Το αρχαίο θέατρο της Κασσώπης βρίσκεται σε υψόμετρο 550 μέτρων και προσφέρει μια υπέροχη θέα προς την χερσόνησο της Πρέβεζας, το Ιόνιο Πέλαγος, τον Αμβρακικό Κόλπο μέχρι και τις ακαρνανικές ακτές.
Τα ερείπια της Κασσωπαίας, της εντυπωσιακής πόλης που ήταν χτισμένη κάτωθεν του θεάτρου εκτείνονται στην πλαγιά του βουνού και το μνημειακό σύμπλεγμα του Χορού του Ζαλόγγου που φιλοτέχνησε ο Γ. Ζογγολόπουλος είναι επίσης ορατό, στα ανατολικά, από τις κερκίδες του.
Αυτή η οπτική επαφή ιστορίας και πολιτισμού που προσφέρει ο αρχαιολογικός χώρος της Κασσώπης στον σύγχρονο επισκέπτη, συνδέοντας την θάλασσα του Αμβρακικού, τις ακτές της Πρέβεζας και το Ιόνιο αποτελούν αμφίδρομα σημεία αναφοράς πάνω στο χάρτη της Πολιτιστικής Διαδρομής που έχει δημιουργήσει η Αναπτυξιακή «Ήπειρος ΑΕ» της Περιφέρειας Ηπείρου έχοντας στόχο τα 5 μεγάλα αρχαία θέατρά της στην Δωδώνη Ιωαννίνων, στα Γίτανα Θεσπρωτίας, στην Αμβρακία(Άρτα), στην Κασσώπη και στη Νικόπολη Πρέβεζας να γίνουν χρόνο με το χρόνο «πυρήνας για μια πλούσια, πολυδιάσταση, ολιστική πολιτιστική εμπειρία», ένα ισχυρό τουριστικό προϊόν. Όπως ο επισκέπτης της Κασσώπης «βλέπει» προς την μεγαλύτερη παραλία της Ευρώπης (Μονολίθι) που το περιοδικό Forbes είχε υποδείξει πέρυσι, λόγω Covid,ως ασφαλέστερη και προσκαλεί τους τουρίστες να την ανακαλύψουν ή το αρχαίο θέατρο της Νικόπολης «οδηγεί» και στον σπάνιο υγρότοπο του Αμβρακικού έτσι και τα άλλα αρχαία θέατρα συνδέουν δεκάδες τουριστικούς προορισμούς στο μεγάλο χάρτη της Ηπείρου.
Η ιδέα της Πολιτιστικής Διαδρομής που «ένωσε» τα πέντε θέατρα και έγινε πράξη από την Περιφέρεια Ηπείρου έχει αφετηρία το 2013, εμπνευστή τον Σταύρο Μπένο και το Σωματείο «Διάζωμα». Μέσα σε πέντε χρόνια «έπεσε πολύ νερό στο μύλο» για να... τρέξει η Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση, ύψους 37 εκατ. ευρώ η οποία διέθεσε (και διαθέτει) τα περισσότερα κονδύλια σε έργα αποκατάστασης, διαμόρφωσης, ανάδειξης αλλά και απαλλοτριώσεων (αυτές κυρίως στην Νικόπολη που θα επιτρέψουν και την ένταξή της στην Unesco) για «να σώσουμε την κληρονομιά μας και μετά να μπορέσουμε να την αναπτύξουμε» όπως είπε χαρακτηριστικά εκπρόσωπος της Αναπτυξιακής Ηπείρου αε, του φορέα που ανέλαβε να συντονίσει απ το 2019 όλους όσους πλαισίωσαν τον κοινό στόχο της Πολιτιστικής Διαδρομής με βάση τις προοπτικές και τα νέα προγράμματα στην ΕΕ.
Το master plan των αρχαίων θεάτρων της Ηπείρου έφτασε ως τις Βρυξέλλες για να αποσπάσει εγκωμιαστικά σχόλια ότι «η Ήπειρος πρωτοπορεί ακόμα και στην Ευρώπη» και τους Ευρωπαίους αξιωματούχους να καταφθάνουν στην περιοχή για να απονείμουν τα εύσημα στους εμπνευστές και στους φορείς της Περιφέρειας. Μέσω του προγράμματος i thea η Πολιτιστική Διαδρομή ως project «επεκτάθηκε» και πέρα από τα σύνορα για να συνεργαστεί με Αλβανούς εταίρους στο Interreg Eλλάδα-Αλβανία 2014-2020, με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων(Αρχιτεκτονική Σχολή) και (το βασικότερο) να καταφέρει να δημιουργήσει σήμερα ένα cluster, ένα δίκτυο τοπικών επιχειρήσεων με 70 συμμετέχοντες-μέλη και από τις 4 περιφερειακές ενότητες που στηρίζουν και στηρίζονται από την Πολιτιστική Διαδρομή. Πρόκειται για ξενοδοχεία, επιχειρήσεις εστίασης , μονάδες παραγωγής τοπικών προϊόντων και μικρό αριθμό πολιτιστικών φορέων κι οργανώσεων.
«Μια Πολιτιστική Διαδρομή δεν είναι μόνο τα μνημεία είναι κυρίως οι Άνθρωποι που τα αγκαλιάζουν, που θα τα προωθήσουν, θα τα βάλουν στο κέντρο της ζωής τους έτσι ώστε πρώτα οι ίδιοι να είναι περήφανοι γι αυτά που έχουν και δεύτερον να μπορέσουν όταν θα ρθει ο επισκέπτης μέσα από προϊόντα, μέσα από τις υπηρεσίες που θα παρέχει ο κάθε εστιάτορας και ο κάθε ξενοδόχος να προβάλλεται και η Πολιτιστική Διαδρομή» ανέφερε η κ. Γεωργία Κιτσάκη στέλεχος της Αναπτυξιακής Ηπείρου αε που μαζί με το συνάδελφό της Αριστοτέλη Σταγκίκα συνόδευσαν Έλληνες και ξένους δημοσιογράφους στην περιήγησή τους στα 5 αρχαία θέατρα της Ηπείρου αλλά και στα άλλα μνημεία και σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος της Πολιτιστικής Διαδρομής: το Δημοτικό-Εθνογραφικό Μουσείο Ιωαννίνων-Ασλάν Πασά τζαμί, την Ακρόπολη του Κάστρου(Ιτς Καλέ),τον σπάνιο βιότοπο του Αμβρακικού, το Γεφύρι της Άρτας και τον ιερό ναό Παναγίας της Παρηγορήτισσας που αποτελεί σπουδαίο βυζαντινό μνημείο της Άρτας.
Η Ηπειρώτικη γαστρονομία συναντά την Πολιτιστική Διαδρομή
Η Πολιτιστική Διαδρομή στα πέντε αρχαία θέατρα σύστησε στους Έλληνες και ξένους δημοσιογράφους (από την Βρετανία, Αλβανία, Βουλγαρία) και την Ηπειρώτικη γαστρονομία που όπως είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η θεματική αντιπεριφερειάρχης προώθησης τοπικών προιόντων Παναγιώτα Ναυρόζογλου αποτελεί πλέον ένα ισχυρό ατού για τον τουρισμό της περιοχής.
Η φήμη της γάμπαρης, της μικρής γαρίδας που αλιεύεται αυτήν την περίοδο στον Αμβρακικό,(γάμπαρες τις αποκαλούν οι ντόπιοι) έχει φτάσει σε άλλες ηπείρους αλλά οι ντόπιες παραλλαγές μαγειρέματος έχουν δημιουργήσει το δικό τους… brand name λιχουδιάς. Η εξαιρετικής νοστιμιάς σαρδέλα «παπαλίνα»του Αμβρακικού , η λαδόπιτα της Πρέβεζας, ο κέφαλος «πετάλι» στα κάρβουνα, τα σπιτικά ηδύποτα με φρούτα και καρπούς της Ηπειρώτικης φύσης που προσφέρουν μικροί οικοτουριστικοί ξενώνες των Ιωαννίνων, τα Γιαννιώτικα σιροπιαστά, η ξακουστή μπλατσάρα, τα τυριά είναι γεύσεις που ξεκλειδώνουν την Ηπειρώτικη κουζίνα.
Πώς φτιάχνουμε κυκεώνα;
Έκπληξη για όσους συμμετείχαν στο fam trip (ταξίδι εξοικείωσης) αποτέλεσε η παρουσίαση κυκεώνα στην… Ηπειρώτικη εκδοχή του. Το αρχαίο ελληνικό ποτό η αυθεντική συνταγή του οποίου χάνεται στο βάθος της ιστορίας και των μύθων παρουσιάστηκε στην Δωδώνη σ ένα ξεχωριστό γεύμα με αρχαίες ελληνικές και βυζαντινές συνταγές της Λέσχης Γαστρονομίας Ηπείρου. Κατά τον πρόεδρο της Λέσχης Θόδωρο Αλεξίου που επιμελήθηκε την παρασκευή και το σερβίρισμα του κυκεώνα στους δημοσιογράφους, το πρωινό των αρχαίων Ελλήνων ως βασικά του συστατικά είχε κόκκινο γλυκό κρασί, μέλι «όσο πιο αρωματικό τόσο καλύτερο», χλωρό τυρί (ανθότυρο εμπορίου αν δεν υπάρχει άλλη επιλογή)και ψιλό σιμιγδάλι. Τα υλικά μπαίνουν όλα μαζί για να δέσουν σε μια πρώτη βράση κι όσο για τις ποσότητες του… «με το μάτι» όπως λένε και οι Ηπειρώτισσες γιαγιάδες. Οι αρχαίοι ανάλογα με την ώρα το έπιναν αλλά και το έτρωγαν με το κουτάλι όταν το ήθελαν να είναι πιο πηχτό. Προσθέτεις καρύδια ή όποιους άλλους ξηρούς καρπούς προτιμάτε και το καταναλώνετε φρέσκο…»
«Στην Λέσχη Γαστρονομίας Ηπείρου έχουμε κάνει πάρα πολλές έρευνες και μελέτες για το πως μπορούμε να αναπλάσουμε με τον πιο κοντινό τρόπο παλιές, αρχαίες ελληνικές συνταγές. Κατά καιρούς έχουν γίνει πολλές προσπάθειες με παρασκευές και διασκευές με ενδιαφέροντα αποτελέσματα. »Προσπαθήσαμε να προσεγγίσουμε όσο γίνεται περισσότερο αυτές τις συνταγές και ειδικά για τον κυκεώνα αναζητήσαμε στοιχεία από τις πάμπολλες αναφορές που υπάρχουν σε αρχαία συγγράμματα όπως στον Αθήναιο στους «Δειπνοσοφιστές», σε περιστασιακές αναφορές όπως στην Οδύσσεια όπου αναφέρεται ο κυκεώνας τη Κίρκης και φτάνοντας μέχρι τα Ελευσίνια Μυστήρια…» είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ Αλεξίου. Ο ίδιος πάντως διευκρίνισε ότι ο κυκεώνας δεν σερβίρεται σε επιχειρήσεις εστίασης της Ηπείρου αλλά αποτελεί το «καλωσόρισμα» της Λέσχης στην παρουσίαση των γευμάτων με αρχαίες ελληνικές συνταγές. «Τα τελευταία του ίχνη στην παράδοση, κατέληξε, ίσως έχουν να κάνουν με τους παππούδες μας που βουτούσαν το ψωμί στο κρασί και το έτρωγαν για πρωινό…»
Σύντομα πάντως όλα τα αρχαία θέατρα θα αποκτήσουν ψηφιακό ξεναγό και στην Πολιτιστική Διαδρομή θα προστεθούν νέα ψηφιακά εργαλεία ενώ η Περιφέρεια Ηπείρου έχει προωθήσει την αξία της σε μεγάλους tour operatοrs.
Πριν από μερικά χρόνια πάντως η στατιστική για τους αρχαιολογικούς χώρους και τα αρχαία θέατρα της Ηπείρου κατέγραφε αριθμούς επισκεπτών(συνολικά 91.000 το 2019) οι περισσότεροι στην Δωδώνη και την Νικόπολη ενώ στα άλλα θέατρα χαμηλοί σε σύγκριση με τους αριθμούς των επισκεπτών στους εναλλακτικούς και γνωστούς ορεινούς προορισμούς της πχ Ζαγοροχώρια, Μέτσοβο, πάρκο Βίκου- Αώου, στον Αχέροντα ή στους δημοφιλείς θερινούς προορισμούς όπως είναι η Πάργα, τα Σύβοτα, το Δρέπανο. Η ολοκλήρωση της Εγνατίας Οδού πρώτα και της Ιόνιας οδού κατόπιν έβγαλαν πολλές περιοχές της Ηπείρου από την απομόνωση κι έβαλαν στην τουριστική κινητικότητά της, «περισσότερους επισκέπτες από την Μακεδονία», «τον οδικό τουρισμό από Βαλκάνιους», «επισκέπτες από την Αττική και την Πελοπόννησο» «επισκέπτες που συνδυάζουν βουνό και θάλασσα» αλλά και Ιταλούς, Γερμανούς, Βρετανούς και Σκανδιναβούς τουρίστες (πριν από την πανδημία) σε αριθμούς τέτοιους που μέσα σε μια δεκαετία υπερδιπλασιάστηκαν.
Τα ερείπια της Κασσωπαίας, της εντυπωσιακής πόλης που ήταν χτισμένη κάτωθεν του θεάτρου εκτείνονται στην πλαγιά του βουνού και το μνημειακό σύμπλεγμα του Χορού του Ζαλόγγου που φιλοτέχνησε ο Γ. Ζογγολόπουλος είναι επίσης ορατό, στα ανατολικά, από τις κερκίδες του.
Αυτή η οπτική επαφή ιστορίας και πολιτισμού που προσφέρει ο αρχαιολογικός χώρος της Κασσώπης στον σύγχρονο επισκέπτη, συνδέοντας την θάλασσα του Αμβρακικού, τις ακτές της Πρέβεζας και το Ιόνιο αποτελούν αμφίδρομα σημεία αναφοράς πάνω στο χάρτη της Πολιτιστικής Διαδρομής που έχει δημιουργήσει η Αναπτυξιακή «Ήπειρος ΑΕ» της Περιφέρειας Ηπείρου έχοντας στόχο τα 5 μεγάλα αρχαία θέατρά της στην Δωδώνη Ιωαννίνων, στα Γίτανα Θεσπρωτίας, στην Αμβρακία(Άρτα), στην Κασσώπη και στη Νικόπολη Πρέβεζας να γίνουν χρόνο με το χρόνο «πυρήνας για μια πλούσια, πολυδιάσταση, ολιστική πολιτιστική εμπειρία», ένα ισχυρό τουριστικό προϊόν. Όπως ο επισκέπτης της Κασσώπης «βλέπει» προς την μεγαλύτερη παραλία της Ευρώπης (Μονολίθι) που το περιοδικό Forbes είχε υποδείξει πέρυσι, λόγω Covid,ως ασφαλέστερη και προσκαλεί τους τουρίστες να την ανακαλύψουν ή το αρχαίο θέατρο της Νικόπολης «οδηγεί» και στον σπάνιο υγρότοπο του Αμβρακικού έτσι και τα άλλα αρχαία θέατρα συνδέουν δεκάδες τουριστικούς προορισμούς στο μεγάλο χάρτη της Ηπείρου.
Η ιδέα της Πολιτιστικής Διαδρομής που «ένωσε» τα πέντε θέατρα και έγινε πράξη από την Περιφέρεια Ηπείρου έχει αφετηρία το 2013, εμπνευστή τον Σταύρο Μπένο και το Σωματείο «Διάζωμα». Μέσα σε πέντε χρόνια «έπεσε πολύ νερό στο μύλο» για να... τρέξει η Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση, ύψους 37 εκατ. ευρώ η οποία διέθεσε (και διαθέτει) τα περισσότερα κονδύλια σε έργα αποκατάστασης, διαμόρφωσης, ανάδειξης αλλά και απαλλοτριώσεων (αυτές κυρίως στην Νικόπολη που θα επιτρέψουν και την ένταξή της στην Unesco) για «να σώσουμε την κληρονομιά μας και μετά να μπορέσουμε να την αναπτύξουμε» όπως είπε χαρακτηριστικά εκπρόσωπος της Αναπτυξιακής Ηπείρου αε, του φορέα που ανέλαβε να συντονίσει απ το 2019 όλους όσους πλαισίωσαν τον κοινό στόχο της Πολιτιστικής Διαδρομής με βάση τις προοπτικές και τα νέα προγράμματα στην ΕΕ.
Το master plan των αρχαίων θεάτρων της Ηπείρου έφτασε ως τις Βρυξέλλες για να αποσπάσει εγκωμιαστικά σχόλια ότι «η Ήπειρος πρωτοπορεί ακόμα και στην Ευρώπη» και τους Ευρωπαίους αξιωματούχους να καταφθάνουν στην περιοχή για να απονείμουν τα εύσημα στους εμπνευστές και στους φορείς της Περιφέρειας. Μέσω του προγράμματος i thea η Πολιτιστική Διαδρομή ως project «επεκτάθηκε» και πέρα από τα σύνορα για να συνεργαστεί με Αλβανούς εταίρους στο Interreg Eλλάδα-Αλβανία 2014-2020, με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων(Αρχιτεκτονική Σχολή) και (το βασικότερο) να καταφέρει να δημιουργήσει σήμερα ένα cluster, ένα δίκτυο τοπικών επιχειρήσεων με 70 συμμετέχοντες-μέλη και από τις 4 περιφερειακές ενότητες που στηρίζουν και στηρίζονται από την Πολιτιστική Διαδρομή. Πρόκειται για ξενοδοχεία, επιχειρήσεις εστίασης , μονάδες παραγωγής τοπικών προϊόντων και μικρό αριθμό πολιτιστικών φορέων κι οργανώσεων.
«Μια Πολιτιστική Διαδρομή δεν είναι μόνο τα μνημεία είναι κυρίως οι Άνθρωποι που τα αγκαλιάζουν, που θα τα προωθήσουν, θα τα βάλουν στο κέντρο της ζωής τους έτσι ώστε πρώτα οι ίδιοι να είναι περήφανοι γι αυτά που έχουν και δεύτερον να μπορέσουν όταν θα ρθει ο επισκέπτης μέσα από προϊόντα, μέσα από τις υπηρεσίες που θα παρέχει ο κάθε εστιάτορας και ο κάθε ξενοδόχος να προβάλλεται και η Πολιτιστική Διαδρομή» ανέφερε η κ. Γεωργία Κιτσάκη στέλεχος της Αναπτυξιακής Ηπείρου αε που μαζί με το συνάδελφό της Αριστοτέλη Σταγκίκα συνόδευσαν Έλληνες και ξένους δημοσιογράφους στην περιήγησή τους στα 5 αρχαία θέατρα της Ηπείρου αλλά και στα άλλα μνημεία και σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος της Πολιτιστικής Διαδρομής: το Δημοτικό-Εθνογραφικό Μουσείο Ιωαννίνων-Ασλάν Πασά τζαμί, την Ακρόπολη του Κάστρου(Ιτς Καλέ),τον σπάνιο βιότοπο του Αμβρακικού, το Γεφύρι της Άρτας και τον ιερό ναό Παναγίας της Παρηγορήτισσας που αποτελεί σπουδαίο βυζαντινό μνημείο της Άρτας.
Η Ηπειρώτικη γαστρονομία συναντά την Πολιτιστική Διαδρομή
Η Πολιτιστική Διαδρομή στα πέντε αρχαία θέατρα σύστησε στους Έλληνες και ξένους δημοσιογράφους (από την Βρετανία, Αλβανία, Βουλγαρία) και την Ηπειρώτικη γαστρονομία που όπως είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η θεματική αντιπεριφερειάρχης προώθησης τοπικών προιόντων Παναγιώτα Ναυρόζογλου αποτελεί πλέον ένα ισχυρό ατού για τον τουρισμό της περιοχής.
Η φήμη της γάμπαρης, της μικρής γαρίδας που αλιεύεται αυτήν την περίοδο στον Αμβρακικό,(γάμπαρες τις αποκαλούν οι ντόπιοι) έχει φτάσει σε άλλες ηπείρους αλλά οι ντόπιες παραλλαγές μαγειρέματος έχουν δημιουργήσει το δικό τους… brand name λιχουδιάς. Η εξαιρετικής νοστιμιάς σαρδέλα «παπαλίνα»του Αμβρακικού , η λαδόπιτα της Πρέβεζας, ο κέφαλος «πετάλι» στα κάρβουνα, τα σπιτικά ηδύποτα με φρούτα και καρπούς της Ηπειρώτικης φύσης που προσφέρουν μικροί οικοτουριστικοί ξενώνες των Ιωαννίνων, τα Γιαννιώτικα σιροπιαστά, η ξακουστή μπλατσάρα, τα τυριά είναι γεύσεις που ξεκλειδώνουν την Ηπειρώτικη κουζίνα.
Πώς φτιάχνουμε κυκεώνα;
Έκπληξη για όσους συμμετείχαν στο fam trip (ταξίδι εξοικείωσης) αποτέλεσε η παρουσίαση κυκεώνα στην… Ηπειρώτικη εκδοχή του. Το αρχαίο ελληνικό ποτό η αυθεντική συνταγή του οποίου χάνεται στο βάθος της ιστορίας και των μύθων παρουσιάστηκε στην Δωδώνη σ ένα ξεχωριστό γεύμα με αρχαίες ελληνικές και βυζαντινές συνταγές της Λέσχης Γαστρονομίας Ηπείρου. Κατά τον πρόεδρο της Λέσχης Θόδωρο Αλεξίου που επιμελήθηκε την παρασκευή και το σερβίρισμα του κυκεώνα στους δημοσιογράφους, το πρωινό των αρχαίων Ελλήνων ως βασικά του συστατικά είχε κόκκινο γλυκό κρασί, μέλι «όσο πιο αρωματικό τόσο καλύτερο», χλωρό τυρί (ανθότυρο εμπορίου αν δεν υπάρχει άλλη επιλογή)και ψιλό σιμιγδάλι. Τα υλικά μπαίνουν όλα μαζί για να δέσουν σε μια πρώτη βράση κι όσο για τις ποσότητες του… «με το μάτι» όπως λένε και οι Ηπειρώτισσες γιαγιάδες. Οι αρχαίοι ανάλογα με την ώρα το έπιναν αλλά και το έτρωγαν με το κουτάλι όταν το ήθελαν να είναι πιο πηχτό. Προσθέτεις καρύδια ή όποιους άλλους ξηρούς καρπούς προτιμάτε και το καταναλώνετε φρέσκο…»
«Στην Λέσχη Γαστρονομίας Ηπείρου έχουμε κάνει πάρα πολλές έρευνες και μελέτες για το πως μπορούμε να αναπλάσουμε με τον πιο κοντινό τρόπο παλιές, αρχαίες ελληνικές συνταγές. Κατά καιρούς έχουν γίνει πολλές προσπάθειες με παρασκευές και διασκευές με ενδιαφέροντα αποτελέσματα. »Προσπαθήσαμε να προσεγγίσουμε όσο γίνεται περισσότερο αυτές τις συνταγές και ειδικά για τον κυκεώνα αναζητήσαμε στοιχεία από τις πάμπολλες αναφορές που υπάρχουν σε αρχαία συγγράμματα όπως στον Αθήναιο στους «Δειπνοσοφιστές», σε περιστασιακές αναφορές όπως στην Οδύσσεια όπου αναφέρεται ο κυκεώνας τη Κίρκης και φτάνοντας μέχρι τα Ελευσίνια Μυστήρια…» είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ Αλεξίου. Ο ίδιος πάντως διευκρίνισε ότι ο κυκεώνας δεν σερβίρεται σε επιχειρήσεις εστίασης της Ηπείρου αλλά αποτελεί το «καλωσόρισμα» της Λέσχης στην παρουσίαση των γευμάτων με αρχαίες ελληνικές συνταγές. «Τα τελευταία του ίχνη στην παράδοση, κατέληξε, ίσως έχουν να κάνουν με τους παππούδες μας που βουτούσαν το ψωμί στο κρασί και το έτρωγαν για πρωινό…»
Σύντομα πάντως όλα τα αρχαία θέατρα θα αποκτήσουν ψηφιακό ξεναγό και στην Πολιτιστική Διαδρομή θα προστεθούν νέα ψηφιακά εργαλεία ενώ η Περιφέρεια Ηπείρου έχει προωθήσει την αξία της σε μεγάλους tour operatοrs.
Πριν από μερικά χρόνια πάντως η στατιστική για τους αρχαιολογικούς χώρους και τα αρχαία θέατρα της Ηπείρου κατέγραφε αριθμούς επισκεπτών(συνολικά 91.000 το 2019) οι περισσότεροι στην Δωδώνη και την Νικόπολη ενώ στα άλλα θέατρα χαμηλοί σε σύγκριση με τους αριθμούς των επισκεπτών στους εναλλακτικούς και γνωστούς ορεινούς προορισμούς της πχ Ζαγοροχώρια, Μέτσοβο, πάρκο Βίκου- Αώου, στον Αχέροντα ή στους δημοφιλείς θερινούς προορισμούς όπως είναι η Πάργα, τα Σύβοτα, το Δρέπανο. Η ολοκλήρωση της Εγνατίας Οδού πρώτα και της Ιόνιας οδού κατόπιν έβγαλαν πολλές περιοχές της Ηπείρου από την απομόνωση κι έβαλαν στην τουριστική κινητικότητά της, «περισσότερους επισκέπτες από την Μακεδονία», «τον οδικό τουρισμό από Βαλκάνιους», «επισκέπτες από την Αττική και την Πελοπόννησο» «επισκέπτες που συνδυάζουν βουνό και θάλασσα» αλλά και Ιταλούς, Γερμανούς, Βρετανούς και Σκανδιναβούς τουρίστες (πριν από την πανδημία) σε αριθμούς τέτοιους που μέσα σε μια δεκαετία υπερδιπλασιάστηκαν.
