Ο ίδιος μπορεί να σχολίαζε την τρέχουσα συνθήκη με στίχους για τις μέρες του μέλλοντος που «στέκοντ’ εμπροστά μας». Ή, για τους τοίχους μιας κάμαρας που «τίποτε δεν απαιτούνε». Ας αφήσουμε όμως τους αναχρονισμούς· ο Κ. Π. Καβάφης δεν τους χρειάζεται. Εδώ και λίγες μέρες εξάλλου, το Ιδρυμα Ωνάση, διαχειριστής του Αρχείου Καβάφη από το 2012, προσφέρει μέσα από το ψηφιακό του κανάλι στο YouTube (Onassis Foundation) ένα αφιέρωμα στο έργο του ποιητή και στη σύγχρονη πρόσληψή του, ανοίγοντας ένα ακόμα παράθυρο στον κόσμο του Αλεξανδρινού.
Μπορεί κανείς να παρακολουθήσει μια συζήτηση μεταξύ του μεταφραστή του Καβάφη, Ντάνιελ Μέντελσον και του καθηγητή της Οξφόρδης, Δημήτρη Παπανικολάου, με θέμα το πολυεπίπεδο έργο του ποιητή και την επίδρασή του. Ενα σεμινάριο, επίσης, για τη σχέση του καβαφικού αρχείου με αρχεία άλλων λογοτεχνών στον Μεσοπόλεμο, από την καθηγήτρια του ΕΚΠΑ, Χριστίνα Ντουνιά. Οι λάτρεις της καλλιγραφίας μπορούν να κατεβάσουν τη «γραμματοσειρά Κ. Π. Καβάφη», ενώ πιο εκπαιδευτικού ενδιαφέροντος είναι τα βίντεο από το πρόγραμμα «Ο Καβάφης πάει σχολείο» και από το περυσινό «Διεθνές Σχολείο Καβάφη» του Ιδρύματος.
Μέχρι και πρωτότυπα εικαστικά έργα θα βρει κανείς, από τους «Εικαστικούς Διαλόγους» της Στέγης το 2013.
Τι κερδίζεται όμως και τι χάνεται από την ψηφιακή πρόσληψη της ποίησης; «Είναι ζήτημα οπτικής», λέει η Εφη Τσιότσιου, εκτελεστική διευθύντρια και διευθύντρια παιδείας του Ιδρύματος Ωνάση. «Δεν το βλέπουμε ως δίλημμα με κέρδη και απώλειες, αλλά συμπληρωματικά, πολλαπλασιαστικά. Στις σημερινές συνθήκες, τα ψηφιακά μέσα μας φέρνουν κοντά, τόσο στον καβαφικό κόσμο όσο και στις πολλαπλές προσλήψεις του». Ετσι κι αλλιώς, πέραν του καναλιού του Ιδρύματος (που τον Απρίλιο προσείλκυσε 1,3 εκατ. views), η ψηφιακή συλλογή του Αρχείου Καβάφη, δημοσιοποιημένη από τον Μάρτιο του 2019 στο cavafy.onassis.org, επιτρέπει στον επισκέπτη να περιηγηθεί σε αυτό κάθε στιγμή. Εδώ και αν υπάρχει υλικό: χειρόγραφα ποιημάτων, άρθρα και μελέτες, προσωπική αλληλογραφία, ημερολόγια και φυσικά, ένα πλήθος φωτογραφιών.
Σύντομα, λέει η Τσιότσιου, θα ξεκινήσει και η ψηφιοποίηση των περισσότερων από 960 βιβλίων του ποιητή: έργα ιστορικά (κυρίως για την ελληνιστική περίοδο), κλασικής γραμματείας καθώς και πονήματα ομοτέχνων του, τα περισσότερα με σημειώσεις του Καβάφη. Ιδανικά, θα πυροδοτήσουν νέες έρευνες και διαλόγους, ενόψει των οποίων, το Ιδρυμα θα ενσωματώσει στο Αρχείο νέα ψηφιακά εργαλεία για χρήση ειδικά από ερευνητές. Οι καλλιτέχνες, οι εκπαιδευτικοί, οι φοιτητές, θα έχουν τη δυνατότητα να περιηγηθούν με εργαλεία προσαρμοσμένα στις ανάγκες τους. Μεταξύ άλλων, το πρόγραμμα «Ο Καβάφης πάει σχολείο» θα ανασχεδιαστεί με έμφαση στην αρχειακή παιδεία και με την ίδια «παιγνιώδη» διάθεση που, σύμφωνα με την Τσιότσιου, βοηθά τους μαθητές να κατανοήσουν την καβαφική ποίηση «όχι ως στατική, αλλά ως κάτι με το οποίο μπορούν να αυτοσχεδιάσουν». Ενα ψηφιακό σεμινάριο για τον ποιητή, από τον Ντάνιελ Βέτσελ των Rimini Protokoll, θα ανακοινωθεί επίσης σύντομα.
Οσο για τους απλούς ενδιαφερόμενους, βασικότερο εργαλείο είναι μάλλον η όρεξη για πολιτιστικά αγαθά που η τρέχουσα συνθήκη ενίοτε ευνοεί. Βάζει και ο Καβάφης το χεράκι του: «στο Αρχείο υπάρχει μια ημερολογιακή καταχώριση, από το πρώτο του ταξίδι στην Αθήνα και στη Δήλο, το 1901, όπου αναφέρεται στην καθιερωμένη διήμερη καραντίνα πριν από την αποβίβαση στον Πειραιά», λέει η κ. Τσιότσιου. «Αναφέρει ότι οι επιβάτες οδηγήθηκαν σε χώρο απολύμανσης με τα ρούχα τους, τα οποία καταγράφει. Μιλάει για έναν ευγενικό, “intelligent looking” γιατρό που τους εξέτασε και για τον ψεκασμό των ρούχων τους από έναν υγειονομικό υπάλληλο. Είναι πολύ επίκαιρο. Αναρωτιέμαι αν ήταν παρών σήμερα, τι θα σκεφτόταν».
Μπορεί κανείς να παρακολουθήσει μια συζήτηση μεταξύ του μεταφραστή του Καβάφη, Ντάνιελ Μέντελσον και του καθηγητή της Οξφόρδης, Δημήτρη Παπανικολάου, με θέμα το πολυεπίπεδο έργο του ποιητή και την επίδρασή του. Ενα σεμινάριο, επίσης, για τη σχέση του καβαφικού αρχείου με αρχεία άλλων λογοτεχνών στον Μεσοπόλεμο, από την καθηγήτρια του ΕΚΠΑ, Χριστίνα Ντουνιά. Οι λάτρεις της καλλιγραφίας μπορούν να κατεβάσουν τη «γραμματοσειρά Κ. Π. Καβάφη», ενώ πιο εκπαιδευτικού ενδιαφέροντος είναι τα βίντεο από το πρόγραμμα «Ο Καβάφης πάει σχολείο» και από το περυσινό «Διεθνές Σχολείο Καβάφη» του Ιδρύματος.
Μέχρι και πρωτότυπα εικαστικά έργα θα βρει κανείς, από τους «Εικαστικούς Διαλόγους» της Στέγης το 2013.
Τι κερδίζεται όμως και τι χάνεται από την ψηφιακή πρόσληψη της ποίησης; «Είναι ζήτημα οπτικής», λέει η Εφη Τσιότσιου, εκτελεστική διευθύντρια και διευθύντρια παιδείας του Ιδρύματος Ωνάση. «Δεν το βλέπουμε ως δίλημμα με κέρδη και απώλειες, αλλά συμπληρωματικά, πολλαπλασιαστικά. Στις σημερινές συνθήκες, τα ψηφιακά μέσα μας φέρνουν κοντά, τόσο στον καβαφικό κόσμο όσο και στις πολλαπλές προσλήψεις του». Ετσι κι αλλιώς, πέραν του καναλιού του Ιδρύματος (που τον Απρίλιο προσείλκυσε 1,3 εκατ. views), η ψηφιακή συλλογή του Αρχείου Καβάφη, δημοσιοποιημένη από τον Μάρτιο του 2019 στο cavafy.onassis.org, επιτρέπει στον επισκέπτη να περιηγηθεί σε αυτό κάθε στιγμή. Εδώ και αν υπάρχει υλικό: χειρόγραφα ποιημάτων, άρθρα και μελέτες, προσωπική αλληλογραφία, ημερολόγια και φυσικά, ένα πλήθος φωτογραφιών.
Σύντομα, λέει η Τσιότσιου, θα ξεκινήσει και η ψηφιοποίηση των περισσότερων από 960 βιβλίων του ποιητή: έργα ιστορικά (κυρίως για την ελληνιστική περίοδο), κλασικής γραμματείας καθώς και πονήματα ομοτέχνων του, τα περισσότερα με σημειώσεις του Καβάφη. Ιδανικά, θα πυροδοτήσουν νέες έρευνες και διαλόγους, ενόψει των οποίων, το Ιδρυμα θα ενσωματώσει στο Αρχείο νέα ψηφιακά εργαλεία για χρήση ειδικά από ερευνητές. Οι καλλιτέχνες, οι εκπαιδευτικοί, οι φοιτητές, θα έχουν τη δυνατότητα να περιηγηθούν με εργαλεία προσαρμοσμένα στις ανάγκες τους. Μεταξύ άλλων, το πρόγραμμα «Ο Καβάφης πάει σχολείο» θα ανασχεδιαστεί με έμφαση στην αρχειακή παιδεία και με την ίδια «παιγνιώδη» διάθεση που, σύμφωνα με την Τσιότσιου, βοηθά τους μαθητές να κατανοήσουν την καβαφική ποίηση «όχι ως στατική, αλλά ως κάτι με το οποίο μπορούν να αυτοσχεδιάσουν». Ενα ψηφιακό σεμινάριο για τον ποιητή, από τον Ντάνιελ Βέτσελ των Rimini Protokoll, θα ανακοινωθεί επίσης σύντομα.
Οσο για τους απλούς ενδιαφερόμενους, βασικότερο εργαλείο είναι μάλλον η όρεξη για πολιτιστικά αγαθά που η τρέχουσα συνθήκη ενίοτε ευνοεί. Βάζει και ο Καβάφης το χεράκι του: «στο Αρχείο υπάρχει μια ημερολογιακή καταχώριση, από το πρώτο του ταξίδι στην Αθήνα και στη Δήλο, το 1901, όπου αναφέρεται στην καθιερωμένη διήμερη καραντίνα πριν από την αποβίβαση στον Πειραιά», λέει η κ. Τσιότσιου. «Αναφέρει ότι οι επιβάτες οδηγήθηκαν σε χώρο απολύμανσης με τα ρούχα τους, τα οποία καταγράφει. Μιλάει για έναν ευγενικό, “intelligent looking” γιατρό που τους εξέτασε και για τον ψεκασμό των ρούχων τους από έναν υγειονομικό υπάλληλο. Είναι πολύ επίκαιρο. Αναρωτιέμαι αν ήταν παρών σήμερα, τι θα σκεφτόταν».
