Ομόφωνη θετική γνωμοδότηση παρείχε το Συμβούλιο Μουσείων επί των προδιαγραφών του Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού Προσχεδίου, για την αναβάθμιση, υπόγεια επέκταση και λειτουργική διασύνδεση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου με το «Acropole Across». Πρόκειται για αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ιδεών με στόχο τη συνολική αναβάθμιση, αναδιοργάνωση και εκσυγχρονισμό του κτηριακού συγκροτήματος του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (ΕΑΜ) για να ανταποκριθεί στα διεθνή πρότυπα και προδιαγραφές αντίστοιχης σπουδαιότητας και περιεχομένου μουσείων. Στο πλαίσιο του διαγωνισμού διερευνώνται η δυνατότητα επικοινωνίας με το συγκρότημα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), καθώς και η ανάπλαση του περιβάλλοντος χώρου του.
Ο πρώτος άξονας πάνω στον οποίο θα χτιστεί η ταυτότητα του νέου μουσείου είναι αυτός της «κιβωτού της εθνικής παιδείας», κάτι που επιβεβαιώνει ότι προτεραιότητα του μουσείου είναι να προβάλλει μέσα από τα εκθέματά του την ελληνική ταυτότητα μέσα στους αιώνες. Επιστρέφει επίσης η έννοια του «παντεχνείου», που σημαίνει ότι το μουσείο δεν θα περιορίζεται μόνο στην επαφή με την αρχαία ελληνική τέχνη, αλλά θα λειτουργεί και ως «πρωτοπόρος καθοδηγητής και στη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία», όπως αναφέρει η εισήγηση της αρμόδιας υπηρεσίας του ΥΠΠΟΑ (Δ/νση Μελετών και Εκτέλεσης Εργων Μουσείων). Αλλωστε το Acropole Across, με το οποίο θα συνδεθεί υπογείως το μουσείο, προορίζεται να λειτουργήσει ως κέντρο σύγχρονου πολιτισμού. Η εξωστρέφεια, η λειτουργία ως ερευνητικού κέντρου και η «δυναμική ματιά προς το μέλλον», που θέλει το μουσείο ευέλικτο στη στρατηγική του και ανοιχτό στις νέες τάσεις της κοινωνίας, περιλαμβάνονται στη νέα ταυτότητά του.
Μία από τις βασικές αρχιτεκτονικές προκλήσεις που θέτει το ΥΠΠΟΑ είναι ο ανασχεδιασμός του κήπου και της εισόδου του μουσείου. Οι προτάσεις θα πρέπει να συνδέουν με έναν δημιουργικό τρόπο το υφιστάμενο κτίριο με τους υπόγειους χώρους και να αναβαθμίζουν αισθητικά τον κήπο, ο οποίος θα παραμείνει ένας ανοιχτός χώρος αναψυχής και πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Γενικά ο κήπος που βλέπει στην Πατησίων, ο οποίος μάλιστα αναβαθμίστηκε πρόσφατα, θεωρείται εξαιρετικά σημαντικό κεφάλαιο για τη νέα εποχή του μουσείου και τονίζεται ότι θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ισότιμα με την υπόλοιπη αρχιτεκτονική μελέτη. Ζητούμενο επίσης είναι η διερεύνηση της δυνατότητας «μελλοντικής επικοινωνίας» του Αρχαιολογικού Μουσείου με το γειτονικό ΕΜΠ και η ανάπλαση της ευρύτερης περιοχής του Μουσείου. Τονίζεται επίσης η διακριτή ύπαρξη και λειτουργία του Επιγραφικού Μουσείου, το οποίο προβλέπεται να αποκτήσει επιπλέον χώρους εμβαδού 2.000 τ.μ. (βιβλιοθήκη, αποθήκες, εργαστήρια συντήρησης).
Το ίδιο το κτίριο θα αναβαθμιστεί ενεργειακά, οι εσωτερικές αίθουσες θα αλλάξουν καθώς έχουν εντοπιστεί δυσλειτουργικές περιοχές, θα δημιουργηθούν σύγχρονες αίθουσες περιοδικών εκθέσεων με κατάλληλο ύψος, φωτισμό και πρόσβαση, νέο αμφιθέατρο με ανεξάρτητη είσοδο και, εκτός από το καφέ του αιθρίου, θα δημιουργηθεί χώρος για μία ακόμη καφετέρια και ένα εστιατόριο, που θα λειτουργούν και ανεξάρτητα από το ωράριο του μουσείου. Επίσης, παράλληλα με το κεντρικό πωλητήριο θα προβλεφθούν και μικρότερες «γωνιές» με πωλητέα είδη. Σύμφωνα με το κτιριολογικό πρόγραμμα που εγκρίθηκε στα τέλη Ιανουαρίου, οι εκθεσιακοί χώροι θα αυξηθούν σε 11.000 τ.μ. από 7.800 που είναι σήμερα και οι χώροι των περιοδικών εκθέσεων σε 1.430 τ.μ. από 400 τ.μ.
Το Συμβούλιο Μουσείων ενέκρινε ομόφωνα τους τεχνικούς όρους για την εκπόνηση των αρχιτεκτονικών μελετών.
Στα διοικητικά γραφεία θα περιλαμβάνονται επίσης ξεχωριστά γραφεία αρχιφυλάκων, προσωπικού φύλαξης, χώροι ανάπαυσης και γραφεία για την Εταιρεία Φίλων του Αρχαιολογικού Μουσείου. Στο 2ο υπόγειο του ΕΑΜ θα λειτουργήσει χώρος στάθμευσης για τους επισκέπτες και το προσωπικό με είσοδο από την οδό Τοσίτσα, ενώ προσωρινοί χώροι στάθμευσης για λεωφορεία θα διαμορφωθούν στην οδό Βασιλέως Ηρακλείου.
Ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός, όπως διευκρινίστηκε χθες, θα πραγματοποιηθεί σε δύο φάσεις: αρχικά θα διεξαχθεί ένας διαγωνισμός ιδεών και στο επόμενο στάδιο οι επιλεγέντες θα κληθούν να υποβάλουν τις οικονομοτεχνικές προτάσεις τους. Η αρχιτεκτονική μελέτη θα γίνει τελικώς με δωρεά της οικογένειας Νικολάου και Ειρήνης Λαιμού (ύψους 650.000 ευρώ).
Ωστόσο, πριν ακόμη ξεκινήσει το έργο, έχουν φανεί και τα πρώτα σύννεφα που αφορούν τη διαδικασία του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού. Οπως έχει σημειώσει και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ) σε ανοιχτή επιστολή του, το ΥΠΠΟΑ έχει επιλέξει τη διενέργεια κλειστού διαγωνισμού με συμμετέχοντες δέκα αρχιτεκτονικά γραφεία του εξωτερικού, αποκλείοντας με αυτόν τον τρόπο την ισότιμη συμμετοχή Ελλήνων αρχιτεκτόνων, που περιορίζονται στη θέση του «συνεργάτη».
Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο είναι επίσης ένα από τα πέντε κρατικά μουσεία που θα μετατραπούν σε ΝΠΔΔ και το έργο της αναβάθμισής του είναι ένα από τα στοιχήματα της κυβέρνησης για τη συνολική ανάπλαση της περιοχής.
Ο πρώτος άξονας πάνω στον οποίο θα χτιστεί η ταυτότητα του νέου μουσείου είναι αυτός της «κιβωτού της εθνικής παιδείας», κάτι που επιβεβαιώνει ότι προτεραιότητα του μουσείου είναι να προβάλλει μέσα από τα εκθέματά του την ελληνική ταυτότητα μέσα στους αιώνες. Επιστρέφει επίσης η έννοια του «παντεχνείου», που σημαίνει ότι το μουσείο δεν θα περιορίζεται μόνο στην επαφή με την αρχαία ελληνική τέχνη, αλλά θα λειτουργεί και ως «πρωτοπόρος καθοδηγητής και στη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία», όπως αναφέρει η εισήγηση της αρμόδιας υπηρεσίας του ΥΠΠΟΑ (Δ/νση Μελετών και Εκτέλεσης Εργων Μουσείων). Αλλωστε το Acropole Across, με το οποίο θα συνδεθεί υπογείως το μουσείο, προορίζεται να λειτουργήσει ως κέντρο σύγχρονου πολιτισμού. Η εξωστρέφεια, η λειτουργία ως ερευνητικού κέντρου και η «δυναμική ματιά προς το μέλλον», που θέλει το μουσείο ευέλικτο στη στρατηγική του και ανοιχτό στις νέες τάσεις της κοινωνίας, περιλαμβάνονται στη νέα ταυτότητά του.
Μία από τις βασικές αρχιτεκτονικές προκλήσεις που θέτει το ΥΠΠΟΑ είναι ο ανασχεδιασμός του κήπου και της εισόδου του μουσείου. Οι προτάσεις θα πρέπει να συνδέουν με έναν δημιουργικό τρόπο το υφιστάμενο κτίριο με τους υπόγειους χώρους και να αναβαθμίζουν αισθητικά τον κήπο, ο οποίος θα παραμείνει ένας ανοιχτός χώρος αναψυχής και πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Γενικά ο κήπος που βλέπει στην Πατησίων, ο οποίος μάλιστα αναβαθμίστηκε πρόσφατα, θεωρείται εξαιρετικά σημαντικό κεφάλαιο για τη νέα εποχή του μουσείου και τονίζεται ότι θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ισότιμα με την υπόλοιπη αρχιτεκτονική μελέτη. Ζητούμενο επίσης είναι η διερεύνηση της δυνατότητας «μελλοντικής επικοινωνίας» του Αρχαιολογικού Μουσείου με το γειτονικό ΕΜΠ και η ανάπλαση της ευρύτερης περιοχής του Μουσείου. Τονίζεται επίσης η διακριτή ύπαρξη και λειτουργία του Επιγραφικού Μουσείου, το οποίο προβλέπεται να αποκτήσει επιπλέον χώρους εμβαδού 2.000 τ.μ. (βιβλιοθήκη, αποθήκες, εργαστήρια συντήρησης).
Το ίδιο το κτίριο θα αναβαθμιστεί ενεργειακά, οι εσωτερικές αίθουσες θα αλλάξουν καθώς έχουν εντοπιστεί δυσλειτουργικές περιοχές, θα δημιουργηθούν σύγχρονες αίθουσες περιοδικών εκθέσεων με κατάλληλο ύψος, φωτισμό και πρόσβαση, νέο αμφιθέατρο με ανεξάρτητη είσοδο και, εκτός από το καφέ του αιθρίου, θα δημιουργηθεί χώρος για μία ακόμη καφετέρια και ένα εστιατόριο, που θα λειτουργούν και ανεξάρτητα από το ωράριο του μουσείου. Επίσης, παράλληλα με το κεντρικό πωλητήριο θα προβλεφθούν και μικρότερες «γωνιές» με πωλητέα είδη. Σύμφωνα με το κτιριολογικό πρόγραμμα που εγκρίθηκε στα τέλη Ιανουαρίου, οι εκθεσιακοί χώροι θα αυξηθούν σε 11.000 τ.μ. από 7.800 που είναι σήμερα και οι χώροι των περιοδικών εκθέσεων σε 1.430 τ.μ. από 400 τ.μ.
Το Συμβούλιο Μουσείων ενέκρινε ομόφωνα τους τεχνικούς όρους για την εκπόνηση των αρχιτεκτονικών μελετών.
Στα διοικητικά γραφεία θα περιλαμβάνονται επίσης ξεχωριστά γραφεία αρχιφυλάκων, προσωπικού φύλαξης, χώροι ανάπαυσης και γραφεία για την Εταιρεία Φίλων του Αρχαιολογικού Μουσείου. Στο 2ο υπόγειο του ΕΑΜ θα λειτουργήσει χώρος στάθμευσης για τους επισκέπτες και το προσωπικό με είσοδο από την οδό Τοσίτσα, ενώ προσωρινοί χώροι στάθμευσης για λεωφορεία θα διαμορφωθούν στην οδό Βασιλέως Ηρακλείου.
Ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός, όπως διευκρινίστηκε χθες, θα πραγματοποιηθεί σε δύο φάσεις: αρχικά θα διεξαχθεί ένας διαγωνισμός ιδεών και στο επόμενο στάδιο οι επιλεγέντες θα κληθούν να υποβάλουν τις οικονομοτεχνικές προτάσεις τους. Η αρχιτεκτονική μελέτη θα γίνει τελικώς με δωρεά της οικογένειας Νικολάου και Ειρήνης Λαιμού (ύψους 650.000 ευρώ).
Ωστόσο, πριν ακόμη ξεκινήσει το έργο, έχουν φανεί και τα πρώτα σύννεφα που αφορούν τη διαδικασία του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού. Οπως έχει σημειώσει και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ) σε ανοιχτή επιστολή του, το ΥΠΠΟΑ έχει επιλέξει τη διενέργεια κλειστού διαγωνισμού με συμμετέχοντες δέκα αρχιτεκτονικά γραφεία του εξωτερικού, αποκλείοντας με αυτόν τον τρόπο την ισότιμη συμμετοχή Ελλήνων αρχιτεκτόνων, που περιορίζονται στη θέση του «συνεργάτη».
Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο είναι επίσης ένα από τα πέντε κρατικά μουσεία που θα μετατραπούν σε ΝΠΔΔ και το έργο της αναβάθμισής του είναι ένα από τα στοιχήματα της κυβέρνησης για τη συνολική ανάπλαση της περιοχής.
