχαίο Θέατρο, το οποίο απαρτίζει μεγάλη μαρτυρία της κραταιάς Αρκαδικής Ομοσπονδίας και της πανίσχυρης Μεγάλης Πόλεως, της νεώτερης πόλης της αρχαίας Αρκαδίας, που γνώρισε αίγλη και μεγαλείο, αλλά χάθηκε μέσα σε δύο αιώνες. Το 1890 αποκαλύφθηκαν από τις ανασκαφές του Βρετανικού Ινστιτούτου (1890 - 1891), η ορχήστρα, το προσκήνιο, μέρος της προεδρίας, οι χαμηλότερες λίθινες κερκίδες, τα επιβλητικά αναλήμματα των παρόδων και τα θεμέλια της σκηνοθήκης. Σήμερα στο χώρο του Θερσυλίου νεώτερες ανασκαφές είναι σε εξέλιξη. Συνέχεια του θεάτρου, στη βόρεια πλευρά είναι το Θερσίλειο Βουλευτήριο της Αρκαδικής Ομοσπονδίας και η Αρχαία Αγορά. Υπολογίζεται, τέλος, ότι το το τείχος της αρχαίας πόλης είχε μήκος 8850 μέτρα.
Αρχαία Γόρτυς
Είναι χτισμένη στη δεξιά όχθη του Λούσιου. Σύμφωνα με τη Μυθολογία, οικιστής της ήταν ο Γόρτυς γιος του Στυμφήλου και δισέγγονος του Αρκά. Από το Γόρτυ πήραν το όνομά τους η πόλη και ο Λούσιος ποταμός που ονομάζεται και Γορτύνιος. Σύμφωνα με αρχαιολογικές σκαπάνες, πρόκειται για μια πόλη που προστατευόταν από δύο ακροπόλεις και είχε δύο σημαντικά Ασκληπιεία, δυο περίπτερους ναούς και ιαματικές λουτρικές εγκαταστάσεις για την ίαση των ασθενών.
Το Ρολόι της Δημητσάνας
Κοντά στο κέντρο της αγοράς της Δημητσάνας, δεσπόζει το μεγαλοπρεπές και επιβλητικό ωρολογοστάσιο που φιλοξενεί το «ρολόι της Δημητσάνας». Το ρολόι στάλθηκε από τους Δημητσανίτες της Νέας Υόρκης γύρω στα 1900. Η θεμελίωση του έργου έγινε το έτος 1928, ενώ ολοκληρώθηκε το 1934.
Εθνικό Μονοπάτι 32
Το χωριό διασχίζει το μονοπάτι 32 που είναι ένα παρακλάδι του Ευρωπαϊκού μονοπατιού μεγάλων διαδρομών Ε4 GR. Το μονοπάτι φθάνει στο Ζυγοβίτσι από την περιοχή της Βυτίνας και από το Ζυγοβίτσι κατευθύνεται προς Δημητσάνα-Παλαιοχώρι-Μονή Φιλοσόφου-Κρυφό Σχολειό-Μονή Προδρόμου, συνεχίζει προς την Καρύταινα και καταλήγει στο Γύθειο.
Χιονοδρομικό Κέντρο Μαινάλου
Στο όρος του Μαινάλου, στην κορυφή της Οστρακίνας και σε υψόμετρο 1770 περίπου μέτρων λειτουργεί το σύγχρονο αυτό χιονοδρομικό κέντρο. Διαθέτει 8 εξαιρετικές χιονοδρομικές πίστες, ειδικό πάρκο για μηχανάκια ATV, το κεντρικό σαλέ για καφέ ή φαγητό, snowbar, καταφύγιο και τέσσερις χιονοδρομικούς αναβατήρες. Η ξεχωριστή του θέση μέσα στα έλατα, η εύκολη πρόσβαση αλλά και η φυσική ομορφιά της περιοχής το καθιστούν ελκυστικό.
Βιβλιοθήκη Δημητσάνας
Σε τμήμα του χώρου της Σχολής Δημητσάνας, η αρχαιότερη βιβλιοθήκη της Ελλάδας ιδρύθηκε το 1764 και εμπλουτιζόταν με βιβλία επί 57 έτη. Κατά την διάρκεια της επανάστασης του 1821 μέρος των βιβλίων χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή φυσεκίων καθώς υπήρχε έλλειψη από χαρτί. Σήμερα αριθμεί περισσότερους από 35.000 τόμους, χειρόγραφα και έγγραφα. Η βιβλιοθήκη συνέβαλε στον εθνικό αγώνα για την απελευθέρωση. Διότι η Δημητσάνα με τους μπαρουτόμυλους, που λειτουργούσαν εκεί, ήταν το οπλοστάσιο του αγώνα και τροφοδοτούσε με μπαρούτι Μοριά και Ρούμελη. Το μπαρούτι όμως για να γίνει φυσίγγια χρειαζόταν να τυλιχτεί σε χαρτί. Αυτό το πολύτιμο χαρτί το πρόσφεραν τα βιβλία της βιβλιοθήκης. Έτσι από τους 5.000 τόμους που αριθμούσε η βιβλιοθήκη πριν το 1821, μετά την απελευθέρωση είχαν διασωθεί μόλις 600 τόμοι.
Είναι χτισμένη στη δεξιά όχθη του Λούσιου. Σύμφωνα με τη Μυθολογία, οικιστής της ήταν ο Γόρτυς γιος του Στυμφήλου και δισέγγονος του Αρκά. Από το Γόρτυ πήραν το όνομά τους η πόλη και ο Λούσιος ποταμός που ονομάζεται και Γορτύνιος. Σύμφωνα με αρχαιολογικές σκαπάνες, πρόκειται για μια πόλη που προστατευόταν από δύο ακροπόλεις και είχε δύο σημαντικά Ασκληπιεία, δυο περίπτερους ναούς και ιαματικές λουτρικές εγκαταστάσεις για την ίαση των ασθενών.
Το Ρολόι της Δημητσάνας
Κοντά στο κέντρο της αγοράς της Δημητσάνας, δεσπόζει το μεγαλοπρεπές και επιβλητικό ωρολογοστάσιο που φιλοξενεί το «ρολόι της Δημητσάνας». Το ρολόι στάλθηκε από τους Δημητσανίτες της Νέας Υόρκης γύρω στα 1900. Η θεμελίωση του έργου έγινε το έτος 1928, ενώ ολοκληρώθηκε το 1934.
Εθνικό Μονοπάτι 32
Το χωριό διασχίζει το μονοπάτι 32 που είναι ένα παρακλάδι του Ευρωπαϊκού μονοπατιού μεγάλων διαδρομών Ε4 GR. Το μονοπάτι φθάνει στο Ζυγοβίτσι από την περιοχή της Βυτίνας και από το Ζυγοβίτσι κατευθύνεται προς Δημητσάνα-Παλαιοχώρι-Μονή Φιλοσόφου-Κρυφό Σχολειό-Μονή Προδρόμου, συνεχίζει προς την Καρύταινα και καταλήγει στο Γύθειο.
Χιονοδρομικό Κέντρο Μαινάλου
Στο όρος του Μαινάλου, στην κορυφή της Οστρακίνας και σε υψόμετρο 1770 περίπου μέτρων λειτουργεί το σύγχρονο αυτό χιονοδρομικό κέντρο. Διαθέτει 8 εξαιρετικές χιονοδρομικές πίστες, ειδικό πάρκο για μηχανάκια ATV, το κεντρικό σαλέ για καφέ ή φαγητό, snowbar, καταφύγιο και τέσσερις χιονοδρομικούς αναβατήρες. Η ξεχωριστή του θέση μέσα στα έλατα, η εύκολη πρόσβαση αλλά και η φυσική ομορφιά της περιοχής το καθιστούν ελκυστικό.
Βιβλιοθήκη Δημητσάνας
Σε τμήμα του χώρου της Σχολής Δημητσάνας, η αρχαιότερη βιβλιοθήκη της Ελλάδας ιδρύθηκε το 1764 και εμπλουτιζόταν με βιβλία επί 57 έτη. Κατά την διάρκεια της επανάστασης του 1821 μέρος των βιβλίων χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή φυσεκίων καθώς υπήρχε έλλειψη από χαρτί. Σήμερα αριθμεί περισσότερους από 35.000 τόμους, χειρόγραφα και έγγραφα. Η βιβλιοθήκη συνέβαλε στον εθνικό αγώνα για την απελευθέρωση. Διότι η Δημητσάνα με τους μπαρουτόμυλους, που λειτουργούσαν εκεί, ήταν το οπλοστάσιο του αγώνα και τροφοδοτούσε με μπαρούτι Μοριά και Ρούμελη. Το μπαρούτι όμως για να γίνει φυσίγγια χρειαζόταν να τυλιχτεί σε χαρτί. Αυτό το πολύτιμο χαρτί το πρόσφεραν τα βιβλία της βιβλιοθήκης. Έτσι από τους 5.000 τόμους που αριθμούσε η βιβλιοθήκη πριν το 1821, μετά την απελευθέρωση είχαν διασωθεί μόλις 600 τόμοι.
Το Ληνό του Κολοκοτρώνη
Λίγα μέτρα πριν τη μονή των Αιμυαλών βρίσκεται το Ληνό του Κολοκοτρώνη, μέσα στο οποίο, την 1η Φεβρουαρίου 1806, βρήκε τραγικό θάνατο από προδοσία μια εξαμελής ομάδα «κλεφτών» παληκαριών του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, αρχηγός της οποίας ήταν ο Γιάννος Κολοκοτρώνης γνωστός ως «Ζορμπάς».
Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης
2 χλμ ανατολικά της Δημητσάνας, πρόκειται για ένα χώρο μέσα στον οποίο, στην περίοδο της προβιομηχανικής εποχής, λειτουργούσε ένα μεγάλο βιοτεχνικό συγκρότημα που είχε το νερό της ομώνυμης πηγής ως κινητήρια δύναμη. Δημιουργήθηκε το 1997. Στο μουσείο λειτουργεί ένας μύλος που άλεθε τα δημητριακά, μια νεροτριβή που επεξεργάζονταν τα υφαντά, ένα βυρσοδεψείο που επεξεργαζόταν τα δέρματα, ένα ρακοκάζανο που παρήγαγε το τσίπουρο και ένας μπαρουτόμυλος. Μέσα στο μουσείο προβάλλεται οπτικοακουστικό υλικό για κάθε επάγγελμα ξεχωριστά.
Παλαιών Πατρών Γερμανός
Το άγαλμά του βρίσκεται στην Καλλιθέα κάτω από το Γυμνάσιο και στο σπίτι του μεγάλου αγωνιστή βρίσκεται στο κάστρο. Πρόκειται για μια διώροφη παραδοσιακή κατοικία και προορίζεται για μουσείο.
Μονή Αιμυαλών
Επί Τουρκοκρατίας αποτελούσε εξαίρετο πνευματικό κέντρο, προσκύνημα των Χριστιανών της περιοχής, ιδίως της Δημητσάνας και του Ζυγοβιστίου ενώ παράλληλα βοήθησε σημαντικά τους αγωνιζόμενους Έλληνες κατά την επανάσταση του 1821 με τρόφιμα, χρήματα και φιλοξενία κατατρεγμένων.
Ι. Μ. Φιλοσόφου και Προδρόμου Αρκαδίας
Το ιστορικό μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου δεσπόζει πάνω από την αριστερή όχθη του ποταμού Λούσιου. Είναι χτισμένο στη βάση ενός ψηλού και άγριου βράχου και βρίσκεται σχεδόν απέναντι από τη Μονή Φιλοσόφου. Ιδρύθηκε το 16ο αιώνα και είναι από τις μεγαλύτερες και ιστορικότερες μονές της Πελοποννήσου. Είναι ανδρική μονή και έχει τους περισσότερους μοναχούς σε σχέση με τις άλλες μονές της Αρκαδίας. Κατά την παράδοση, η ίδρυσή της ανάγεται στα μέσα του 12ου αιώνα (1167). Σήμερα το μοναστήρι ακμάζει και έλκει πολλούς προσκυνητές. Η περιοχή αναδείχτηκε σε κέντρο παιδείας και πνευματικής καλλιέργειας την περίοδο της τουρκοκρατίας όπου λειτουργούσε και Κρυφό Σχολειό. Εβδομήντα (70) αρχιερείς και επτά Πατριάρχες μαθήτευσαν στη σχολή της Δημητσάνας, μεταξύ αυτών και ο καταγόμενος από τη Δημητσάνα Πατριάρχης Άγιος Γρηγόριος ο Ε’. Τέλος, Το 1955 η μονή χαρακτηρίστηκε διατηρητέο μνημείο και από το 1992 άρχισε να συντηρείται και να ανακαινίζεται με την επίβλεψη του Υπουργείου Πολιτισμού.
Λίγα μέτρα πριν τη μονή των Αιμυαλών βρίσκεται το Ληνό του Κολοκοτρώνη, μέσα στο οποίο, την 1η Φεβρουαρίου 1806, βρήκε τραγικό θάνατο από προδοσία μια εξαμελής ομάδα «κλεφτών» παληκαριών του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, αρχηγός της οποίας ήταν ο Γιάννος Κολοκοτρώνης γνωστός ως «Ζορμπάς».
Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης
2 χλμ ανατολικά της Δημητσάνας, πρόκειται για ένα χώρο μέσα στον οποίο, στην περίοδο της προβιομηχανικής εποχής, λειτουργούσε ένα μεγάλο βιοτεχνικό συγκρότημα που είχε το νερό της ομώνυμης πηγής ως κινητήρια δύναμη. Δημιουργήθηκε το 1997. Στο μουσείο λειτουργεί ένας μύλος που άλεθε τα δημητριακά, μια νεροτριβή που επεξεργάζονταν τα υφαντά, ένα βυρσοδεψείο που επεξεργαζόταν τα δέρματα, ένα ρακοκάζανο που παρήγαγε το τσίπουρο και ένας μπαρουτόμυλος. Μέσα στο μουσείο προβάλλεται οπτικοακουστικό υλικό για κάθε επάγγελμα ξεχωριστά.
Παλαιών Πατρών Γερμανός
Το άγαλμά του βρίσκεται στην Καλλιθέα κάτω από το Γυμνάσιο και στο σπίτι του μεγάλου αγωνιστή βρίσκεται στο κάστρο. Πρόκειται για μια διώροφη παραδοσιακή κατοικία και προορίζεται για μουσείο.
Μονή Αιμυαλών
Επί Τουρκοκρατίας αποτελούσε εξαίρετο πνευματικό κέντρο, προσκύνημα των Χριστιανών της περιοχής, ιδίως της Δημητσάνας και του Ζυγοβιστίου ενώ παράλληλα βοήθησε σημαντικά τους αγωνιζόμενους Έλληνες κατά την επανάσταση του 1821 με τρόφιμα, χρήματα και φιλοξενία κατατρεγμένων.
Ι. Μ. Φιλοσόφου και Προδρόμου Αρκαδίας
Το ιστορικό μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου δεσπόζει πάνω από την αριστερή όχθη του ποταμού Λούσιου. Είναι χτισμένο στη βάση ενός ψηλού και άγριου βράχου και βρίσκεται σχεδόν απέναντι από τη Μονή Φιλοσόφου. Ιδρύθηκε το 16ο αιώνα και είναι από τις μεγαλύτερες και ιστορικότερες μονές της Πελοποννήσου. Είναι ανδρική μονή και έχει τους περισσότερους μοναχούς σε σχέση με τις άλλες μονές της Αρκαδίας. Κατά την παράδοση, η ίδρυσή της ανάγεται στα μέσα του 12ου αιώνα (1167). Σήμερα το μοναστήρι ακμάζει και έλκει πολλούς προσκυνητές. Η περιοχή αναδείχτηκε σε κέντρο παιδείας και πνευματικής καλλιέργειας την περίοδο της τουρκοκρατίας όπου λειτουργούσε και Κρυφό Σχολειό. Εβδομήντα (70) αρχιερείς και επτά Πατριάρχες μαθήτευσαν στη σχολή της Δημητσάνας, μεταξύ αυτών και ο καταγόμενος από τη Δημητσάνα Πατριάρχης Άγιος Γρηγόριος ο Ε’. Τέλος, Το 1955 η μονή χαρακτηρίστηκε διατηρητέο μνημείο και από το 1992 άρχισε να συντηρείται και να ανακαινίζεται με την επίβλεψη του Υπουργείου Πολιτισμού.