της αρθρογράφουΑλεξίας Φεσσά
Με μοναδικές φυσικές ομορφιές και πλούσια παράδοση η πόλη των Σερρών δίνει δυνατότητες εναλλακτικού τουρισμού, που προσελκύουν μεγάλο αριθμό επισκεπτών όλο το χρόνο. H φήμη των μνημείων, αξιοθεάτων και των περιοχών με ιδιαίτερη ομορφιά έχουν ξεπεράσει τα όρια του Nομού και είναι γνωστά σε όλη την Eλλάδα.
Σπήλαιο Αλιστράτης
Το σπήλαιο της Αλιστράτης γεννήθηκε από φαινόμενα χημικής και μηχανικής αποσάθρωσης, που ξεκίνησαν πριν από 2.000.000 χρόνια και προκαλούνται από την ροή του νερού πάνω σε διάφορα πετρώματα στα έγκατα της γης. Το σπήλαιο, με εξαιρετικό φυσικό εξαερισμό σε όλα τα τμήματα του, ξεδιπλώνεται σε κύριες αλλά και δευτερεύουσες διαδρομές, συνολικού μήκους 3 χλμ. Μέχρι σήμερα έχουν εξερευνηθεί 25.000 τμ σχεδόν επίπεδης επιφάνειας. Μέσα στο σπήλαιο η θερμοκρασία είναι σταθερή στους 20 βαθμούς Κελσίου και η υγρασία 70 - 75%. Σε μια παράλληλη διαδρομή που ξεκινά από την αίθουσα υποδοχής, ο επισκέπτης συναντά διαφόρων μεγεθών αίθουσες με πολύχρωμους σταλακτίτες μήκους 15 μ. Η στοά ενώνεται με τον κύριο διάδρομο και σε μερικά σημεία της διαδρομής φτάνει τα 35 μ.
Προσκυνητάρια
Παλαιότερα, υπήρχαν στις Σέρρες πολλοί βυζαντινοί ναοί ο οποίοι κάηκαν το 1913. Στη θέση τους υπάρχουν σήμερα προσκυνητάρια όπως η Παναγία των Βλαχερνών, η Αγία Βαρβάρα, ο Άγιος Βλάσιος, η Αγία Επίσκεψη, ο Άγιος Αθανάσιος, οι Δώδεκα Απόστολοι, η Αγία Ελεούσα, ο Άγιοι Αθανάσιος και Κύριλλος, οι Τρεις Παίδες και το Ταξιαρχούδι. Κάποιοι άλλοι ναοί ξανακτίστηκαν-αναστηλώθηκαν πρόχειρα χωρίς να διατηρηθεί η αρχιτεκτονική αρχιτεκτονική όπως η Παναγία Λιόκαλη, η Αγία Παρασκευή, ο Άγιος Συμεών, η Αγία Κυριακή, η Αγία Φωτεινή, οι Μεγάλοι Ταξιάρχες και ο Άγιος Παντελεήμονας Στον λόφο Κουλά υπάρχει η Βυζαντινή Ακρόπολη Σερρών.
Aκρόπολη (Κουλάς)
Η ίδρυση της βυζαντινής Ακρόπολης ανάγεται στον 9ο μ.χ αιώνα , όπου πηγές αναφέρουν ότι ο αυτοκράτορας Νικηφόρος Φωκάς κατασκεύασε οχυρωματικά έργα στην πόλη των Σερρών. Κατά τη Βυζαντινή Περίοδο αναφέρεται σε πολλά χρυσόβουλα των βυζαντινών αυτοκρατόρων ως «Κάστρο».
Στον λόφο του Κουλά σήμερα σώζεται ο «Πύργος του Oρέστη», γνωστός και ως ο «Πύργος του Βασιλέως». Η ονομασία Πύργος του Ορέστη οφείλεται στο όνομα του κατασκευαστή του. Σήμερα το ύψος του είναι περίπου 18 μέτρα αλλά υπολογίζεται ότι αρχικά και με τις επάλξεις του ότι έφτανε τα 20 μέτρα. Αυτός ο πύργος ήταν το τελευταίο σημείο άμυνας σε περίπτωση που ο εχθρός καταλάμβανε την Ακρόπολη. Είναι γνωστός για τις δυο κεραμικές επιγραφές που υπάρχουν στην δυτική του πλευρά οι οποίες όμως με το πέρασμα των αιώνων έγιναν δυσανάγνωστες. Περισσότερο ενδιαφέρον έχει η επιγραφή στο δεξιό άκρο η οποία κατα την επικρατέστερη άποψη γράφει: «ΠΥΡΓΟΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΟΝ ΕΚΤΙΣΕΝ ΟΡΕΣΤΗΣ». Η θέα από εκεί είναι μαγευτική, βλέποντας όλη την πόλη και μεγάλο μέρος του κάμπου των Σερρών.
Ναός Αγίων Θεοδώρων (Παλαιά Μητρόπολη)
Ο ναός των Αγίων Θεοδώρων, γνωστός και ως Παλαιά Μητρόπολη θεωρείται το σημαντικότερο βυζαντινό μνημείο της πόλης. Ο ναός λειτούργησε ως μητροπολιτικός ναός από τα βυζαντινά μέχρι τα νεότερα χρόνια. Σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη, ο ναός χρονολογείται από τον 5ο-6ο αιώνα. Η πρώτη έμμεση πληροφορία για το μνημείο προέρχεται από μολυβδόβουλλο του 12ου αιώνα. Κατά το 14ο αιώνα το περιέγραψε ο ρήτορας Θεόδωρος Πεδιάσιμος, ενώ από το 17ο αιώνα και μετά αναφέρεται αρκετά συχνά σε επιγραφές σκευών, εικόνων και αφιερωμάτων. Υπέστη επανειλημμένες επισκευές και μετασκευές κατά τη μεσοβυζαντινή περίοδο και στους επόμενους αιώνες, όπως υποδεικνύουν οι οικοδομικές φάσεις που διακρίνονται στο μνημείο και οι σχετικές γραπτές μαρτυρίες. Από τις κυριότερες επεμβάσεις είναι η αντικατάσταση του μαρμάρινου τέμπλου και η κατασκευή νάρθηκα το 1602/3, καθώς και η ανακατασκευή του νοτίου τοίχου, που έγινε το 1725, σύμφωνα με την πλίνθινη επιγραφή που υπάρχει εκεί. Ο ναός καταστράφηκε από πυρκαγιές το 1849 και το 1913. Συγκεκριμένα στις 28 Ιουνίου 1913 καταστράφηκε ολοκληρωτικά από φωτιά καθώς υποχώρησαν οι Βούλγαροι πυρπολώντας την πόλη. Η σημερινή μορφή είναι η αναστήλωση που έγινε το 1928-1935. Το 1992 έγιναν νέες επισκευές από την Ιερά Μητρόπολη Σερρών και Νιγρίτης με την συνεργασία του Υπουργείου Πολιτισμού και σήμερα χρησιμοποιείται ως χώρος λατρείας.
Το σπήλαιο της Αλιστράτης γεννήθηκε από φαινόμενα χημικής και μηχανικής αποσάθρωσης, που ξεκίνησαν πριν από 2.000.000 χρόνια και προκαλούνται από την ροή του νερού πάνω σε διάφορα πετρώματα στα έγκατα της γης. Το σπήλαιο, με εξαιρετικό φυσικό εξαερισμό σε όλα τα τμήματα του, ξεδιπλώνεται σε κύριες αλλά και δευτερεύουσες διαδρομές, συνολικού μήκους 3 χλμ. Μέχρι σήμερα έχουν εξερευνηθεί 25.000 τμ σχεδόν επίπεδης επιφάνειας. Μέσα στο σπήλαιο η θερμοκρασία είναι σταθερή στους 20 βαθμούς Κελσίου και η υγρασία 70 - 75%. Σε μια παράλληλη διαδρομή που ξεκινά από την αίθουσα υποδοχής, ο επισκέπτης συναντά διαφόρων μεγεθών αίθουσες με πολύχρωμους σταλακτίτες μήκους 15 μ. Η στοά ενώνεται με τον κύριο διάδρομο και σε μερικά σημεία της διαδρομής φτάνει τα 35 μ.
Προσκυνητάρια
Παλαιότερα, υπήρχαν στις Σέρρες πολλοί βυζαντινοί ναοί ο οποίοι κάηκαν το 1913. Στη θέση τους υπάρχουν σήμερα προσκυνητάρια όπως η Παναγία των Βλαχερνών, η Αγία Βαρβάρα, ο Άγιος Βλάσιος, η Αγία Επίσκεψη, ο Άγιος Αθανάσιος, οι Δώδεκα Απόστολοι, η Αγία Ελεούσα, ο Άγιοι Αθανάσιος και Κύριλλος, οι Τρεις Παίδες και το Ταξιαρχούδι. Κάποιοι άλλοι ναοί ξανακτίστηκαν-αναστηλώθηκαν πρόχειρα χωρίς να διατηρηθεί η αρχιτεκτονική αρχιτεκτονική όπως η Παναγία Λιόκαλη, η Αγία Παρασκευή, ο Άγιος Συμεών, η Αγία Κυριακή, η Αγία Φωτεινή, οι Μεγάλοι Ταξιάρχες και ο Άγιος Παντελεήμονας Στον λόφο Κουλά υπάρχει η Βυζαντινή Ακρόπολη Σερρών.
Aκρόπολη (Κουλάς)
Η ίδρυση της βυζαντινής Ακρόπολης ανάγεται στον 9ο μ.χ αιώνα , όπου πηγές αναφέρουν ότι ο αυτοκράτορας Νικηφόρος Φωκάς κατασκεύασε οχυρωματικά έργα στην πόλη των Σερρών. Κατά τη Βυζαντινή Περίοδο αναφέρεται σε πολλά χρυσόβουλα των βυζαντινών αυτοκρατόρων ως «Κάστρο».
Στον λόφο του Κουλά σήμερα σώζεται ο «Πύργος του Oρέστη», γνωστός και ως ο «Πύργος του Βασιλέως». Η ονομασία Πύργος του Ορέστη οφείλεται στο όνομα του κατασκευαστή του. Σήμερα το ύψος του είναι περίπου 18 μέτρα αλλά υπολογίζεται ότι αρχικά και με τις επάλξεις του ότι έφτανε τα 20 μέτρα. Αυτός ο πύργος ήταν το τελευταίο σημείο άμυνας σε περίπτωση που ο εχθρός καταλάμβανε την Ακρόπολη. Είναι γνωστός για τις δυο κεραμικές επιγραφές που υπάρχουν στην δυτική του πλευρά οι οποίες όμως με το πέρασμα των αιώνων έγιναν δυσανάγνωστες. Περισσότερο ενδιαφέρον έχει η επιγραφή στο δεξιό άκρο η οποία κατα την επικρατέστερη άποψη γράφει: «ΠΥΡΓΟΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΟΝ ΕΚΤΙΣΕΝ ΟΡΕΣΤΗΣ». Η θέα από εκεί είναι μαγευτική, βλέποντας όλη την πόλη και μεγάλο μέρος του κάμπου των Σερρών.
Ναός Αγίων Θεοδώρων (Παλαιά Μητρόπολη)
Ο ναός των Αγίων Θεοδώρων, γνωστός και ως Παλαιά Μητρόπολη θεωρείται το σημαντικότερο βυζαντινό μνημείο της πόλης. Ο ναός λειτούργησε ως μητροπολιτικός ναός από τα βυζαντινά μέχρι τα νεότερα χρόνια. Σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη, ο ναός χρονολογείται από τον 5ο-6ο αιώνα. Η πρώτη έμμεση πληροφορία για το μνημείο προέρχεται από μολυβδόβουλλο του 12ου αιώνα. Κατά το 14ο αιώνα το περιέγραψε ο ρήτορας Θεόδωρος Πεδιάσιμος, ενώ από το 17ο αιώνα και μετά αναφέρεται αρκετά συχνά σε επιγραφές σκευών, εικόνων και αφιερωμάτων. Υπέστη επανειλημμένες επισκευές και μετασκευές κατά τη μεσοβυζαντινή περίοδο και στους επόμενους αιώνες, όπως υποδεικνύουν οι οικοδομικές φάσεις που διακρίνονται στο μνημείο και οι σχετικές γραπτές μαρτυρίες. Από τις κυριότερες επεμβάσεις είναι η αντικατάσταση του μαρμάρινου τέμπλου και η κατασκευή νάρθηκα το 1602/3, καθώς και η ανακατασκευή του νοτίου τοίχου, που έγινε το 1725, σύμφωνα με την πλίνθινη επιγραφή που υπάρχει εκεί. Ο ναός καταστράφηκε από πυρκαγιές το 1849 και το 1913. Συγκεκριμένα στις 28 Ιουνίου 1913 καταστράφηκε ολοκληρωτικά από φωτιά καθώς υποχώρησαν οι Βούλγαροι πυρπολώντας την πόλη. Η σημερινή μορφή είναι η αναστήλωση που έγινε το 1928-1935. Το 1992 έγιναν νέες επισκευές από την Ιερά Μητρόπολη Σερρών και Νιγρίτης με την συνεργασία του Υπουργείου Πολιτισμού και σήμερα χρησιμοποιείται ως χώρος λατρείας.
Ναός Αγίου Νικολάου της Ακρόπολης
Πρόκειται για ένα διώροφο ναό, ο οποίος χρονολογείται από το 12ο αιώνα. Είναι κοιμητηριακός ναός με κρύπτη στην ανατολική πλευρά. Στο ναό εκκλησιάζονταν οι στρατιώτες της φρουράς του κάστρου ενώ στη κρύπτη ήταν το κοιμητήριο αυτών. Η σημερινή μορφή του ναού είναι η αναστήλωση του 1937 η οποία έγινε πάνω στα ερείπια του ήδη κατεστραμμένου ναού από το 17ο αιώνα. Η αναστήλωση αυτή έγινε από ομάδα χριστιανών χωρίς την έγκριση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Σήμερα, ο ναός έχει διαφορετικό αρχιτεκτονικό σχέδιο από τον παλαιότερο ναό και, λόγω των αλλαγών, η αναστήλωση δεν θεωρείται απόλυτα επιτυχημένη. Σε ανασκαφές του 1926 βρέθηκαν τμήματα τοιχογραφιών όπως η παράσταση της Θείας Μετάληψης αλλά και κατάλοιπα κοσμημάτων με τεχνοτροπία η οποία σχετίζεται με την εποχή των Παλαιολόγων.
Ναός Αγίου Γεωργίου του Κρυονερίτου
Για πρώτη φορά ο Ναός αναφέρεται στο 1298 σε χρυσόβουλο του Ανδρόνικου του Β΄ και η δεύτερη στα 1344 όπου έγινε μετόχι της Μονής Τιμίου Προδρόμου Σερρών όταν η σύζυγος του Σερραίου άρχοντα Σακελλαρίου Μουρμουρά, Υπομονή, το δώρισε στη Μονή Τιμίου Προδρόμου. Ως μετόχι ο ναός αναφέρεται και στα 1345 σε χρυσόβουλο του Στεφάνου, κράλλη της Σερβίας.
Την προσωνυμία «Κρυονερίτης» οφείλει στην πηγή κρύου νερού που υπήρχε εκεί παλαιότερα. Το 1572, ο ναός υπέστη πολλές καταστροφές από τους τούρκους, όταν κατέπεσε ο τρούλος, ο οποίος αντικαταστήθηκε από ημισφαιρική οροφή, πιθανότατα κατά τις επισκευές το 1864.
Το Μονύδριο αποτελείται από δύο συνεχιζόμενους ναούς που είναι αφιερωμένοι, ο πρώτος στον Αγιο Δημήτριο και ο δεύτερος στον Αγιο Γεώργιο. Ιδιαίτερη σημασία και αρχαιολογική αξία παρουσιάζουν οι δύο εικόνες που κοσμούν το τέμπλο. Πρόκειται για την Παναγία Βρεφοκρατούσα με το επίθετο «Παντάνασσα» που χρονολογείται το 1694 και για την εικόνα που παριστάνει τον Χριστό Παντοκράτωρα με την επιγραφή «Δέησις του δούλου του Θεού Ακακίου Μοναχού».
Τέμενος Μεχμέτ Μπέη (ή Αχμέτ Πασά)
Στην ανατολική πλευρά της πόλης κοντά στο ρέμα Αγίων Αναργύρων βρίσκεται το Τζαμί Αχμέτ Πασά που χτίσθηκε το 1492 από τον Μεχμέτ Μπέη, που ήταν γιός Μεγάλου Βεζύρη και διάσημου Τούρκου στρατηγού Αχμέτ Πασά Κεδίκ, όπως αναφέρεται σε επιγραφή σε σημείο της κυρίας εισόδου του Τζαμιού.
Λόγω της ομοιότητάς του με χριστιανικούς ναούς, οι Σερραίοι το ονομάζουν «Αγιά Σοφιά». Είναι ένα από τα ωραιότερα μουσουλμανικά τεμένη της Ευρωπαϊκής Τουρκίας που συντηρούνταν για 291 χρόνια από τα εισοδήματα των Τουρκικών κατακτήσεων στην Κριμαία.Τα εισοδήματα αυτά σταμάτησαν όταν ο ρώσος στρατηγός Ποτέμκιν ανέκτησε την Κριμαία στο 1783, οπότε και άρχισε η παρακμή του.
Κοντά στο Τζαμί βρίσκονται τα «Μαυσωλεία» των νικητών, καθώς και ο τάφος της οικογένειας Ισμαήλ Μπέη, που χτίστηκε το 1814 από τον γιό του Ισμαήλ Γιουσούφ Σέρρεσλη.
Τέμενος Ζινζιρλί
Το τέμενος Ζινζιρλί ή Τζιντζιρλί είναι ένα από τα τουρκικά μνημεία στην πόλη των Σερρών που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι το Τζιντζιρλή Τζαμί, λόγω της ορατής επίδρασης από τη Βυζαντινή αρχιτεκτονική.
Ο καλλιμάρμαρος άμβωνας που διασώζεται έως και σήμερα παρουσιάζει μεγάλες ομοιότητες με τους παλαιοχριστιανικούς άμβωνες των Βυζαντινών ναών.
Τέμενος Μουστάφα Μπέη
Χτίστηκε το 1519 και βρίσκεται στην περιοχή Καμενίκια. Στην ίδια περιοχή με το μνημείο υπάρχουν και τα Οθωμανικά Λουτρά. Το τέμενος αυτό κινδυνεύει από τη φθορά του χρόνου.
Πρόκειται για ένα διώροφο ναό, ο οποίος χρονολογείται από το 12ο αιώνα. Είναι κοιμητηριακός ναός με κρύπτη στην ανατολική πλευρά. Στο ναό εκκλησιάζονταν οι στρατιώτες της φρουράς του κάστρου ενώ στη κρύπτη ήταν το κοιμητήριο αυτών. Η σημερινή μορφή του ναού είναι η αναστήλωση του 1937 η οποία έγινε πάνω στα ερείπια του ήδη κατεστραμμένου ναού από το 17ο αιώνα. Η αναστήλωση αυτή έγινε από ομάδα χριστιανών χωρίς την έγκριση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Σήμερα, ο ναός έχει διαφορετικό αρχιτεκτονικό σχέδιο από τον παλαιότερο ναό και, λόγω των αλλαγών, η αναστήλωση δεν θεωρείται απόλυτα επιτυχημένη. Σε ανασκαφές του 1926 βρέθηκαν τμήματα τοιχογραφιών όπως η παράσταση της Θείας Μετάληψης αλλά και κατάλοιπα κοσμημάτων με τεχνοτροπία η οποία σχετίζεται με την εποχή των Παλαιολόγων.
Ναός Αγίου Γεωργίου του Κρυονερίτου
Για πρώτη φορά ο Ναός αναφέρεται στο 1298 σε χρυσόβουλο του Ανδρόνικου του Β΄ και η δεύτερη στα 1344 όπου έγινε μετόχι της Μονής Τιμίου Προδρόμου Σερρών όταν η σύζυγος του Σερραίου άρχοντα Σακελλαρίου Μουρμουρά, Υπομονή, το δώρισε στη Μονή Τιμίου Προδρόμου. Ως μετόχι ο ναός αναφέρεται και στα 1345 σε χρυσόβουλο του Στεφάνου, κράλλη της Σερβίας.
Την προσωνυμία «Κρυονερίτης» οφείλει στην πηγή κρύου νερού που υπήρχε εκεί παλαιότερα. Το 1572, ο ναός υπέστη πολλές καταστροφές από τους τούρκους, όταν κατέπεσε ο τρούλος, ο οποίος αντικαταστήθηκε από ημισφαιρική οροφή, πιθανότατα κατά τις επισκευές το 1864.
Το Μονύδριο αποτελείται από δύο συνεχιζόμενους ναούς που είναι αφιερωμένοι, ο πρώτος στον Αγιο Δημήτριο και ο δεύτερος στον Αγιο Γεώργιο. Ιδιαίτερη σημασία και αρχαιολογική αξία παρουσιάζουν οι δύο εικόνες που κοσμούν το τέμπλο. Πρόκειται για την Παναγία Βρεφοκρατούσα με το επίθετο «Παντάνασσα» που χρονολογείται το 1694 και για την εικόνα που παριστάνει τον Χριστό Παντοκράτωρα με την επιγραφή «Δέησις του δούλου του Θεού Ακακίου Μοναχού».
Τέμενος Μεχμέτ Μπέη (ή Αχμέτ Πασά)
Στην ανατολική πλευρά της πόλης κοντά στο ρέμα Αγίων Αναργύρων βρίσκεται το Τζαμί Αχμέτ Πασά που χτίσθηκε το 1492 από τον Μεχμέτ Μπέη, που ήταν γιός Μεγάλου Βεζύρη και διάσημου Τούρκου στρατηγού Αχμέτ Πασά Κεδίκ, όπως αναφέρεται σε επιγραφή σε σημείο της κυρίας εισόδου του Τζαμιού.
Λόγω της ομοιότητάς του με χριστιανικούς ναούς, οι Σερραίοι το ονομάζουν «Αγιά Σοφιά». Είναι ένα από τα ωραιότερα μουσουλμανικά τεμένη της Ευρωπαϊκής Τουρκίας που συντηρούνταν για 291 χρόνια από τα εισοδήματα των Τουρκικών κατακτήσεων στην Κριμαία.Τα εισοδήματα αυτά σταμάτησαν όταν ο ρώσος στρατηγός Ποτέμκιν ανέκτησε την Κριμαία στο 1783, οπότε και άρχισε η παρακμή του.
Κοντά στο Τζαμί βρίσκονται τα «Μαυσωλεία» των νικητών, καθώς και ο τάφος της οικογένειας Ισμαήλ Μπέη, που χτίστηκε το 1814 από τον γιό του Ισμαήλ Γιουσούφ Σέρρεσλη.
Τέμενος Ζινζιρλί
Το τέμενος Ζινζιρλί ή Τζιντζιρλί είναι ένα από τα τουρκικά μνημεία στην πόλη των Σερρών που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι το Τζιντζιρλή Τζαμί, λόγω της ορατής επίδρασης από τη Βυζαντινή αρχιτεκτονική.
Ο καλλιμάρμαρος άμβωνας που διασώζεται έως και σήμερα παρουσιάζει μεγάλες ομοιότητες με τους παλαιοχριστιανικούς άμβωνες των Βυζαντινών ναών.
Τέμενος Μουστάφα Μπέη
Χτίστηκε το 1519 και βρίσκεται στην περιοχή Καμενίκια. Στην ίδια περιοχή με το μνημείο υπάρχουν και τα Οθωμανικά Λουτρά. Το τέμενος αυτό κινδυνεύει από τη φθορά του χρόνου.
Διοικητήριο Σερρών
Αποτελεί έργο του φημισμένου αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Παιονίδη, κατασκευασμένο την περίοδο 1898-1905. Το σχήμα του κτηρίου (κεφαλαίο Ε) παραπέμπει στα ιδανικά Ελλάς-Ελευθερία.
Παλιός Ορφέας
Ενα αρχιτεκτονικό κόσμημα ιστορικής μνήμης αποτελεί το κτίριο του παλιού Ορφέα που χτίστηκε από τον ομώνυμο Όμιλο το 1905 και φιλοξένησε στην αίθουσά του την νεότερη ιστορική (καθοριστική θεωρείται η συμβολή του στον Μακεδονικό Αγώνα) και πολιτιστική ζωή της πολής των Σερρών.
Από τον Οκτώβριο του 1984 στεγάζεται το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Σερρών μετά τη διάλυση του Κρατικού Θεάτρου Ανατολικής Μακεδονίας που με έδρα τις Σέρρες λειτουργούσε από το 1979.
Μουσείο Παλαιάς Μητρόπολης Σερρών
Ιδρύθηκε με αφορμή την επαναλειτουργία του βυζαντινού ναού των Αγίων Θεοδώρων ως προσκυνηματικού ναού. Εκτίθενται τα βυζαντινά γλυπτά που προέρχονται από το ίδιο το μνημείο. Η έκθεση έχει αναπτυχθεί στο βόρειο πρόσκτισμα του μνημείου και στον αύλειο χώρο με διάφορα γλυπτά που ανήκαν άλλοτε στο γλυπτό διάκοσμο του ναού, καθώς και διάφορα επιτύμβια μνημεία. Στο εποπτικό υλικό παρουσιάζεται συνοπτικά η ιστορία της πόλης, η οχύρωσή της, καθώς και η ιστορία του μνημείου. Στον αύλειο χώρο τακτοποιήθηκαν σε αναβαθμούς και στους τοίχους γλυπτά και επιγραφές διαφόρων εποχών που προέρχονται από την πόλη των Σερρών και την περιοχή της.
Αρχαιολογικό Μουσείο Σερρών
Βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και στεγάζεται από το 1970 στο Μπεζεστένι. Στο μουσείο εκτίθενται ευρήματα, από την Μέση και Ύστερη Νεολιθική εποχή, Πρώιμη και Ύστερη εποχή του Χαλκού (αγγεία, πήλινα ειδώλια), από τον 4ο έως και 6ο -7ο π.Χ, τους Ρωμαϊκούς χρόνους, την Ελληνιστική και Βυζαντινή εποχή.
Εκκλησιαστικό Κειμηλιαρχείο Ιεράς Μητροπόλεως Σερρών
Το Κειμηλιαρχείο Σερρών περιλαμβάνει πληθώρα εικόνων, λατρευτικών σκευών και αμφίων. Τα ιερά κειμήλια προέρχονται από ναούς και μονές της ευρύτερης περιοχής των Σερρών και χρονολογούνται από τον 14ο έως τις αρχές του 20ού αιώνα.
Μουσείο Φυσικής Ιστορίας
Μέσα στα πλαίσια της Κοινωνικής και Πολιτιστικής προσφοράς του ο Δήμος Σερρών ίδρυσε το 1996 το κέντρο Προστασίας Φυσικού Περιβάλλοντος - Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Το Μουσείο στεγάζεται σε ειδικά διαμορφωμένο κτίριο ιδιοκτησίας του Κυνηγετικού Συλλόγου Σερρών που βρίσκεται στο 1ο χιλιόμετρο του δρόμου Σερρών - Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου. Είναι ανοιχτό στο κοινό για επισκέψεις και συμβάλλει στην πληρέστερη ενημέρωση του επισκέπτη για το φυσικό περιβάλλον του τόπου.
Λαογραφικό Μουσείο Βλάχων Γεωργάκης Ολύμπιος
Το Λαογραφικό Μουσείο Βλάχων στεγάζεται σε 3όροφο κτίριο στο κέντρο της πόλης των Σερρών, επί της οδού Καραϊσκάκη 2 και ανήκει στον Σύλλογο Βλάχων Ν.Σερρών «Γεωργάκης Ολύμπιος». Το ημιυπόγειο που είναι χώρος διδασκαλίας παραδοσιακών χορών, τον πρώτο όροφο και τον δεύτερο όροφο που είναι καθαρά χώρος εκθεμάτων. Επίσης υπάρχει βιβλιοθήκη με αξιόλογα ιστορικά βιβλία καθώς και ιματιοθήκη με παραδοσιακές βλάχικες φορεσιές.
Λαογραφικό Μουσείο Σαρακατσάνων
Το μουσείο λειτουργεί από το 1979 και περιέχει εκθέματα σχετικά με τις παραδόσεις των Σαρακατσάνων. Το 1987 τιμήθηκε με το Ευρωπαϊκό Βραβείο του Μουσείου της Χρονιάς. Το μουσείο αρχικά βρισκόταν σε μια παλιά οικία των Σερρών αλλά από το 1997 έχει εγκατασταθεί σε ιδιόκτητο κτίριο.
Κοιλάδα Αγίων Αναργύρων
Πηγή ζωής και αληθινό πνεύμονα για την πόλη των Σερρών αποτελεί η κοιλάδα των Αγίων Αναργύρων που βρίσκεται στο δρόμο που οδηγεί στην Ακρόπολη. Πρόκειται για το ωραιότερο πάρκο των Σερρών που ταυτόχρονα αποτελεί χώρο αναψυχής, άθλησης και διασκέδασης. Στην κοιλάδα υπάρχει και η τεχνητή λίμνη που στα νερά της καθρεπτίζεται το γαλάζιο και το πράσινο του τοπίου. Το καλοκαίρι όλη η νυχτερινή ζωή των Σερρών μεταφέρεται εκεί μετατρέποντας αργά το βράδυ το ήσυχο αυτό μέρος σε ένα μοναδικό ξέφρενο πάρτυ.
Αυτοκινητοδρόμιο Σερρών
Το Αυτοκινητοδρόμιο Σερρών βρίσκεται Νότιο-Δυτικά της πόλης των Σερρών ανάμεσα στο Αθλητικό Πάρκο Ομονοίας καλύπτοντας 1.000 στρέματα. Η πίστα κατασκευάστηκε το 1998 σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές ασφαλείας μέχρι και Formula 3 επίπεδο. Είναι η μεγαλύτερη στα Βαλκάνια, με μήκος 3.186 μέτρα και πλάτος 12-15 μέτρα. Το αυτοκινητοδρόμιο των Σερρών αποτελεί τη μοναδική πίστα στη χώρα αλλά και στη Βαλκανική η οποία πληρεί απολύτως τις κατασκευαστικές προδιαγραφές της Διεθνούς Ομοσπονδίας Μοτοσικλέτας (FIΜ) και της Διεθνούς Ομοσπονδίας Αυτοκινήτου (FIA), για διεξαγωγή αγώνων κατηγορίας μέχρι Formula 3.
Γαστρονομία
Τα παραδοσιακά προϊόντα με υψηλή ποιότητα και προστιθέμενη αξία, όπως ο βουβαλίσιος καβουρμάς, η μπουγάτσα, ο ακανές, η πατάτα, το ρύζι, το ντοματάκι, τα ρεβύθια, τα φασόλια κλπ ως διακριτά προϊόντα του νομού Σερρών τα οποία έχουν καθιερωθεί στις διεθνείς αγορές ενώ παράλληλα αποτελούν μοναδικά συσταστικά της τοπικής κουζίνας.
Οι επισκέπτες του νομού Σερρών έχουν την τύχη να γευθούν πρωτότυπες συνταγές με τοπικά προϊόντα και να έλθουν σε επαφή με τις πολλές γαστρονομικές δυνατότητες της Σερραϊκής κουζίνας και ζαχαροπλαστικής.
Η αγάπη των Σερραίων στο καλό φαγητό ωστόσο δημιούργησε το Φεστιβάλ Γαστρονομίας που διοργανώνεται τα τελευταία χρόνια αναδεικνύοντας την τοπική κουζίνα και τα προϊόντα του Νομού Σερρών, ενώ προσελκύει όλο και περισσότερους επισκέπτες που χαίρονται μέσα σε μια ατμόσφαιρα γιορτής τη γαστρονομική παράδοση του τόπου.
Αποτελεί έργο του φημισμένου αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Παιονίδη, κατασκευασμένο την περίοδο 1898-1905. Το σχήμα του κτηρίου (κεφαλαίο Ε) παραπέμπει στα ιδανικά Ελλάς-Ελευθερία.
Παλιός Ορφέας
Ενα αρχιτεκτονικό κόσμημα ιστορικής μνήμης αποτελεί το κτίριο του παλιού Ορφέα που χτίστηκε από τον ομώνυμο Όμιλο το 1905 και φιλοξένησε στην αίθουσά του την νεότερη ιστορική (καθοριστική θεωρείται η συμβολή του στον Μακεδονικό Αγώνα) και πολιτιστική ζωή της πολής των Σερρών.
Από τον Οκτώβριο του 1984 στεγάζεται το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Σερρών μετά τη διάλυση του Κρατικού Θεάτρου Ανατολικής Μακεδονίας που με έδρα τις Σέρρες λειτουργούσε από το 1979.
Μουσείο Παλαιάς Μητρόπολης Σερρών
Ιδρύθηκε με αφορμή την επαναλειτουργία του βυζαντινού ναού των Αγίων Θεοδώρων ως προσκυνηματικού ναού. Εκτίθενται τα βυζαντινά γλυπτά που προέρχονται από το ίδιο το μνημείο. Η έκθεση έχει αναπτυχθεί στο βόρειο πρόσκτισμα του μνημείου και στον αύλειο χώρο με διάφορα γλυπτά που ανήκαν άλλοτε στο γλυπτό διάκοσμο του ναού, καθώς και διάφορα επιτύμβια μνημεία. Στο εποπτικό υλικό παρουσιάζεται συνοπτικά η ιστορία της πόλης, η οχύρωσή της, καθώς και η ιστορία του μνημείου. Στον αύλειο χώρο τακτοποιήθηκαν σε αναβαθμούς και στους τοίχους γλυπτά και επιγραφές διαφόρων εποχών που προέρχονται από την πόλη των Σερρών και την περιοχή της.
Αρχαιολογικό Μουσείο Σερρών
Βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και στεγάζεται από το 1970 στο Μπεζεστένι. Στο μουσείο εκτίθενται ευρήματα, από την Μέση και Ύστερη Νεολιθική εποχή, Πρώιμη και Ύστερη εποχή του Χαλκού (αγγεία, πήλινα ειδώλια), από τον 4ο έως και 6ο -7ο π.Χ, τους Ρωμαϊκούς χρόνους, την Ελληνιστική και Βυζαντινή εποχή.
Εκκλησιαστικό Κειμηλιαρχείο Ιεράς Μητροπόλεως Σερρών
Το Κειμηλιαρχείο Σερρών περιλαμβάνει πληθώρα εικόνων, λατρευτικών σκευών και αμφίων. Τα ιερά κειμήλια προέρχονται από ναούς και μονές της ευρύτερης περιοχής των Σερρών και χρονολογούνται από τον 14ο έως τις αρχές του 20ού αιώνα.
Μουσείο Φυσικής Ιστορίας
Μέσα στα πλαίσια της Κοινωνικής και Πολιτιστικής προσφοράς του ο Δήμος Σερρών ίδρυσε το 1996 το κέντρο Προστασίας Φυσικού Περιβάλλοντος - Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Το Μουσείο στεγάζεται σε ειδικά διαμορφωμένο κτίριο ιδιοκτησίας του Κυνηγετικού Συλλόγου Σερρών που βρίσκεται στο 1ο χιλιόμετρο του δρόμου Σερρών - Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου. Είναι ανοιχτό στο κοινό για επισκέψεις και συμβάλλει στην πληρέστερη ενημέρωση του επισκέπτη για το φυσικό περιβάλλον του τόπου.
Λαογραφικό Μουσείο Βλάχων Γεωργάκης Ολύμπιος
Το Λαογραφικό Μουσείο Βλάχων στεγάζεται σε 3όροφο κτίριο στο κέντρο της πόλης των Σερρών, επί της οδού Καραϊσκάκη 2 και ανήκει στον Σύλλογο Βλάχων Ν.Σερρών «Γεωργάκης Ολύμπιος». Το ημιυπόγειο που είναι χώρος διδασκαλίας παραδοσιακών χορών, τον πρώτο όροφο και τον δεύτερο όροφο που είναι καθαρά χώρος εκθεμάτων. Επίσης υπάρχει βιβλιοθήκη με αξιόλογα ιστορικά βιβλία καθώς και ιματιοθήκη με παραδοσιακές βλάχικες φορεσιές.
Λαογραφικό Μουσείο Σαρακατσάνων
Το μουσείο λειτουργεί από το 1979 και περιέχει εκθέματα σχετικά με τις παραδόσεις των Σαρακατσάνων. Το 1987 τιμήθηκε με το Ευρωπαϊκό Βραβείο του Μουσείου της Χρονιάς. Το μουσείο αρχικά βρισκόταν σε μια παλιά οικία των Σερρών αλλά από το 1997 έχει εγκατασταθεί σε ιδιόκτητο κτίριο.
Κοιλάδα Αγίων Αναργύρων
Πηγή ζωής και αληθινό πνεύμονα για την πόλη των Σερρών αποτελεί η κοιλάδα των Αγίων Αναργύρων που βρίσκεται στο δρόμο που οδηγεί στην Ακρόπολη. Πρόκειται για το ωραιότερο πάρκο των Σερρών που ταυτόχρονα αποτελεί χώρο αναψυχής, άθλησης και διασκέδασης. Στην κοιλάδα υπάρχει και η τεχνητή λίμνη που στα νερά της καθρεπτίζεται το γαλάζιο και το πράσινο του τοπίου. Το καλοκαίρι όλη η νυχτερινή ζωή των Σερρών μεταφέρεται εκεί μετατρέποντας αργά το βράδυ το ήσυχο αυτό μέρος σε ένα μοναδικό ξέφρενο πάρτυ.
Αυτοκινητοδρόμιο Σερρών
Το Αυτοκινητοδρόμιο Σερρών βρίσκεται Νότιο-Δυτικά της πόλης των Σερρών ανάμεσα στο Αθλητικό Πάρκο Ομονοίας καλύπτοντας 1.000 στρέματα. Η πίστα κατασκευάστηκε το 1998 σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές ασφαλείας μέχρι και Formula 3 επίπεδο. Είναι η μεγαλύτερη στα Βαλκάνια, με μήκος 3.186 μέτρα και πλάτος 12-15 μέτρα. Το αυτοκινητοδρόμιο των Σερρών αποτελεί τη μοναδική πίστα στη χώρα αλλά και στη Βαλκανική η οποία πληρεί απολύτως τις κατασκευαστικές προδιαγραφές της Διεθνούς Ομοσπονδίας Μοτοσικλέτας (FIΜ) και της Διεθνούς Ομοσπονδίας Αυτοκινήτου (FIA), για διεξαγωγή αγώνων κατηγορίας μέχρι Formula 3.
Γαστρονομία
Τα παραδοσιακά προϊόντα με υψηλή ποιότητα και προστιθέμενη αξία, όπως ο βουβαλίσιος καβουρμάς, η μπουγάτσα, ο ακανές, η πατάτα, το ρύζι, το ντοματάκι, τα ρεβύθια, τα φασόλια κλπ ως διακριτά προϊόντα του νομού Σερρών τα οποία έχουν καθιερωθεί στις διεθνείς αγορές ενώ παράλληλα αποτελούν μοναδικά συσταστικά της τοπικής κουζίνας.
Οι επισκέπτες του νομού Σερρών έχουν την τύχη να γευθούν πρωτότυπες συνταγές με τοπικά προϊόντα και να έλθουν σε επαφή με τις πολλές γαστρονομικές δυνατότητες της Σερραϊκής κουζίνας και ζαχαροπλαστικής.
Η αγάπη των Σερραίων στο καλό φαγητό ωστόσο δημιούργησε το Φεστιβάλ Γαστρονομίας που διοργανώνεται τα τελευταία χρόνια αναδεικνύοντας την τοπική κουζίνα και τα προϊόντα του Νομού Σερρών, ενώ προσελκύει όλο και περισσότερους επισκέπτες που χαίρονται μέσα σε μια ατμόσφαιρα γιορτής τη γαστρονομική παράδοση του τόπου.
