της αρθρογράφουΑλεξίας Φεσσά
«Οι βαρκαρέοι!… Το εισιτήριο!… Να τρέμει –ζαγάρι εντός μου– η Χαλκίδα και τα όρη. Κι εκεί να τόχουν συνεπάρει οι ανέμοι μετέωρο –μες στις αχλές του– το βαπόρι…» Γιάννης Σκαρίμπας
Η Χαλκίδα, η πρωτεύουσα του νομού Εύβοιας, είναι κτισμένη στις δύο πλευρές του πορθμού του Ευρίπου με το ένα κομμάτι της να βρίσκεται στην νήσο Εύβοια και το άλλο της στην Στερεά Ελλάδα. Ενώ απέχει σχεδόν μια ώρα από την Αθήνα, σου δίνει την εντύπωση πως έχεις απομακρυνθεί πολύ από την πολύβουη πρωτεύουσα με τα εντυπωσιακά αξιοθέατα και την αρχιτεκτονική της.
Η Χαλκίδα, η πρωτεύουσα του νομού Εύβοιας, είναι κτισμένη στις δύο πλευρές του πορθμού του Ευρίπου με το ένα κομμάτι της να βρίσκεται στην νήσο Εύβοια και το άλλο της στην Στερεά Ελλάδα. Ενώ απέχει σχεδόν μια ώρα από την Αθήνα, σου δίνει την εντύπωση πως έχεις απομακρυνθεί πολύ από την πολύβουη πρωτεύουσα με τα εντυπωσιακά αξιοθέατα και την αρχιτεκτονική της.
Αρχαία αγορά Χαλκίδας
Τμήμα της αρχαίας αγοράς Χαλκίδας ανακαλύφθηκε τη δεκαετία του 1990, στην είσοδο της πόλης της Χαλκίδας, στην περιοχή του Αγίου Στέφανου. Η μεγάλη ποσότητα απορριμάτων μεταλλουργικών εργασιών αλλά και νομισμάτων που εντοπίστηκαν στις επιχώσεις του συγκροτήματος μαρτυρούν πλούσια εμπορική δραστηριότητα στην περιοχή και οδηγούν στο συμπέρασμα ότι στην περιοχή υπήρχαν βιοτεχνικές-μεταλλουργικές και εμπορικές δραστηριότητες.
Κάστρο Καράμπαμπα
Οθωμανικό κάστρο του 17ου αιώνα στην «ηπειρωτική» πλευρά της πόλης που μαζί με το καταστραμμένο κάστρο της Χαλκίδας είχαν καταστήσει την πόλη απόρθητη. Το κάστρο βρίσκεται σε λόφο της βοιωτικής ακτής, που ονομάζεται Φούρκα. Στην είσοδο του κάστρου βρίσκεται ο τάφος του ντόπιου λογοτέχνη Γιάννη Σκαρίμπα. Η θέση του είναι στρατηγική, καθώς ελέγχει τα στενά του Ευρίπου και την πόλη της Χαλκίδας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Χαλκίδα παρέμεινε απόρθητη χάρη στα δύο κάστρα της: του Καράμπαμπα και το -πιο ισχυρό- κάστρο της Χαλκίδας, απέναντι. Δυστυχώς, το κάστρο της Χαλκίδας κατεδαφίστηκε από έναν δραστήριο δήμαρχο το 1885.
Η παλιά και η νέα γέφυρα
Αποτελούν χαρακτηριστικά σύμβολα της πόλης. Με την κατασκευή της νέας γέφυρας που ολοκληρώθηκε το 1993 μειώθηκε η κίνηση προς την είσοδο της Χαλκίδας και το ταξίδι έγινε πιο σύντομο. Ωστόσο, η παλιά γέφυρα του 1962 τραβά ακόμα την προσοχή με τη γραφικότητά της και την όμορφη θέα που προσφέρει προς την πόλη και τη νέα ανταγωνίστριά της. Το ότι μπορείς μάλιστα να κατέβεις για να τα θαυμάσεις με την ησυχία σου, την κάνουν πιο αγαπητή στους ταξιδιώτες.
Ιερός ναός της Αγίας Παρασκευής
Η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, πολιούχου της πόλης της Χαλκίδας, βρίσκεται στην συνοικία κάστρο και κοντά στο λιμάνι της Χαλκίδας. Απέναντι ακριβώς από τον ναό σώζεται η Οικία του Ενετού Βαίλου, του Διοικητή δηλαδή της Χαλκίδας κατά τα χρόνια της Ενετοκρατίας. Ενδιαφέρον στοιχείο της περιοχής είναι η συνύπαρξη ναών από τρεις διαφορετικές θρησκείες με απόσταση λίγων εκατοντάδων μέτρων. Πρόκειται για την Εβραϊκή συναγωγή που λειτουργεί έως και σήμερα αλλά και το Τζαμί του Εμίρ Ζαδέ που λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος.
Ρωμαϊκά Λουτρά
Ο αρχαιολογικός χώρος των Ρωμαϊκών Λουτρών εντάσσεται στον πολεοδομικό ιστό της αρχαίας Χαλκίδας των Ρωμαϊκών χρόνων. Ανακαλύφθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα από τον Γεώργιο Παπαβασιλείου. Αρχικά, χάρη και στην εύρεση επιγραφών και μίας ερμαϊκής στήλης ταυτίστηκε με Γυμνάσιο, χώρο άθλησης και εκπαίδευσης των εφήβων, των αθλητών και των ενήλικων πολιτών.
Τμήμα της αρχαίας αγοράς Χαλκίδας ανακαλύφθηκε τη δεκαετία του 1990, στην είσοδο της πόλης της Χαλκίδας, στην περιοχή του Αγίου Στέφανου. Η μεγάλη ποσότητα απορριμάτων μεταλλουργικών εργασιών αλλά και νομισμάτων που εντοπίστηκαν στις επιχώσεις του συγκροτήματος μαρτυρούν πλούσια εμπορική δραστηριότητα στην περιοχή και οδηγούν στο συμπέρασμα ότι στην περιοχή υπήρχαν βιοτεχνικές-μεταλλουργικές και εμπορικές δραστηριότητες.
Κάστρο Καράμπαμπα
Οθωμανικό κάστρο του 17ου αιώνα στην «ηπειρωτική» πλευρά της πόλης που μαζί με το καταστραμμένο κάστρο της Χαλκίδας είχαν καταστήσει την πόλη απόρθητη. Το κάστρο βρίσκεται σε λόφο της βοιωτικής ακτής, που ονομάζεται Φούρκα. Στην είσοδο του κάστρου βρίσκεται ο τάφος του ντόπιου λογοτέχνη Γιάννη Σκαρίμπα. Η θέση του είναι στρατηγική, καθώς ελέγχει τα στενά του Ευρίπου και την πόλη της Χαλκίδας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Χαλκίδα παρέμεινε απόρθητη χάρη στα δύο κάστρα της: του Καράμπαμπα και το -πιο ισχυρό- κάστρο της Χαλκίδας, απέναντι. Δυστυχώς, το κάστρο της Χαλκίδας κατεδαφίστηκε από έναν δραστήριο δήμαρχο το 1885.
Η παλιά και η νέα γέφυρα
Αποτελούν χαρακτηριστικά σύμβολα της πόλης. Με την κατασκευή της νέας γέφυρας που ολοκληρώθηκε το 1993 μειώθηκε η κίνηση προς την είσοδο της Χαλκίδας και το ταξίδι έγινε πιο σύντομο. Ωστόσο, η παλιά γέφυρα του 1962 τραβά ακόμα την προσοχή με τη γραφικότητά της και την όμορφη θέα που προσφέρει προς την πόλη και τη νέα ανταγωνίστριά της. Το ότι μπορείς μάλιστα να κατέβεις για να τα θαυμάσεις με την ησυχία σου, την κάνουν πιο αγαπητή στους ταξιδιώτες.
Ιερός ναός της Αγίας Παρασκευής
Η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, πολιούχου της πόλης της Χαλκίδας, βρίσκεται στην συνοικία κάστρο και κοντά στο λιμάνι της Χαλκίδας. Απέναντι ακριβώς από τον ναό σώζεται η Οικία του Ενετού Βαίλου, του Διοικητή δηλαδή της Χαλκίδας κατά τα χρόνια της Ενετοκρατίας. Ενδιαφέρον στοιχείο της περιοχής είναι η συνύπαρξη ναών από τρεις διαφορετικές θρησκείες με απόσταση λίγων εκατοντάδων μέτρων. Πρόκειται για την Εβραϊκή συναγωγή που λειτουργεί έως και σήμερα αλλά και το Τζαμί του Εμίρ Ζαδέ που λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος.
Ρωμαϊκά Λουτρά
Ο αρχαιολογικός χώρος των Ρωμαϊκών Λουτρών εντάσσεται στον πολεοδομικό ιστό της αρχαίας Χαλκίδας των Ρωμαϊκών χρόνων. Ανακαλύφθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα από τον Γεώργιο Παπαβασιλείου. Αρχικά, χάρη και στην εύρεση επιγραφών και μίας ερμαϊκής στήλης ταυτίστηκε με Γυμνάσιο, χώρο άθλησης και εκπαίδευσης των εφήβων, των αθλητών και των ενήλικων πολιτών.
Ο Φάρος της Κακής Κεφαλής
Ηλικίας 130 χρόνων, Ο Φάρος είναι εγκατεστημένος στο ακρωτήριο της Κακής Κεφαλής. Πήρε το όνομα του από το ακρωτήριο στο οποίο έχει κατασκευαστεί και ονομάζεται Κακοκεφαλή. Επί Τουρκοκρατίας εκεί ήταν στημένες οι αγχόνες που κρεμούσαν τους Χριστιανούς. Κατασκευάστηκε το 1886. Το ύψος του πύργου του είναι 12 μέτρα και το εστιακό του ύψος είναι 21 μέτρα. Εκπέμπει δύο κόκκινες αναλαμπές ανά 18 δευτερόλεπτα.
Το Εβραϊκό Νεκροταφείο
Παλαιό και νέο Εβραϊκό Νεκροταφείο συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο, σε μία έκταση 17 στρεμμάτων, στην οδό Μεσσαπίων στο κέντρο της Χαλκίδας. Είναι από τα πιο σημαντικά και ιστορικά Εβραϊκά νεκροταφεία της Ελλάδας καθώς περιέχει τάφους που χρονολογούνται από την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Οι τάφοι του 15ου και 16ου αιώνα που συναντά κανείς στο νεκροταφείο παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς είναι χτισμένοι με τη μοναδική για την Ελλάδα μορφή με θολωτή κατασκευή στο σημείο ταφής του κεφαλιού ενώ στο μπροστινό μέρος τους έχουν άνοιγμα για να επιτρέπει την εισαγωγή μίας πέτρας μνήμης.
Εβραϊκή Συναγωγή
Ο λόγος για μία από τις παλαιότερες στην Ελλάδα η οποία όμως καταστράφηκε έξι φορές στην διάρκεια της ζωής της και όλες ξαναχτίστηκε ακριβώς στο ίδιο σημείο. Η Ρωμανιώτικη Εβραϊκή Κοινότητα Χαλκίδας είναι η μοναδική στην Ευρώπη που βιώνει στην ίδια πόλη, αδιάκοπα για περισσότερο από 2.500 χρόνια.
Κόκκινο Σπίτι
Η οικία Μάλλιου. Παλιό αρχοντικό της πόλης με πλούσια ιστορία και πολλά μυστικά που περιμένουν να ανακαλυφθούν. Το διαχειρίζεται πλέον ο Δήμος, ο οποίος το διαθέτει για δράσεις σχολείων και πολιτιστικές δραστηριότητες. Οι σύγχρονοι αρχιτέκτονες θαυμάζουν και το γεγονός ότι ο Κωνσταντίνος Φλέγγας που το έχτισε το είχε προσαρμόσει με τέτοιο τρόπο στο βράχο που βρέχεται από τρεις πλευρές.
Το Λαογραφικό Μουσείο
Στεγάζεται στις τρεις αίθουσες που απέμειναν από το ιστορικό κάστρο Νεγκρεπόντε. Η μία φιλοξενεί φορεσιές, εργόχειρα, εικόνες και τάματα από την Εύβοια και τη Σκύρο, στη δεύτερη παρουσιάζεται μια γειτονιά της Χαλκίδας με το μεσοαστικό σπίτι των αρχών του 20ου αιώνα και κάποια εργαστήρια της πόλης, και στην τρίτη προβάλλονται σκηνές από την αγροτική ζωή, τα εργαλεία και τα σκεύη που χρησιμοποιούνταν.
Το αρχαιολογικό μουσείο
Στην είσοδό του σας υποδέχεται μια ακέφαλη ερμαϊκή στήλη, που βρέθηκε στο ενετικό φρούριο. Στο προαύλιo κιονόκρανα, επιτύμβιες στήλες και αγάλματα μεγάλων διαστάσεων από τη ρωμαϊκή εποχή.
Ηλικίας 130 χρόνων, Ο Φάρος είναι εγκατεστημένος στο ακρωτήριο της Κακής Κεφαλής. Πήρε το όνομα του από το ακρωτήριο στο οποίο έχει κατασκευαστεί και ονομάζεται Κακοκεφαλή. Επί Τουρκοκρατίας εκεί ήταν στημένες οι αγχόνες που κρεμούσαν τους Χριστιανούς. Κατασκευάστηκε το 1886. Το ύψος του πύργου του είναι 12 μέτρα και το εστιακό του ύψος είναι 21 μέτρα. Εκπέμπει δύο κόκκινες αναλαμπές ανά 18 δευτερόλεπτα.
Το Εβραϊκό Νεκροταφείο
Παλαιό και νέο Εβραϊκό Νεκροταφείο συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο, σε μία έκταση 17 στρεμμάτων, στην οδό Μεσσαπίων στο κέντρο της Χαλκίδας. Είναι από τα πιο σημαντικά και ιστορικά Εβραϊκά νεκροταφεία της Ελλάδας καθώς περιέχει τάφους που χρονολογούνται από την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Οι τάφοι του 15ου και 16ου αιώνα που συναντά κανείς στο νεκροταφείο παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς είναι χτισμένοι με τη μοναδική για την Ελλάδα μορφή με θολωτή κατασκευή στο σημείο ταφής του κεφαλιού ενώ στο μπροστινό μέρος τους έχουν άνοιγμα για να επιτρέπει την εισαγωγή μίας πέτρας μνήμης.
Εβραϊκή Συναγωγή
Ο λόγος για μία από τις παλαιότερες στην Ελλάδα η οποία όμως καταστράφηκε έξι φορές στην διάρκεια της ζωής της και όλες ξαναχτίστηκε ακριβώς στο ίδιο σημείο. Η Ρωμανιώτικη Εβραϊκή Κοινότητα Χαλκίδας είναι η μοναδική στην Ευρώπη που βιώνει στην ίδια πόλη, αδιάκοπα για περισσότερο από 2.500 χρόνια.
Κόκκινο Σπίτι
Η οικία Μάλλιου. Παλιό αρχοντικό της πόλης με πλούσια ιστορία και πολλά μυστικά που περιμένουν να ανακαλυφθούν. Το διαχειρίζεται πλέον ο Δήμος, ο οποίος το διαθέτει για δράσεις σχολείων και πολιτιστικές δραστηριότητες. Οι σύγχρονοι αρχιτέκτονες θαυμάζουν και το γεγονός ότι ο Κωνσταντίνος Φλέγγας που το έχτισε το είχε προσαρμόσει με τέτοιο τρόπο στο βράχο που βρέχεται από τρεις πλευρές.
Το Λαογραφικό Μουσείο
Στεγάζεται στις τρεις αίθουσες που απέμειναν από το ιστορικό κάστρο Νεγκρεπόντε. Η μία φιλοξενεί φορεσιές, εργόχειρα, εικόνες και τάματα από την Εύβοια και τη Σκύρο, στη δεύτερη παρουσιάζεται μια γειτονιά της Χαλκίδας με το μεσοαστικό σπίτι των αρχών του 20ου αιώνα και κάποια εργαστήρια της πόλης, και στην τρίτη προβάλλονται σκηνές από την αγροτική ζωή, τα εργαλεία και τα σκεύη που χρησιμοποιούνταν.
Το αρχαιολογικό μουσείο
Στην είσοδό του σας υποδέχεται μια ακέφαλη ερμαϊκή στήλη, που βρέθηκε στο ενετικό φρούριο. Στο προαύλιo κιονόκρανα, επιτύμβιες στήλες και αγάλματα μεγάλων διαστάσεων από τη ρωμαϊκή εποχή.
Οι Καμάρες
Η αλλιώς το ρωμαϊκό υδραγωγείο βρίσκεται στη βόρεια έξοδο της Χαλκίδας, στην περιφερειακή οδό. Πρόκειται για έργο που κατασκεύασαν οι Ρωμαίοι για την εξυπηρέτηση ύδρευσης της πόλης και διατηρείται σε εξαιρετικά καλή κατάσταση. Σώζονται 12 ακέραιες καμάρες με αψίδες και 3 κολώνες χωρίς αψίδες.
Η μυστηριώδης παλίρροια
Με το πέρασμά σας στην Εύβοια, κάτω από την παλιά γέφυρα της Χαλκίδας θα δείτε κάτι που μόνο εδώ συμβαίνει: κάθε έξι ώρες τα νερά αναδεύονται και το ρεύμα αλλάζει κατεύθυνση. Το «τρελό» αυτό παγκοσμίως μοναδικό φαινόμενο οφείλεται στην έλξη που ασκεί η Σελήνη, αλλά και στη διαφορά στάθμης μεταξύ νότιου και βόρειου Ευβοϊκού.
Τα τζαμιά
Από τα 11 τζαμιά της πόλης σήμερα σώζεται μόνο αυτό της οδού Κώτσου χωρίς το μιναρέ του. Το τέμενος του Εμίρ Ζαδέ είναι δημιούργημα των πρώτων χρόνων της Τουρκοκρατίας. Στο κατώφλι του υπάρχει μια λαξευμένη αραβική επιγραφή και στο εσωτερικό του μια αξιόλογη συλλογή βυζαντινών ψηφιδωτών και κεραμικών.
Η πηγή της Αρέθουσας
Βρίσκεται στην είσοδο της πόλης, στη διασταύρωση που οδηγεί στη Νότια Εύβοια. Κατά την Ελληνική Μυθολογία η Αρέθουσα είναι νύμφη των πηγών και των δασών, συνοδός της Θεάς Αρτέμιδος, καθώς και θυγατέρα του Νηρέα και της Δωρίδας. Πρόκειται, λοιπόν, για ένα από τα πιο ωραία και δροσερά μέρη της πόλης της Χαλκίδας, το οποίο μάλιστα κάποτε αποτελούσε και την κύρια υδροδότηση της πόλης της Χαλκίδας, αφού εκεί στεγάζονταν το υδραγωγείο στις Καμάρες.
Παραλίες
Στη νότια πλευρά, με καθαρά νερά, άμμο και βότσαλο και χωρίς πολύ κόσμο. Κατά μήκος της παραλιακής Μαλακώντα-Ερέτριας θα συναντήσετε και άλλους απομονωμένους κολπίσκους. Το Κουρέντι είναι κεντρική και οργανωμένη παραλία μέσα στην πόλη, που συγκεντρώνει τους ντόπιους για το καθημερινό τους μπάνιο. Το ίδιο συμβαίνει και στη Λιανή Άμμο (Τένις) με το χαρακτηριστικό φαινόμενο της παλίρροιας – όταν τραβιούνται τα νερά χρειάζεται πολύ περπάτημα για να κολυμπήσετε. Τέλος, λίγο έξω από τη Χαλκίδα βρίσκεται η Μάνικα, γνωστή και σαν Έξω Παναγίτσα, με άμμο και διάσπαρτα βράχια.
Η αλλιώς το ρωμαϊκό υδραγωγείο βρίσκεται στη βόρεια έξοδο της Χαλκίδας, στην περιφερειακή οδό. Πρόκειται για έργο που κατασκεύασαν οι Ρωμαίοι για την εξυπηρέτηση ύδρευσης της πόλης και διατηρείται σε εξαιρετικά καλή κατάσταση. Σώζονται 12 ακέραιες καμάρες με αψίδες και 3 κολώνες χωρίς αψίδες.
Η μυστηριώδης παλίρροια
Με το πέρασμά σας στην Εύβοια, κάτω από την παλιά γέφυρα της Χαλκίδας θα δείτε κάτι που μόνο εδώ συμβαίνει: κάθε έξι ώρες τα νερά αναδεύονται και το ρεύμα αλλάζει κατεύθυνση. Το «τρελό» αυτό παγκοσμίως μοναδικό φαινόμενο οφείλεται στην έλξη που ασκεί η Σελήνη, αλλά και στη διαφορά στάθμης μεταξύ νότιου και βόρειου Ευβοϊκού.
Τα τζαμιά
Από τα 11 τζαμιά της πόλης σήμερα σώζεται μόνο αυτό της οδού Κώτσου χωρίς το μιναρέ του. Το τέμενος του Εμίρ Ζαδέ είναι δημιούργημα των πρώτων χρόνων της Τουρκοκρατίας. Στο κατώφλι του υπάρχει μια λαξευμένη αραβική επιγραφή και στο εσωτερικό του μια αξιόλογη συλλογή βυζαντινών ψηφιδωτών και κεραμικών.
Η πηγή της Αρέθουσας
Βρίσκεται στην είσοδο της πόλης, στη διασταύρωση που οδηγεί στη Νότια Εύβοια. Κατά την Ελληνική Μυθολογία η Αρέθουσα είναι νύμφη των πηγών και των δασών, συνοδός της Θεάς Αρτέμιδος, καθώς και θυγατέρα του Νηρέα και της Δωρίδας. Πρόκειται, λοιπόν, για ένα από τα πιο ωραία και δροσερά μέρη της πόλης της Χαλκίδας, το οποίο μάλιστα κάποτε αποτελούσε και την κύρια υδροδότηση της πόλης της Χαλκίδας, αφού εκεί στεγάζονταν το υδραγωγείο στις Καμάρες.
Παραλίες
Στη νότια πλευρά, με καθαρά νερά, άμμο και βότσαλο και χωρίς πολύ κόσμο. Κατά μήκος της παραλιακής Μαλακώντα-Ερέτριας θα συναντήσετε και άλλους απομονωμένους κολπίσκους. Το Κουρέντι είναι κεντρική και οργανωμένη παραλία μέσα στην πόλη, που συγκεντρώνει τους ντόπιους για το καθημερινό τους μπάνιο. Το ίδιο συμβαίνει και στη Λιανή Άμμο (Τένις) με το χαρακτηριστικό φαινόμενο της παλίρροιας – όταν τραβιούνται τα νερά χρειάζεται πολύ περπάτημα για να κολυμπήσετε. Τέλος, λίγο έξω από τη Χαλκίδα βρίσκεται η Μάνικα, γνωστή και σαν Έξω Παναγίτσα, με άμμο και διάσπαρτα βράχια.
